DOI article:
Kowalczyk, Jerzy: Świątynie i klasztory późnobarokowe w archidiecezji lwowskiej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14538#0284
ŚWIĄTYNIE I KLASZTORY PÓŹNOBAROKOWE W ARCHIDIECEZJI LWOWSKIEJ
283
139. Złoczów, kościół pijarów, dekoracja rokokowa fasady, ok. 1760. Fot. J. Kowalczyk, 1995
Piękne, wykonane z ciosów kapitele kompozytowe wieńczą pilastry na wieżach kościoła dominikanów
w Tarnopolu. Sznureczki kampanulli na wolutach i kanelowanych trzonach kapiteli wskazują na posługiwa-
nie się wzornikiem francuskim (il. 141). Ponieważ budowa kościoła ciągnęła się długo, do roku 1779, także
po śmierci architekta Pawła Giżyckiego (zm. 1762), może wzór ten wprowadził doradca dominikanów
August Moszyński. Przedstawił on nawet kilka projektów innego rozwiązania fasady451.
W świątyniach późnobarokowych nie spotykamy porządku doryckiego. Zastępowano go toskańskim
z gładkim fryzem w belkowaniu i gładkimi trzonami pilastrów i kolumn. Porządek dorycki pojawił się we
wnętrzach kościołów późno i sporadycznie (chór muzyczny w kościele pijarów w Złoczowie).
W fasadach wielokondygnacjowych bardzo rzadko stosowano klasyczną zasadę superpozycji porząd-
ków. Przyjęła się praktyka używania tego samego porządku we wszystkich kondygnacjach (Horodenka,
Lwów - Boże Ciało). Superpozycja znalazła zastosowanie w fasadzie kościoła pijarów w Złoczowie, co
było z pewnością zasługą architekta Antonia Castellego. Również August Moszyński wprowadził tę kla-
syczną zasadę w fasadzie kościoła w Mikulińcach (1761-1779). Jednak w dolnej kondygnacji dorykę zastą-
piła toskana. Wśród rysunków autorstwa Moszyńskiego kościoła w Mikulińcach znalazł się projekt fasady
trójkondygnacjowej wieżowej, ale utrzymanej w formach klasycznych. Konsekwentnie miała być wprowa-
dzona superpozycja porządków z kolumnami kanelowanymi, z doryką w dolnej kondygnacji452. Był to pro-
jekt prekursorski, inspirowany wzorami francuskimi. Zwyciężył jednak ten o formach późnobarokowych,
zgodny z tradycyjnym gustem fundatorki świątyni - Ludwiki z Mniszchów Potockiej.
1 Mańkowski 1928a, s. 174-184.
2 Ibidem, s. 187, fig. 10.
283
139. Złoczów, kościół pijarów, dekoracja rokokowa fasady, ok. 1760. Fot. J. Kowalczyk, 1995
Piękne, wykonane z ciosów kapitele kompozytowe wieńczą pilastry na wieżach kościoła dominikanów
w Tarnopolu. Sznureczki kampanulli na wolutach i kanelowanych trzonach kapiteli wskazują na posługiwa-
nie się wzornikiem francuskim (il. 141). Ponieważ budowa kościoła ciągnęła się długo, do roku 1779, także
po śmierci architekta Pawła Giżyckiego (zm. 1762), może wzór ten wprowadził doradca dominikanów
August Moszyński. Przedstawił on nawet kilka projektów innego rozwiązania fasady451.
W świątyniach późnobarokowych nie spotykamy porządku doryckiego. Zastępowano go toskańskim
z gładkim fryzem w belkowaniu i gładkimi trzonami pilastrów i kolumn. Porządek dorycki pojawił się we
wnętrzach kościołów późno i sporadycznie (chór muzyczny w kościele pijarów w Złoczowie).
W fasadach wielokondygnacjowych bardzo rzadko stosowano klasyczną zasadę superpozycji porząd-
ków. Przyjęła się praktyka używania tego samego porządku we wszystkich kondygnacjach (Horodenka,
Lwów - Boże Ciało). Superpozycja znalazła zastosowanie w fasadzie kościoła pijarów w Złoczowie, co
było z pewnością zasługą architekta Antonia Castellego. Również August Moszyński wprowadził tę kla-
syczną zasadę w fasadzie kościoła w Mikulińcach (1761-1779). Jednak w dolnej kondygnacji dorykę zastą-
piła toskana. Wśród rysunków autorstwa Moszyńskiego kościoła w Mikulińcach znalazł się projekt fasady
trójkondygnacjowej wieżowej, ale utrzymanej w formach klasycznych. Konsekwentnie miała być wprowa-
dzona superpozycja porządków z kolumnami kanelowanymi, z doryką w dolnej kondygnacji452. Był to pro-
jekt prekursorski, inspirowany wzorami francuskimi. Zwyciężył jednak ten o formach późnobarokowych,
zgodny z tradycyjnym gustem fundatorki świątyni - Ludwiki z Mniszchów Potockiej.
1 Mańkowski 1928a, s. 174-184.
2 Ibidem, s. 187, fig. 10.