DOI Artikel:
Starownik, Agata: "Śmiertelny Król nad wiekami": Jezus - Bóg w historii w Albumie Orbis II Cypriana Norwida
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.51757#0091
Rocznik Historii Sztuki, tom XLIV
PAN, 2019
DOI 10.24425/rhs.2019.131201
AGATA STAROWNIK
UNIWERSYTET WARSZAWSKI
„ŚMIERTELNY KRÓL NAD WIEKAMI”.
JEZUS - BÓG W HISTORII W ALBUMIE ORBIS II
CYPRIANA NORWIDA
O ALBUMIE ORBIS
Prócz spuścizny literackiej Norwid pozostawił po sobie dzieła plastyczne: akwarele, rysunki, grafiki,
obrazy olejne1. Część z nich zgromadził w albumach, w tym w trzech tomach Albumu Orbis w szkicu,
zawierających materiał obrazowy i - w mniejszym stopniu - słowny: własne zapiski i szkice, w tym
wiele przerysów innych dzieł, oraz elementy „obce” (ilustracje, grafiki, fotografie, wycinki tekstów).
Zbiór powstawał od 2. połowy lat 60. do ostatnich lat życia poety, do końca 1881 lub początku 1882 r.2
Na Album Orbis składają się trzy kodeksy, dwa przechowywane są w Bibliotece Narodowej3, trzeci
znajduje się w Bibliotece Jagiellońskiej4. Pierwszy, o wymiarach 25 x 19,3 cm, liczy 92 karty, drugi,
o wymiarach 22 x 17,5 cm, ma 85 kart i zawiera trzy dodatkowe dokumenty włączone przez Norwida,
trzeci, o wymiarach 21,5 x 16,5 cm, liczy 141 kart. Wszystkie to foliowane kodeksy in quarto o kartach
z szarobiałego gładkiego papieru, oprawione pierwotnie w gruby czerwony wytłaczany papier z grzbie-
tem z bladoczerwonego płótna i inicjałem N ze złotego papieru na wierzchniej stronie okładki. Podczas
konserwacji w 1959 r. dwa pierwsze tomy oprawiono wtórnie w jasnobrązową skórę ze złoceniami. Tomu
trzeciego nie konserwowano, a jego stan nie jest dobry5.
Trzy księgi za jedno dzieło uznał Juliusz Wiktor Gomulicki, wydawca Pism wszystkich Norwida,
dopiero w latach 50. XX w.6 Część pierwsza dotyczy kultury przedchrześcijańskiej, druga - narodzin
chrześcijaństwa, trzecia - cywilizacji chrześcijańskiej do 1881 r., czyli czasów współczesnych autorowi7 8.
Artysta przygotował również zbiory o podobnej tematyce złożone jedynie z notatek: Notatki z mitologii,
[Notatki z historii], [Notatki etno-filologiczne]^.
1 Do najważniejszych opracowań twórczości plastycznej Norwida zaliczają się: E. Chlebowska, Norwid. Sztukmistrz nieznany,
Lublin 2013; A. Melbechowska-Luty, Sztukmistrz. Twórczość artystyczna i myśl o sztuce Cypriana Norwida, Warszawa 2001. Powstaje
też katalog dzieł plastycznych poety; dotychczas ukazały się trzy tomy: E. Chlebowska, Cyprian Norwid. Katalog prac plastycznych,
t. 1, Lublin 2014, t. 2, Lublin 2017, t. 3, Lublin 2019. Tom drugi poświęcono Albumowi Orbis, przy czym uwzględniono tylko prace
Norwida [dalej cyt.: Katalog II, liczbą arabską oznaczony numer strony],
2 Katalog II 27-28; A. Borowiec, ,,Album Orbis” Cypriana Norwida jako księga sztukmistrza, Gdańsk 2015, s. 11-12; P. Chle-
bowski, Romantyczna silva rerum. O Norwidowym „Albumie Orbis”, Lublin 2009, s. 16-18.
3 C. Norwid, Album Orbis w szkicu, t. 1, Biblioteka Narodowa, sygn. AFR.1591; t. 2, Biblioteka Narodowa, sygn. AFR.1592.
4 C. Norwid, Album Orbis w szkicu, t. 3, Biblioteka Jagiellońska, sygn. Teka 37.
5 Katalog II 16-18; Chlebowski, Romantyczna silva rerum..., s. 18-19.
6 Chlebowski, Romantyczna silva rerum..., s. 14—16.
7 Katalog II 27-28; Chlebowski, Romantyczna silva rerum..., s. 14-17.
8 Katalog II 27, 29.
PAN, 2019
DOI 10.24425/rhs.2019.131201
AGATA STAROWNIK
UNIWERSYTET WARSZAWSKI
„ŚMIERTELNY KRÓL NAD WIEKAMI”.
