DOI issue:
Zbiory i wystawy
DOI article:Załęski, Krzysztof; Muzeum Narodowe w Warszawie [Contr.]; Gosudarstvennyj Naučno-Issledovatelʹskij Muzej Architektury Imeni A. V. Ščuseva (Moskau) [Contr.]; Noakowski, Stanisław [Ill.]: Wystawa rysunków Stanisława Noakowskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie i w Muzeum Architektury w Moskwie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19585#0387
i akwarel, pozwalający na prześledzenie zmian w technice malarskiej Noakowskiego i w sposobie
ujęcia przez niego w odmienny sposób tych samych tematów.
Pierwszą grupę stanowiły rysunki z okresu studiów na wydziale architektury Cesarskiej
Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, odzwierciedlające metodę kształcenia przyszłych ar-
chitektów poprzez poznawanie kultur starożytnych (odrysy zabytków), poprzez pomiary i ry-
sunki z natury, aż do opracowanych drobiazgowo rysunków architektonicznych sensu stricto.
Do tematów prac studenckich — np. budownictwo Asyrii —■ Noakowski powracał później wie-
lokrotnie w cyklach fantazji rysunkowych, które świadczą jak rozbudzone zainteresowania
i przyswojone wyobrażenia pozostały na zawsze w świadomości artysty.
Osobno zgrupowano projekty architektoniczne Noakowskiego, nie różniące się zasadniczo
od innych fantazji rysunkowych. Wyjątek stanowią dokładnie opracowane dwa warianty pro-
jektu mauzoleum dla pomieszczenia urny z sercem Tadeusza Kościuszki w Muzeum Polskim
w Rapperswilu, z których jeden —z niewielkimi zmianami — doczekał się realizacji, oraz pro-
jekty nagrobków biskupów Aleksandra Bereśniewicza i Henryka Kossowskiego w katedrze we
Włocławku. Znalazły się tu także projekty wykonane na wystawę „Dwór polski” w Salonie
Sztuk Pięknych Krywulta w Warszawie w 1904 roku (il. 3), secesyjno-klasycystyczne pawilony
parkowe (1905), projekty pomników: Grunwaldzkiego i Jagiellonów (1910), propozycje prze-
budowy soboru na Placu Saskim (1920), Bramy Wolności (1920), projektowana w związku
z wizytą w Warszawie marszałka Ferdynanda Focha brama triumfalna z napisem FOCH na
attyce oraz tablica z urnami z ziemią spod Verdun i Warszawy (1923), a także projekty budowli
współczesnych w kształcie kubicznych brył przeprutych arkadami, nawiązujące do monumen-
talnych form architektury asyryjskiej (1924 r.).
Noakowski tworzył również projekty scenograficzne: w 1915 r. do opery Piotra Czajkowskiego
„Dziewica Orleańska” (rysunek ukazuje scenę rozgrywającą się przed katedrą w Reims), nie
realizowany, oraz w r. 1918 do komedii Aleksandra Fredry „Damy i Huzary”, granej w Moskwie
w reżyserii Arnolda Szyfmana, który scenografię Noakowskiego uważał za najlepszą spośród
znanych mu inscenizacji tej sztuki.
Udział Noakowskiego w życiu kolonii polskiej w Rosji dokumentują również: projekt okładki
do książki „Odgłosy”, wydanej w 1916 r. staraniem i nakładem stowarzyszenia Dom Polski
w Moskwie oraz winieta na dyplomie honorowym, przyznanym księdzu Józefatowi Zyskarowi
przez Zarząd Polskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Rosji.
Z innych przykładów grafiki użytkowej należy wymienić projekt plakatu wystawy obrazów
mistrzów zachodnich w Pałacu Rumiancewa w Moskwie.
Poczesne miejsce na wystawie poświęcono działalności dydaktycznej profesora Stanisława
Noakowskiego, wykładowcy wyższych uczelni moskiewskich i warszawskich. W początkowym
okresie kariery pedagogicznej Noakowski posługiwał się własnymi rysunkami, przygotowywa-
nymi zawczasu, które demonstrował jako materiał ilustracyjny do prowadzonego wykładu.
