DOI Artikel:
Kowalczyk, Jerzy: Świątynie i klasztory późnobarokowe w archidiecezji lwowskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14538#0278
ŚWIĄTYNIE I KLASZTORY PÓŹNOBAROKOWE W ARCHIDIECEZJI LWOWSKIEJ
277
131. Nawaria, dzwonnica przy kościele 132. Gwoździec, dzwonnica przy kościele bernardynów, 1776-1778,
parafialnym, 1766, arch. Piotr Polejowski. architekt Franciszek Ksawery Kulczycki. Fot. P. Jamski, 1998, neg. IS PAN
Fot. J. Kowalczyk, 1998
wysokim szczytem, wąskim prześwitem arkadowym i urnami po bokach. Arkady, dolne i górna, zostały
zaopatrzone w kamienne ażurowe balustrady o motywie plecionki ogniwkowej. Indywidualny styl architek-
ta znamionują szerokie gładkie pasy dekoracyjne oraz pełne kwadratowe urny w szczycie dzwonnicy (il. 131).
Pokrewny typ prezentują dwie identyczne dzwonnice w Załoźcach i Mikulińcach: trójarkadowe z wy-
sokim szczytem ujętym po bokach spływami i wazonami. Kształt wnęki w szczycie oraz szerokie i płaskie
obramienie przypominają dzwonnicę w Nawarii. Dwie wymienione dzwonnice nie mają jednak elementów
klasycznych, są zdecydowanie późnobarokowe. Zamiast pilastrów mają szerokie lizeny, zamiast belkowania
- tylko skromny profilowany gzyms. Arkady są zamknięte łukiem półowalnym. Architekt dzwonnic w Mi-
kulińcach i Załoźcach pozostaje nieznany.
Do serii kamiennych budowli sakralnych w północno-wschodnim obszarze archidiecezji należy wyjąt-
kowo okazała dzwonnica, którą wzniósł architekt Franciszek Salezy Kulczycki przed fasadą kościoła ber-
nardynów w Gwoźdźcu w latach 1776-1778. Ponieważ wtedy przeprowadzał gruntowną restaurację kościo-
ła, można mu przypisać projekt dzwonnicy432. Jest to struktura ściennoarkadowa (il. 132). Na boniowanym
cokole z dwiema arkadami przejściowymi została wzniesiona wysoka opilastrowana kondygnacja ze smu-
kłymi arkadami na dzwony. Nad bocznymi parami pilastrów zostały umieszczone przerwane przyczółki
ćwierćkoliste. Od strony kościoła szerokie pilastry są pojedyncze, a po bokach części cokołowej zostały
umieszczone kamienne, ślepe edikule arkadowe z naczółkami. Budowla przypomina pod względem kompo-
zycji dzwonnicę w Brzozdowicach, ale ma zdecydowanie mocne formy barokowe. Jest też ważnym przy-
czynkiem do samodzielnej twórczości architektonicznej Kulczyckiego.
432 Betlej 1996a, s. 22, 29. Autor opracowania nie zdecydował się przypisać dzwonnicy Kulczyckiemu, może z powodu jej
przebudowy w latach 1899-1902. Zakres jej nie jest jednak znany.
277
131. Nawaria, dzwonnica przy kościele 132. Gwoździec, dzwonnica przy kościele bernardynów, 1776-1778,
parafialnym, 1766, arch. Piotr Polejowski. architekt Franciszek Ksawery Kulczycki. Fot. P. Jamski, 1998, neg. IS PAN
Fot. J. Kowalczyk, 1998
wysokim szczytem, wąskim prześwitem arkadowym i urnami po bokach. Arkady, dolne i górna, zostały
zaopatrzone w kamienne ażurowe balustrady o motywie plecionki ogniwkowej. Indywidualny styl architek-
ta znamionują szerokie gładkie pasy dekoracyjne oraz pełne kwadratowe urny w szczycie dzwonnicy (il. 131).
Pokrewny typ prezentują dwie identyczne dzwonnice w Załoźcach i Mikulińcach: trójarkadowe z wy-
sokim szczytem ujętym po bokach spływami i wazonami. Kształt wnęki w szczycie oraz szerokie i płaskie
obramienie przypominają dzwonnicę w Nawarii. Dwie wymienione dzwonnice nie mają jednak elementów
klasycznych, są zdecydowanie późnobarokowe. Zamiast pilastrów mają szerokie lizeny, zamiast belkowania
- tylko skromny profilowany gzyms. Arkady są zamknięte łukiem półowalnym. Architekt dzwonnic w Mi-
kulińcach i Załoźcach pozostaje nieznany.
Do serii kamiennych budowli sakralnych w północno-wschodnim obszarze archidiecezji należy wyjąt-
kowo okazała dzwonnica, którą wzniósł architekt Franciszek Salezy Kulczycki przed fasadą kościoła ber-
nardynów w Gwoźdźcu w latach 1776-1778. Ponieważ wtedy przeprowadzał gruntowną restaurację kościo-
ła, można mu przypisać projekt dzwonnicy432. Jest to struktura ściennoarkadowa (il. 132). Na boniowanym
cokole z dwiema arkadami przejściowymi została wzniesiona wysoka opilastrowana kondygnacja ze smu-
kłymi arkadami na dzwony. Nad bocznymi parami pilastrów zostały umieszczone przerwane przyczółki
ćwierćkoliste. Od strony kościoła szerokie pilastry są pojedyncze, a po bokach części cokołowej zostały
umieszczone kamienne, ślepe edikule arkadowe z naczółkami. Budowla przypomina pod względem kompo-
zycji dzwonnicę w Brzozdowicach, ale ma zdecydowanie mocne formy barokowe. Jest też ważnym przy-
czynkiem do samodzielnej twórczości architektonicznej Kulczyckiego.
432 Betlej 1996a, s. 22, 29. Autor opracowania nie zdecydował się przypisać dzwonnicy Kulczyckiemu, może z powodu jej
przebudowy w latach 1899-1902. Zakres jej nie jest jednak znany.