JEZUS - BÓG W HISTORII W ALBUMIE ORBIS II
CYPRIANA NORWIDA
O ALBUMIE ORBIS
Prócz spuścizny literackiej Norwid pozostawił po sobie dzieła plastyczne: akwarele, rysunki, grafiki,
obrazy olejne1. Część z nich zgromadził w albumach, w tym w trzech tomach Albumu Orbis w szkicu,
zawierających materiał obrazowy i - w mniejszym stopniu - słowny: własne zapiski i szkice, w tym
wiele przerysów innych dzieł, oraz elementy „obce” (ilustracje, grafiki, fotografie, wycinki tekstów).
Zbiór powstawał od 2. połowy lat 60. do ostatnich lat życia poety, do końca 1881 lub początku 1882 r.2
Na Album Orbis składają się trzy kodeksy, dwa przechowywane są w Bibliotece Narodowej3, trzeci
znajduje się w Bibliotece Jagiellońskiej4. Pierwszy, o wymiarach 25 x 19,3 cm, liczy 92 karty, drugi,
o wymiarach 22 x 17,5 cm, ma 85 kart i zawiera trzy dodatkowe dokumenty włączone przez Norwida,
trzeci, o wymiarach 21,5 x 16,5 cm, liczy 141 kart. Wszystkie to foliowane kodeksy in quarto o kartach
z szarobiałego gładkiego papieru, oprawione pierwotnie w gruby czerwony wytłaczany papier z grzbie-
tem z bladoczerwonego płótna i inicjałem N ze złotego papieru na wierzchniej stronie okładki. Podczas
konserwacji w 1959 r. dwa pierwsze tomy oprawiono wtórnie w jasnobrązową skórę ze złoceniami. Tomu
trzeciego nie konserwowano, a jego stan nie jest dobry5.
Trzy księgi za jedno dzieło uznał Juliusz Wiktor Gomulicki, wydawca Pism wszystkich Norwida,
dopiero w latach 50. XX w.6 Część pierwsza dotyczy kultury przedchrześcijańskiej, druga - narodzin
chrześcijaństwa, trzecia - cywilizacji chrześcijańskiej do 1881 r., czyli czasów współczesnych autorowi7 8.
Artysta przygotował również zbiory o podobnej tematyce złożone jedynie z notatek: Notatki z mitologii,
[Notatki z historii], [Notatki etno-filologiczne]^.
1 Do najważniejszych opracowań twórczości plastycznej Norwida zaliczają się: E. Chlebowska, Norwid. Sztukmistrz nieznany,
Lublin 2013; A. Melbechowska-Luty, Sztukmistrz. Twórczość artystyczna i myśl o sztuce Cypriana Norwida, Warszawa 2001. Powstaje
też katalog dzieł plastycznych poety; dotychczas ukazały się trzy tomy: E. Chlebowska, Cyprian Norwid. Katalog prac plastycznych,
t. 1, Lublin 2014, t. 2, Lublin 2017, t. 3, Lublin 2019. Tom drugi poświęcono Albumowi Orbis, przy czym uwzględniono tylko prace
Norwida [dalej cyt.: Katalog II, liczbą arabską oznaczony numer strony],
2 Katalog II 27-28; A. Borowiec, ,,Album Orbis” Cypriana Norwida jako księga sztukmistrza, Gdańsk 2015, s. 11-12; P. Chle-
bowski, Romantyczna silva rerum. O Norwidowym „Albumie Orbis”, Lublin 2009, s. 16-18.
3 C. Norwid, Album Orbis w szkicu, t. 1, Biblioteka Narodowa, sygn. AFR.1591; t. 2, Biblioteka Narodowa, sygn. AFR.1592.
4 C. Norwid, Album Orbis w szkicu, t. 3, Biblioteka Jagiellońska, sygn. Teka 37.
5 Katalog II 16-18; Chlebowski, Romantyczna silva rerum..., s. 18-19.
6 Chlebowski, Romantyczna silva rerum..., s. 14—16.
7 Katalog II 27-28; Chlebowski, Romantyczna silva rerum..., s. 14-17.
8 Katalog II 27, 29.