DOI Artikel:
Tracz, Ks. Szymon: Artystyczna oprawa brackich świąt i uroczystości w diecezji krakowskiej do 1783 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.51757#0240
238
KS. SZYMON TRACZ
8. Szafa bracka Konfraterni
Najświętszego Sakramentu i Pięciu Ran Chrystusa
w kaplicy św. Anny w kościele Bożego Ciała
w Krakowie, malował Łukasz Porębski, ok. 1635.
Fot. S. Tracz
9. Łukasz Porębski, Członkowie Konfraterni Najświętszego Sakramentu
i Pięciu Ran Chrystusa w Boskiej Winnicy,
fragment dekoracji szafy brackiej, ok. 1635. Fot. S. Tracz
kościelnej stało więcej brackich ołtarzy. Tak było na przykład w kolegiacie w Skalbmierzu, gdzie każda
konfraternia - Bractwo Literackie, Męki Pańskiej, Różańca Świętego, Najświętszego Imienia Jezusowe-
go, św. Anny - miało swój ołtarz75. Podobnie było w Rychwałdzie koło Żywca, gdzie istniało bractwo
Szkaplerza Świętego, Trójcy Świętej i Paska Rzemiennego NMP, oraz w Milówce, gdzie działało bractwo
św. Anny i św. Barbary76, a także w wielu innych miejscach diecezji krakowskiej.
Zanim powstała konfraternia, najpierw przygotowywano bracki obraz z wizerunkiem patrona lub ilu-
strujący jakąś prawdę wiary w sposób szczególny adorowaną i propagowaną przez konfraternię. Obraz
umieszczano w feretronie, a następnie w nastawie bądź na którymś z bocznych ołtarzy, gdy konfraternia
takowego jeszcze nie miała. Zdarzało się, że z biegiem lat wypracowane środki pozwalały na ufundowanie
własnego retabulum, i wtedy jego centrum stanowił obraz pozyskany z feretronu. Taka sytuacja miała miej-
sce w przypadku Bractwa Szkaplerza Świętego w Głębowicach, zaprowadzonego do tamtejszego kościoła
parafialnego w 1654 r.77 Dwustronnie malowany wizerunek z przedstawieniem Matki Boskiej Szkaplerznej
i Piety z ok. 1654 r. najpierw był częścią feretronu, po czym znalazł swoje miejsce w XVII-wiecznej nastawie,
75 Zob. Sowała, op. cit., s. 166-174.
76 Tracz, op. cit., s. 131-135.
77 Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, AV nr 35: Visitatio ecclesiarum parochialium, praebendarum, capellarum,
hospitalium atque confratemitatum, nec non beneficiorum in decanatibus Oswiecimiensis et Zathoriensis, archidiaconatus et ojficialatus
Cracoviensis existentium per R.D. FRanciskum Lanckoroński, canonicum cathedralem Cracoviensem, visitatorem delegatum a. D. 1747
et 1748 expedita, k. 418(733)-l 419(734).
KS. SZYMON TRACZ
8. Szafa bracka Konfraterni
Najświętszego Sakramentu i Pięciu Ran Chrystusa
w kaplicy św. Anny w kościele Bożego Ciała
w Krakowie, malował Łukasz Porębski, ok. 1635.
Fot. S. Tracz
9. Łukasz Porębski, Członkowie Konfraterni Najświętszego Sakramentu
i Pięciu Ran Chrystusa w Boskiej Winnicy,
fragment dekoracji szafy brackiej, ok. 1635. Fot. S. Tracz
kościelnej stało więcej brackich ołtarzy. Tak było na przykład w kolegiacie w Skalbmierzu, gdzie każda
konfraternia - Bractwo Literackie, Męki Pańskiej, Różańca Świętego, Najświętszego Imienia Jezusowe-
go, św. Anny - miało swój ołtarz75. Podobnie było w Rychwałdzie koło Żywca, gdzie istniało bractwo
Szkaplerza Świętego, Trójcy Świętej i Paska Rzemiennego NMP, oraz w Milówce, gdzie działało bractwo
św. Anny i św. Barbary76, a także w wielu innych miejscach diecezji krakowskiej.
Zanim powstała konfraternia, najpierw przygotowywano bracki obraz z wizerunkiem patrona lub ilu-
strujący jakąś prawdę wiary w sposób szczególny adorowaną i propagowaną przez konfraternię. Obraz
umieszczano w feretronie, a następnie w nastawie bądź na którymś z bocznych ołtarzy, gdy konfraternia
takowego jeszcze nie miała. Zdarzało się, że z biegiem lat wypracowane środki pozwalały na ufundowanie
własnego retabulum, i wtedy jego centrum stanowił obraz pozyskany z feretronu. Taka sytuacja miała miej-
sce w przypadku Bractwa Szkaplerza Świętego w Głębowicach, zaprowadzonego do tamtejszego kościoła
parafialnego w 1654 r.77 Dwustronnie malowany wizerunek z przedstawieniem Matki Boskiej Szkaplerznej
i Piety z ok. 1654 r. najpierw był częścią feretronu, po czym znalazł swoje miejsce w XVII-wiecznej nastawie,
75 Zob. Sowała, op. cit., s. 166-174.
76 Tracz, op. cit., s. 131-135.
77 Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, AV nr 35: Visitatio ecclesiarum parochialium, praebendarum, capellarum,
hospitalium atque confratemitatum, nec non beneficiorum in decanatibus Oswiecimiensis et Zathoriensis, archidiaconatus et ojficialatus
Cracoviensis existentium per R.D. FRanciskum Lanckoroński, canonicum cathedralem Cracoviensem, visitatorem delegatum a. D. 1747
et 1748 expedita, k. 418(733)-l 419(734).