DOI article:
Kowalczyk, Jerzy: Świątynie i klasztory późnobarokowe w archidiecezji lwowskiej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14538#0266
ŚWIĄTYNIE I KLASZTORY PÓŹNOBAROKOWE W ARCHIDIECEZJI LWOWSKIEJ
265
strami na ściętych narożach. W dolnej kondygnacji do naroży przylegają kolumny bez kapiteli. Motyw
cylindrycznych słupów na narożach fasady wywodzi się z prekursorskiej sztuki Borrominiego (Collegio di
Propaganda Fide w Rzymie). W architekturze Rusi Koronnej nie ma odpowiednika, przypomina natomiast
późnobarokowe kościoły Wielkiego Księstwa Litewskiego, należące do nurtu guariniowskiego (kościół
parafialny w Jeznie, dzwonnica przy kościele Wszystkich Świętych w Wilnie, cerkiew Zmartwychwstania
w Witebsku)393. Są to jednak przykłady późniejsze. Problem autorstwa fasady w Gwoźdźcu nie jest łatwy do
rozstrzygnięcia. Jest to dzieło jednostkowe, którego twórca mógł być architektem gościnnie występującym
w naszym kraju. Podobieństwo fasady bernardyńskiej do fasady kościoła Świętej Anny w Pilznie (1715-
-1735) wskazuje, że jej twórca architekt Jakob Auguston jun.394 mógł zaprojektować również, omawianą
świątynię w Polsce395 (il. 117).
Według innej zasady Bernard Meretyn skomponował dwuwieżową fasadę kościoła misjonarzy w Ho-
rodence (1743-1760). Dynamika układu wyraziła się w wypukłej linii części środkowej i diagonalnym
ustawieniu wież (il. 118). Trójprzęsłowa partia środkowa jest dwustrefowa. Część fasady wysunięta między
wieżami zawiera tylko kruchtę, z tarasem na wierzchu. Cofnięta część obejmuje górną strefę fasady i szczyt
o pofalowanej linii. Na żywość form plastycznych składają się: rokokowa ornamentyka kapiteli, ażurowa
ogniwkowa balustrada nad kruchtą. Niespokojna jest linia obramień okiennych i portalu głównego (il. 137,
Kowalczyk 1997, s. 192-196, il. 24, 30, 35.
Franz 1963, s. 104, il. 178.
Bliższą analizę porównawczą przeprowadziłem w innej publikacji Kowalczyk 2002, s. 134-135, il. 36-37.
265
strami na ściętych narożach. W dolnej kondygnacji do naroży przylegają kolumny bez kapiteli. Motyw
cylindrycznych słupów na narożach fasady wywodzi się z prekursorskiej sztuki Borrominiego (Collegio di
Propaganda Fide w Rzymie). W architekturze Rusi Koronnej nie ma odpowiednika, przypomina natomiast
późnobarokowe kościoły Wielkiego Księstwa Litewskiego, należące do nurtu guariniowskiego (kościół
parafialny w Jeznie, dzwonnica przy kościele Wszystkich Świętych w Wilnie, cerkiew Zmartwychwstania
w Witebsku)393. Są to jednak przykłady późniejsze. Problem autorstwa fasady w Gwoźdźcu nie jest łatwy do
rozstrzygnięcia. Jest to dzieło jednostkowe, którego twórca mógł być architektem gościnnie występującym
w naszym kraju. Podobieństwo fasady bernardyńskiej do fasady kościoła Świętej Anny w Pilznie (1715-
-1735) wskazuje, że jej twórca architekt Jakob Auguston jun.394 mógł zaprojektować również, omawianą
świątynię w Polsce395 (il. 117).
Według innej zasady Bernard Meretyn skomponował dwuwieżową fasadę kościoła misjonarzy w Ho-
rodence (1743-1760). Dynamika układu wyraziła się w wypukłej linii części środkowej i diagonalnym
ustawieniu wież (il. 118). Trójprzęsłowa partia środkowa jest dwustrefowa. Część fasady wysunięta między
wieżami zawiera tylko kruchtę, z tarasem na wierzchu. Cofnięta część obejmuje górną strefę fasady i szczyt
o pofalowanej linii. Na żywość form plastycznych składają się: rokokowa ornamentyka kapiteli, ażurowa
ogniwkowa balustrada nad kruchtą. Niespokojna jest linia obramień okiennych i portalu głównego (il. 137,
Kowalczyk 1997, s. 192-196, il. 24, 30, 35.
Franz 1963, s. 104, il. 178.
Bliższą analizę porównawczą przeprowadziłem w innej publikacji Kowalczyk 2002, s. 134-135, il. 36-37.