Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (27.1983)

Irena Jakimowicz

Z MALARSKICH DOŚWIADCZEŃ KONSTANTEGO BRANDLA

N

T. 1 azwisko Konstantego Brandla, który blisko siedemdziesiąt lat twórczego życia spędził
we Francji, ciągle nie jest dostatecznie znane polskim miłośnikom sztuki, choć na pewno znacz-
nie rozszerzyły znajomość jego twórczości trzy już wystawy, jakie Muzeum Narodowe w War-
szawie w ciągu ponad dwudziestu lat zorganizowało oraz tu również wydana książka Witolda
Leitgebera „Rozmowy z Brandlem”* 1. Stosunkowo najlepiej znana jest niewątpliwie grafika
artysty, na drugim miejscu malarstwo akwarelowe i gwasze, zgodnie z ustaloną w obrębie jego
dzieła hierarchią wartości. Wiadomości o pastelach, malarstwie olejnym, witrażach, należą raczej
do kategorii danych dokumentacyjnych, jakie powinny się znajdować w naukowym opracowaniu
monograficznego katalogu.

Problem, który tu poruszam, można by zaliczyć wręcz do ciekawostek, ale może on również
przybliżyć mechanizmy powstawania twórczych koncepcji artysty. Chodzi mianowicie o jedyny,
jaki Brandel w ogóle namalował, fresk, w dodatku już od dawna nie istniejący. W papierach po
Brandlu, jakie znajdują się w posiadaniu jego siostrzeńca i spadkobiercy, Witolda Leitgebera
w Londynie, zachowały się dwa wycinki: z „Nowej Gazety” i „Przeglądu Porannego”, określone
przez artystę bardzo nieprecyzyjnie, ze znakami zapytania datowane między wrześniem a listo-
padem 1909 albo 1910 roku. Tekstów tych nie udało się odnaleźć w istniejących w Warszawie
egzemplarzach gazet, na rok jednak 1909 wskazywałaby forma układu druku rubryk zawiera-
jących rozmaite krótkie wiadomości; forma ta w następnym roku w obu pismach uległa pewnej
zmianie. Skonfrontujmy datę ze znanymi nam datami pobytów Brandla w Warszawie. Wiadomo,

1 Konstanty Brandel. Katalog wystawy grafiki i malarstwa, Muzeum Narodowe w Warszawie. Warszawa
1958 (wstęp P. Koczorowski, W. Jaworska, oprać. I. Jakimowicz, M. Rogoyska);

I. Jakimowicz, Konstanty Brandel 1880—1970, Muzeum Narodowe w Warszawie. Warszawa 1977 [kat.
wyst.]; I. Jakimowicz, Konstanty Brandel 1880—1970. W stulecie urodzin, Muzeum Narodowe w War-
szawie. Warszawa 1980 (oprać. kat. D. Folga-Januszewska); W. Leitgeber, Rozmowy z Bran-
dlem. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1979.

19 Rocznik Muz. Nar. t. XXVII, 1983

289