Później artysta wypracował oryginalną metodę wykonywania rysunków tuszem na papierze
384
ujęcia przez niego w odmienny sposób tych samych tematów.
Pierwszą grupę stanowiły rysunki z okresu studiów na wydziale architektury Cesarskiej
Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, odzwierciedlające metodę kształcenia przyszłych ar-
chitektów poprzez poznawanie kultur starożytnych (odrysy zabytków), poprzez pomiary i ry-
sunki z natury, aż do opracowanych drobiazgowo rysunków architektonicznych sensu stricto.
Do tematów prac studenckich — np. budownictwo Asyrii —■ Noakowski powracał później wie-
lokrotnie w cyklach fantazji rysunkowych, które świadczą jak rozbudzone zainteresowania
i przyswojone wyobrażenia pozostały na zawsze w świadomości artysty.
Osobno zgrupowano projekty architektoniczne Noakowskiego, nie różniące się zasadniczo
od innych fantazji rysunkowych. Wyjątek stanowią dokładnie opracowane dwa warianty pro-
jektu mauzoleum dla pomieszczenia urny z sercem Tadeusza Kościuszki w Muzeum Polskim
w Rapperswilu, z których jeden —z niewielkimi zmianami — doczekał się realizacji, oraz pro-
jekty nagrobków biskupów Aleksandra Bereśniewicza i Henryka Kossowskiego w katedrze we
Włocławku. Znalazły się tu także projekty wykonane na wystawę „Dwór polski” w Salonie
Sztuk Pięknych Krywulta w Warszawie w 1904 roku (il. 3), secesyjno-klasycystyczne pawilony
parkowe (1905), projekty pomników: Grunwaldzkiego i Jagiellonów (1910), propozycje prze-
budowy soboru na Placu Saskim (1920), Bramy Wolności (1920), projektowana w związku
z wizytą w Warszawie marszałka Ferdynanda Focha brama triumfalna z napisem FOCH na
attyce oraz tablica z urnami z ziemią spod Verdun i Warszawy (1923), a także projekty budowli
współczesnych w kształcie kubicznych brył przeprutych arkadami, nawiązujące do monumen-
talnych form architektury asyryjskiej (1924 r.).
Noakowski tworzył również projekty scenograficzne: w 1915 r. do opery Piotra Czajkowskiego
„Dziewica Orleańska” (rysunek ukazuje scenę rozgrywającą się przed katedrą w Reims), nie
realizowany, oraz w r. 1918 do komedii Aleksandra Fredry „Damy i Huzary”, granej w Moskwie
w reżyserii Arnolda Szyfmana, który scenografię Noakowskiego uważał za najlepszą spośród
znanych mu inscenizacji tej sztuki.
Udział Noakowskiego w życiu kolonii polskiej w Rosji dokumentują również: projekt okładki
do książki „Odgłosy”, wydanej w 1916 r. staraniem i nakładem stowarzyszenia Dom Polski
w Moskwie oraz winieta na dyplomie honorowym, przyznanym księdzu Józefatowi Zyskarowi
przez Zarząd Polskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Rosji.
Z innych przykładów grafiki użytkowej należy wymienić projekt plakatu wystawy obrazów
mistrzów zachodnich w Pałacu Rumiancewa w Moskwie.
Poczesne miejsce na wystawie poświęcono działalności dydaktycznej profesora Stanisława
Noakowskiego, wykładowcy wyższych uczelni moskiewskich i warszawskich. W początkowym
okresie kariery pedagogicznej Noakowski posługiwał się własnymi rysunkami, przygotowywa-
nymi zawczasu, które demonstrował jako materiał ilustracyjny do prowadzonego wykładu.
Później artysta wypracował oryginalną metodę wykonywania rysunków tuszem na papierze
384