DOI Heft:
Część IV. Sztuka XX i XXI wieku / Part IV. Art of the Twentieth and Twenty First Century
DOI Artikel:Nowak, Magdalena Nowak: Od obiektu do dokumentacji. Kolekcja Nowych Mediów w Muzeum Narodowym w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45362#0392
Magdalena Anna Nowak Od obiektu do dokumentacji. Kolekcja Nowych Mediów...
391
może utwór zagrać19. W ten sam sposób dzieła nowych mediów, w momencie wyjścia z użytku
sprzętu, na którym oryginalnie były pokazywane, potrzebują jego nowych zamienników. Każda
wystawa jest w pewnym sensie reinterpretacją oryginalnego dzieła i przeformułowaniem
oryginalnej intencji artysty, nadal jednak, podobnie jak w przypadku muzyki, pozostaje ono
dziełem pierwotnego autora. Związek sztuki i technologii sprawił, że konserwatorzy drugiej
połowy XX wieku nie mogli już wyłącznie skupiać się na materialności obiektów. Co więcej,
z powodu szybkiego starzenia się mediów technicznych, musieli również przeformułować
swoje rozumienie autentyczności. Stanęli pomiędzy chęcią zachowania oryginalnego wyglądu
dzieła a podtrzymywaniem jego funkcjonalności. W tej refleksji istota intencji artysty pozostaje
ważna, ale ważniejszy staje się widz, który powinien, mimo upływu czasu, mieć dostęp do dzieła,
co wymaga często odnawiania lub nawet zmieniania technologii, w której ono powstało. Nie
do pomyślenia jest przemalowanie obrazu olejnego farbą akrylową, lecz w przypadku nowych
mediów praktyka konwersji na nowe nośniki bywa wręcz wskazana.
Według Caitlin Jones, badaczki związanej z fundacją Langlois, odejście od koncepcji unikal-
nego przedmiotu wiąże się z rozumieniem nowych mediów raczej jako zestawu instrukcji niż
przedmiotów arcydzieł20. Dlatego bardziej niż na zachowaniu materialnej oryginalności warto
skupić się na wskazówkach artysty, funkcji dzieła, jego wyrazie i potraktować te komponenty
pracy jako zasady, które posłużą przyszłym pokoleniom w ponownej instalacji dzieła, nawet
w wypadku, gdy nie będzie możliwe użycie oryginalnej aparatury czy skonsultowanie się
z artystą. Te instrukcje najlepiej zebrać za pomocą wywiadu - ankiety z artystą, którą należy
zachować jako integralną część dzieła21. Podczas poszczególnych wystaw sposoby ekspozycji
nowych mediów mogą się diametralnie od siebie różnić, sami artyści często zmieniają zdanie,
co do wyglądu instalacji, w związku z czym praca może nawet zmieniać swój sens. Pomimo to,
będzie ona nosić ten sam tytuł i uważana jest za ten sam obiekt. Z tego względu istotne jest,
aby każde kolejne pojawienie się dzieła było dokumentowane fotograficznie i opisowo, aby
w przyszłości zapewnić badaczom możliwość zrozumienia, jak się zmieniało lub w jaki sposób
jego odbiór mógł ulegać zmianom ze względu na użycie innego sprzętu. Zadaniem muzeum jest
dokumentacja wszystkich „żywotów dzieła”, gdyż podczas każdej wystawy praca jest ożywiana
lub tworzona wręcz na nowo. Muzeum nie interesuje się już wyłącznie „gromadzeniem” dzieł,
lecz raczej zbieraniem na ich temat dokumentacji. Nie znaczy to jednak, że dbałość o oryginalne
nośniki i ich zachowywanie nie ma żadnego już znaczenia. W odniesieniu do nowych mediów
wyróżniamy cztery strategie konserwatorskie.
19 Ibidem, s. 7.
20 C. Jones, op. cit.
21 W kwestionariuszu powinny zawrzeć się informacje dotyczące ilości edycji dzieła, nazwy instytucji
posiadających pozostałe edycje, informacja, o tym czy licencja zakupiona od artysty umożliwia jedynie pokazywanie
dzieła, czy również jego wypożyczanie. Dzięki ankietom możliwe jest przechowanie „intencji artysty”, dotyczących
zarówno sensu i kontekstu dzieła, ale także wiedzy, co do preferowanego sprzętu i sposobu ekspozycji oraz moż-
liwości odstąpienia od tych założeń. Najbardziej korzystną sytuacją jest obecność artysty przy przygotowywaniu
ekspozycji jego dzieła. Powinien on akceptować każdą ewentualną zmianę lub odchylenie od oryginalnych założeń
technologicznych. Nie każdy jednak artysta ma ochotę na tego typu pracę, może się to wiązać również z wysokimi
kosztami przygotowania ekspozycji, artyści także dość często mogą zmieniać zdanie i koncepcje, co rodzi poważny
dla muzealnika problem - jak sprostać ich dynamicznym wymaganiom? Badacze z Variable Media Network stworzyli
tzw. Variable Media Questionnaire (strona internetowa: www.variablemediaquestionnaire.net), portal pomagający
stworzyć tego typu ankiety. Na stronie internetowej Tate - Matters in Media Art zostały zamieszczone przykładowe
formularze <http://www.tate.org.uk/about/projects/matters-media-art/templates-acquisitions>.
