DOI Heft:
Artykuły / Articles
DOI Artikel:Frączek, Piotr; Klincewicz-Krupińska, Regina; Klisińska-Kopacz, Anna; Marcinkowski, Wojciech; Mikuła, Maciej: Retabulum Augustiańskie Nicolausa Haberschracka: historia i stan zachowania dzieła - podsumowanie badań
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.47327#0158
156
Piotr Frączek, Regina Klincewicz-Krupińska, Anna Klisińska-Kopacz i wsp.
chiwalnych znajduje się bowiem napis: „stan przed konserwacją M. Słoneckiego w la-
tach 1947-48”. Ok. 70% malowidła Chrystus przed Piłatem (il. 21) to rekonstrukcja,
najrozleglejsze ubytki mechaniczne warstwy malarskiej wraz z zaprawą do podłoża
to biegnące środkiem dwa szerokie pionowe pasy oraz ubytki wzdłuż całego obwodu
obrazu (il. 22). Wszystkie ubytki gruntu wypełnione są kitem, a warstwa malarska
zrekonstruowana. Rekonstrukcje, retusze i punktowania na całej powierzchni ma-
lowidła są zmienione kolorystycznie, oryginalne fragmenty malowidła widoczne są
jako nieliczne jasne „wysepki” (il. 23). Analiza porównawcza archiwalnych fotografii
ze stanem obecnym pokazała, że w trakcie konserwacji prowadzonej przez Słonec-
kiego w 1947 roku nie tylko przemalowano warstwę malarską po formie, ale także
przekształcono rysunek niektórych fragmentów. Na fotografiach malowidła u Dobro-
wolskiego (publikacje z roku 192965 i 194766, sprzed konserwacji Słoneckiego) Piłat
przedstawiony jest inaczej niż dzisiaj: usta ma otwarte, na szyi biały kołnierz, inny jest
układ prawej dłoni, widoczna jest też lewa dłoń, której dziś brakuje (il. 24).
Kwatery z zachowanymi malowidłami na awersie i rewersie
Do naszych czasów zachowały się jedynie dwie tablice z malowidłami zarówno na
awersie, jak i rewersie. Są to Modlitwa w Ogrojcu/Obrzezanie oraz Wypędzenie prze-
kupniów/Zwiastowanie św. Annie.
W latach 1936-1938 prace konserwatorskie kwatery Wypędzenie przekupniów/
Zwiastowanie św. Annie prowadził konserwator Wacław Szymborski, kierownik Pra-
cowni Konserwatorskiej na Wawelu67. Z analizy zdjęć przedstawiających stan za-
chowania tej kwatery przed konserwacją i po konserwacji Szymborskiego wynika,
że podklejono odspojoną od podłoża zaprawę i warstwę malarską, oczyszczono po-
wierzchnię obrazu, ścieniono pociemniały werniks, uzupełniono ubytki zaprawy, wy-
konano retusze kolorystyczne, malowidło zawerniksowano. Na malowidle Zwiasto-
wanie św. Annie ubytki zaprawy zostały uzupełnione jedynie w obrębie zachowanego
malowidła, wzdłuż krawędzi ubytków założono opaski kredowo-klejowe. Od czasu
restauracji Szymborskiego przy malowidłach tych prowadzono już tylko doraźne pra-
ce zabezpieczające.
Konserwację malowidła Obrzezanie na rewersie kwatery przeprowadziła w latach
1968-1969 Zofia Medwecka68. Malowidło Modlitwa w Ogrojcu (il. 5) na awersie,
od czasu restauracji Ludwika Łepkowskiego nie poddawane pracom konserwator-
skim, zostało przez nią oczyszczone. Wynikało to z przekonania o dobrym stanie za-
chowania tej kwatery. Rzeczywiście trzeba przyznać, że jest to obiekt, który zachował
65 T. Dobrowolski, Obrazy z życia i Męki Pańskiej..., s. 46.
66 Autorstwa Stanisława Kolowcy.
67 Przechowane wyłącznie fotografie.
68 Z. Medwecka, Dokumentacja konserwatorska. Obraz dwustronny z połipt. Augustiańskiego, awers:
Modlitwa w Ogrojcu, rewers: Obrzezanie, 1.11.1968-20.03.1969, maszynopis, Archiwum MNK, sygn. 18.
