DOI Artikel:
Dobrowolski, Witold: Program ikonograficzny Sali Jadalnej Białego Domu w Łazienkach Królewskich w Warszawie: Wenus, Izyda, masoneria
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.18668#0234
228
WITOLD DOBROWOLSKI
kładającej pod postaci bóstw antycznych realny świat zjawisk i sił fizycznych. Nie jest to wszakże świat
wrogi religii. Świadczy o tym potrzeba podkreślenia porządku i celowości w programowej wizji kosmosu
i ziemi, terenu pożytecznej i niezbędnej ludzkiej aktywności.
Rządząca żywiołami Izyda-Wenus jawi się nam, w zgodzie z popularnymi w Oświeceniu poglądami
deistycznymi, jako stały boski i racjonalny element natury, a także jako istotny czynnik piękna i harmo-
nii (zgody), łagodzący przeciwieństwa występujące zarówno w naturze (pożyteczność i groza żywiołów),
jak i w życiu społecznym (napięcia i walki między ludźmi). Podkreślenie znaczenia tkwiącego w naturze
boskiego pierwiastka ładu i harmonii w Polsce lat 70. XVIII w., doświadczonej tragedią walk wewnętrz-
nych z czasów konfederacji barskiej i szokiem pierwszego rozbioru, ma naturalnie konkretny wymiar
polityczny.
THE ICONOGRAPHIC PROGRAM OF THE DINING ROOM AT THE WHITE HOUSE
IN ROYAL ŁAZIENKI GARDENS IN WARSAW. VENUS ISIS - FREEMASONRY
Abstract
In her recently publishcd work, Aleksandra Bernatowicz, after carefully examining the décoration in the Dining Room of the White
House, which shows motifs personifying the continents and the seasons with relevant works, concluded that the decor of the room hides
a propagandist program praising royal virtues as a guarantee of the universal order. In the présent paper, the author proposes a différent,
Masonie reading of the content. The central point of the décoration is the antique statue of Venus set in a niche located in the middle of
the west wall, but facing east. A statue of the same type was found in 1764 in the sanctuary of Isis in Pompeii. Based on this analogy,
as well as on the popular in the 18th century texts by Plutarch and Apuleius on the universality of the cuit of Isis worshipped by various
nations under différent names, and in Pompeii also synonymous with Venus, the author identifies Venus with Isis, the personification of
the Suprême Being of the 18th-century deists. Venus-Isis is accompanied by paintings containing Masonie motifs (personifications of the
sun and the moon showing the présence of duality and conflict in the world; bee hives, the symbols of the Masonie lodge's work on
self-improvement; five-pointed stars as symbols of the human intellect powered by perception and action; a rose as a symbol of rebirth
through pure light). Combining thèse mcanings, the author cornes to the conclusion that Isis-Venus, the Masonie goddess of nature or
Earth, is the embodiment of divine love, which relieves the contrasts and contradictions occurring in the world as embodied by the
personifications of the Sun, the Moon and the cléments, and strengthens the rule of universal concord and harmony.
WITOLD DOBROWOLSKI
kładającej pod postaci bóstw antycznych realny świat zjawisk i sił fizycznych. Nie jest to wszakże świat
wrogi religii. Świadczy o tym potrzeba podkreślenia porządku i celowości w programowej wizji kosmosu
i ziemi, terenu pożytecznej i niezbędnej ludzkiej aktywności.
Rządząca żywiołami Izyda-Wenus jawi się nam, w zgodzie z popularnymi w Oświeceniu poglądami
deistycznymi, jako stały boski i racjonalny element natury, a także jako istotny czynnik piękna i harmo-
nii (zgody), łagodzący przeciwieństwa występujące zarówno w naturze (pożyteczność i groza żywiołów),
jak i w życiu społecznym (napięcia i walki między ludźmi). Podkreślenie znaczenia tkwiącego w naturze
boskiego pierwiastka ładu i harmonii w Polsce lat 70. XVIII w., doświadczonej tragedią walk wewnętrz-
nych z czasów konfederacji barskiej i szokiem pierwszego rozbioru, ma naturalnie konkretny wymiar
polityczny.
THE ICONOGRAPHIC PROGRAM OF THE DINING ROOM AT THE WHITE HOUSE
IN ROYAL ŁAZIENKI GARDENS IN WARSAW. VENUS ISIS - FREEMASONRY
Abstract
In her recently publishcd work, Aleksandra Bernatowicz, after carefully examining the décoration in the Dining Room of the White
House, which shows motifs personifying the continents and the seasons with relevant works, concluded that the decor of the room hides
a propagandist program praising royal virtues as a guarantee of the universal order. In the présent paper, the author proposes a différent,
Masonie reading of the content. The central point of the décoration is the antique statue of Venus set in a niche located in the middle of
the west wall, but facing east. A statue of the same type was found in 1764 in the sanctuary of Isis in Pompeii. Based on this analogy,
as well as on the popular in the 18th century texts by Plutarch and Apuleius on the universality of the cuit of Isis worshipped by various
nations under différent names, and in Pompeii also synonymous with Venus, the author identifies Venus with Isis, the personification of
the Suprême Being of the 18th-century deists. Venus-Isis is accompanied by paintings containing Masonie motifs (personifications of the
sun and the moon showing the présence of duality and conflict in the world; bee hives, the symbols of the Masonie lodge's work on
self-improvement; five-pointed stars as symbols of the human intellect powered by perception and action; a rose as a symbol of rebirth
through pure light). Combining thèse mcanings, the author cornes to the conclusion that Isis-Venus, the Masonie goddess of nature or
Earth, is the embodiment of divine love, which relieves the contrasts and contradictions occurring in the world as embodied by the
personifications of the Sun, the Moon and the cléments, and strengthens the rule of universal concord and harmony.