DOI Heft:
Artykuły
DOI Artikel:Kilijańska, Alicja: Kolekcja srebrnych łyżek Muzeum Narodowego w Krakowie: nabytki z lat 60 i 70 XX w.
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.21225#0073
Kolekcja srebrnych łyżek Muzeum Narodowego w Krakowie - nabytki z lat 60. i 70. XX w.
71
kontrybucyjny bity we Lwowie, którego istnienie na łyżce ze zbiorów Muzeum Narodo-
wego w Krakowie zostało niezdarnie zamarkowane92. Dodatkowo łyżka pozyskana przez
Muzeum posiada od spodu nartu zaznaczone w odlewie istnienie śruby, na której przykrę-
cono odlewane ryby, a realizacja z MUJ rzeczywiście takie mocowanie posiada.
Szereg przytoczonych spostrzeżeń pozwala ocenić łyżkę ze zbiorów Muzeum Naro-
dowego w Krakowie jako realizację, dla której pierwowzorem był zabytek pozyskany
do zbiorów MUJ. Nieomal perfekcyjne odwzorowanie, wykonane zapewne pod koniec
XIX w. lub w 1. ćwierci XX w., gubi się w szczegółach dotyczących znaków złotniczych
i kontrybucyjnych. Ponadto należy odnotować, że podobna łyżka znajduje się w kolekcji
Umeleckoprumyslovego Muzeum w Pradze, gdzie została określona jako wyrób gdań-
ski z początku XVII w. Zabytek posiada analogiczną do krakowskich dekorację rytowa-
ną czerpaka oraz formę odlewanego nartu z zodiakalnym Wodnikiem w kartuszu oraz
monogramem. Dodatkowo przedstawiono odrysy znaków złotniczych: miasta Gdańska
i znaku mistrzowskiego AM, bez określenia przynależności warsztatowej93. Wśród no-
wych nabytków złotniczych w kolekcji Zamku Królewskiego na Wawelu znajduje się łyżka
polska z połowy XVII w., posiadająca również przedstawienie zodiakalnych Ryb w ujęciu
horyzontalnym, umieszczone na odlewanym narcie94.
Kolekcja łyżek Muzeum Narodowego w Krakowie kształtowana przez ponad 100 lat
przez pozyskiwanie darowizn i zakupów jest zbiorem różnorodnym, ale grupującym
głównie zabytki z polskich i środkowoeuropejskich warsztatów złotniczych. Badania zbio-
ru łyżek Muzeum Narodowego rozpoczęte przez Marekowską w latach 50. XX w. znacznie
przyczyniły się do pierwszego opracowania tej części kolekcji, a wprowadzony podział
typologiczny - na cztery podstawowe grupy łyżek - należy uznać za obowiązujący.
Zabytki pozyskane w latach 60. i 70. XX w. dodatkowo podniosły walor zasobów MNK.
Atutem tak ukształtowanego zbioru jest mocna pozycja wśród zgromadzonych w polskich
muzeach kolekcji złotnictwa, które uzupełniając się wzajemnie, umożliwiają prowadzenie
badań porównawczych.
92 Por.: M. Gradowski, op. cit., s. 278, nr 26, tylko zarys pola bitego znaku nawiązuje do znaku kon-
trybucyjnego.
93 Noże, Lżice, Vidlićky ze sbirek Umeleckoprumysloveho Muzea v Praze, [Praha 1981], s. 27, poz. 28,
s. 100, il. 28, nr inw. 57083, gdzie wskazany został kolejny przykład podobnej realizacji z Morawskiej
Galerii w Brnie - nr inw. 24239.
94 Zbiory Wawelskie, Nabytki 2010-2011, Zamek Królewski na Wawelu. Katalog wystawy, Kraków 2012,
s. 47, poz. 90, il. 90 (oprać. D. Nowacki).
71
kontrybucyjny bity we Lwowie, którego istnienie na łyżce ze zbiorów Muzeum Narodo-
wego w Krakowie zostało niezdarnie zamarkowane92. Dodatkowo łyżka pozyskana przez
Muzeum posiada od spodu nartu zaznaczone w odlewie istnienie śruby, na której przykrę-
cono odlewane ryby, a realizacja z MUJ rzeczywiście takie mocowanie posiada.
Szereg przytoczonych spostrzeżeń pozwala ocenić łyżkę ze zbiorów Muzeum Naro-
dowego w Krakowie jako realizację, dla której pierwowzorem był zabytek pozyskany
do zbiorów MUJ. Nieomal perfekcyjne odwzorowanie, wykonane zapewne pod koniec
XIX w. lub w 1. ćwierci XX w., gubi się w szczegółach dotyczących znaków złotniczych
i kontrybucyjnych. Ponadto należy odnotować, że podobna łyżka znajduje się w kolekcji
Umeleckoprumyslovego Muzeum w Pradze, gdzie została określona jako wyrób gdań-
ski z początku XVII w. Zabytek posiada analogiczną do krakowskich dekorację rytowa-
ną czerpaka oraz formę odlewanego nartu z zodiakalnym Wodnikiem w kartuszu oraz
monogramem. Dodatkowo przedstawiono odrysy znaków złotniczych: miasta Gdańska
i znaku mistrzowskiego AM, bez określenia przynależności warsztatowej93. Wśród no-
wych nabytków złotniczych w kolekcji Zamku Królewskiego na Wawelu znajduje się łyżka
polska z połowy XVII w., posiadająca również przedstawienie zodiakalnych Ryb w ujęciu
horyzontalnym, umieszczone na odlewanym narcie94.
Kolekcja łyżek Muzeum Narodowego w Krakowie kształtowana przez ponad 100 lat
przez pozyskiwanie darowizn i zakupów jest zbiorem różnorodnym, ale grupującym
głównie zabytki z polskich i środkowoeuropejskich warsztatów złotniczych. Badania zbio-
ru łyżek Muzeum Narodowego rozpoczęte przez Marekowską w latach 50. XX w. znacznie
przyczyniły się do pierwszego opracowania tej części kolekcji, a wprowadzony podział
typologiczny - na cztery podstawowe grupy łyżek - należy uznać za obowiązujący.
Zabytki pozyskane w latach 60. i 70. XX w. dodatkowo podniosły walor zasobów MNK.
Atutem tak ukształtowanego zbioru jest mocna pozycja wśród zgromadzonych w polskich
muzeach kolekcji złotnictwa, które uzupełniając się wzajemnie, umożliwiają prowadzenie
badań porównawczych.
92 Por.: M. Gradowski, op. cit., s. 278, nr 26, tylko zarys pola bitego znaku nawiązuje do znaku kon-
trybucyjnego.
93 Noże, Lżice, Vidlićky ze sbirek Umeleckoprumysloveho Muzea v Praze, [Praha 1981], s. 27, poz. 28,
s. 100, il. 28, nr inw. 57083, gdzie wskazany został kolejny przykład podobnej realizacji z Morawskiej
Galerii w Brnie - nr inw. 24239.
94 Zbiory Wawelskie, Nabytki 2010-2011, Zamek Królewski na Wawelu. Katalog wystawy, Kraków 2012,
s. 47, poz. 90, il. 90 (oprać. D. Nowacki).