Piotr Frączek, Regina Klincewicz-Krupińska, Anna Klisińska-Kopacz i wsp.
chiwalnych znajduje się bowiem napis: „stan przed konserwacją M. Słoneckiego w la-
tach 1947-48”. Ok. 70% malowidła Chrystus przed Piłatem (il. 21) to rekonstrukcja,
najrozleglejsze ubytki mechaniczne warstwy malarskiej wraz z zaprawą do podłoża
to biegnące środkiem dwa szerokie pionowe pasy oraz ubytki wzdłuż całego obwodu
obrazu (il. 22). Wszystkie ubytki gruntu wypełnione są kitem, a warstwa malarska
zrekonstruowana. Rekonstrukcje, retusze i punktowania na całej powierzchni ma-
lowidła są zmienione kolorystycznie, oryginalne fragmenty malowidła widoczne są
jako nieliczne jasne „wysepki” (il. 23). Analiza porównawcza archiwalnych fotografii
ze stanem obecnym pokazała, że w trakcie konserwacji prowadzonej przez Słonec-
kiego w 1947 roku nie tylko przemalowano warstwę malarską po formie, ale także
przekształcono rysunek niektórych fragmentów. Na fotografiach malowidła u Dobro-
wolskiego (publikacje z roku 192965 i 194766, sprzed konserwacji Słoneckiego) Piłat
przedstawiony jest inaczej niż dzisiaj: usta ma otwarte, na szyi biały kołnierz, inny jest
układ prawej dłoni, widoczna jest też lewa dłoń, której dziś brakuje (il. 24).
Kwatery z zachowanymi malowidłami na awersie i rewersie
Do naszych czasów zachowały się jedynie dwie tablice z malowidłami zarówno na
awersie, jak i rewersie. Są to Modlitwa w Ogrojcu/Obrzezanie oraz Wypędzenie prze-
kupniów/Zwiastowanie św. Annie.
W latach 1936-1938 prace konserwatorskie kwatery Wypędzenie przekupniów/
Zwiastowanie św. Annie prowadził konserwator Wacław Szymborski, kierownik Pra-
cowni Konserwatorskiej na Wawelu67. Z analizy zdjęć przedstawiających stan za-
chowania tej kwatery przed konserwacją i po konserwacji Szymborskiego wynika,
że podklejono odspojoną od podłoża zaprawę i warstwę malarską, oczyszczono po-
wierzchnię obrazu, ścieniono pociemniały werniks, uzupełniono ubytki zaprawy, wy-
konano retusze kolorystyczne, malowidło zawerniksowano. Na malowidle Zwiasto-
wanie św. Annie ubytki zaprawy zostały uzupełnione jedynie w obrębie zachowanego
malowidła, wzdłuż krawędzi ubytków założono opaski kredowo-klejowe. Od czasu
restauracji Szymborskiego przy malowidłach tych prowadzono już tylko doraźne pra-
ce zabezpieczające.
Konserwację malowidła Obrzezanie na rewersie kwatery przeprowadziła w latach
1968-1969 Zofia Medwecka68. Malowidło Modlitwa w Ogrojcu (il. 5) na awersie,
od czasu restauracji Ludwika Łepkowskiego nie poddawane pracom konserwator-
skim, zostało przez nią oczyszczone. Wynikało to z przekonania o dobrym stanie za-
chowania tej kwatery. Rzeczywiście trzeba przyznać, że jest to obiekt, który zachował
65 T. Dobrowolski, Obrazy z życia i Męki Pańskiej..., s. 46.
66 Autorstwa Stanisława Kolowcy.
67 Przechowane wyłącznie fotografie.
68 Z. Medwecka, Dokumentacja konserwatorska. Obraz dwustronny z połipt. Augustiańskiego, awers:
Modlitwa w Ogrojcu, rewers: Obrzezanie, 1.11.1968-20.03.1969, maszynopis, Archiwum MNK, sygn. 18.