391
może utwór zagrać19. W ten sam sposób dzieła nowych mediów, w momencie wyjścia z użytku
sprzętu, na którym oryginalnie były pokazywane, potrzebują jego nowych zamienników. Każda
wystawa jest w pewnym sensie reinterpretacją oryginalnego dzieła i przeformułowaniem
oryginalnej intencji artysty, nadal jednak, podobnie jak w przypadku muzyki, pozostaje ono
dziełem pierwotnego autora. Związek sztuki i technologii sprawił, że konserwatorzy drugiej
połowy XX wieku nie mogli już wyłącznie skupiać się na materialności obiektów. Co więcej,
z powodu szybkiego starzenia się mediów technicznych, musieli również przeformułować
swoje rozumienie autentyczności. Stanęli pomiędzy chęcią zachowania oryginalnego wyglądu
dzieła a podtrzymywaniem jego funkcjonalności. W tej refleksji istota intencji artysty pozostaje
ważna, ale ważniejszy staje się widz, który powinien, mimo upływu czasu, mieć dostęp do dzieła,
co wymaga często odnawiania lub nawet zmieniania technologii, w której ono powstało. Nie
do pomyślenia jest przemalowanie obrazu olejnego farbą akrylową, lecz w przypadku nowych
mediów praktyka konwersji na nowe nośniki bywa wręcz wskazana.
Według Caitlin Jones, badaczki związanej z fundacją Langlois, odejście od koncepcji unikal-
nego przedmiotu wiąże się z rozumieniem nowych mediów raczej jako zestawu instrukcji niż
przedmiotów arcydzieł20. Dlatego bardziej niż na zachowaniu materialnej oryginalności warto
skupić się na wskazówkach artysty, funkcji dzieła, jego wyrazie i potraktować te komponenty
pracy jako zasady, które posłużą przyszłym pokoleniom w ponownej instalacji dzieła, nawet
w wypadku, gdy nie będzie możliwe użycie oryginalnej aparatury czy skonsultowanie się
z artystą. Te instrukcje najlepiej zebrać za pomocą wywiadu - ankiety z artystą, którą należy
zachować jako integralną część dzieła21. Podczas poszczególnych wystaw sposoby ekspozycji
nowych mediów mogą się diametralnie od siebie różnić, sami artyści często zmieniają zdanie,
co do wyglądu instalacji, w związku z czym praca może nawet zmieniać swój sens. Pomimo to,
będzie ona nosić ten sam tytuł i uważana jest za ten sam obiekt. Z tego względu istotne jest,
aby każde kolejne pojawienie się dzieła było dokumentowane fotograficznie i opisowo, aby
w przyszłości zapewnić badaczom możliwość zrozumienia, jak się zmieniało lub w jaki sposób
jego odbiór mógł ulegać zmianom ze względu na użycie innego sprzętu. Zadaniem muzeum jest
dokumentacja wszystkich „żywotów dzieła”, gdyż podczas każdej wystawy praca jest ożywiana
lub tworzona wręcz na nowo. Muzeum nie interesuje się już wyłącznie „gromadzeniem” dzieł,
lecz raczej zbieraniem na ich temat dokumentacji. Nie znaczy to jednak, że dbałość o oryginalne
nośniki i ich zachowywanie nie ma żadnego już znaczenia. W odniesieniu do nowych mediów
wyróżniamy cztery strategie konserwatorskie.
19 Ibidem, s. 7.
20 C. Jones, op. cit.
21 W kwestionariuszu powinny zawrzeć się informacje dotyczące ilości edycji dzieła, nazwy instytucji
posiadających pozostałe edycje, informacja, o tym czy licencja zakupiona od artysty umożliwia jedynie pokazywanie
dzieła, czy również jego wypożyczanie. Dzięki ankietom możliwe jest przechowanie „intencji artysty”, dotyczących
zarówno sensu i kontekstu dzieła, ale także wiedzy, co do preferowanego sprzętu i sposobu ekspozycji oraz moż-
liwości odstąpienia od tych założeń. Najbardziej korzystną sytuacją jest obecność artysty przy przygotowywaniu
ekspozycji jego dzieła. Powinien on akceptować każdą ewentualną zmianę lub odchylenie od oryginalnych założeń
technologicznych. Nie każdy jednak artysta ma ochotę na tego typu pracę, może się to wiązać również z wysokimi
kosztami przygotowania ekspozycji, artyści także dość często mogą zmieniać zdanie i koncepcje, co rodzi poważny
dla muzealnika problem - jak sprostać ich dynamicznym wymaganiom? Badacze z Variable Media Network stworzyli
tzw. Variable Media Questionnaire (strona internetowa: www.variablemediaquestionnaire.net), portal pomagający
stworzyć tego typu ankiety. Na stronie internetowej Tate - Matters in Media Art zostały zamieszczone przykładowe
formularze <http://www.tate.org.uk/about/projects/matters-media-art/templates-acquisitions>.