DOI article:
Urbanowicz-Bujańska, Jadwiga: Ołtarz ze sceną Ecce Homo z fary krośnieńskiej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.21221#0107
widoczne w swoistym traktowaniu elementów dekoracyjnych, zaczerpniętych
ze sztuki zachodniej, lecz dostosowanych do potrzeb i upodobań lokalnych.
Jak słusznie zauważył K. Piwocki: „Dążenia ludu wypowiadają się nie tylko
w pracy nieuczonych, samorodnych talentów, ale poprzez dzieła artystów,
którzy są ideologicznie czy ekonomicznie związani z jego interesami“ 64 65).
„Sztuka cechowa i prowincjonalna posiada wiele cech, które uderzają nas
swą ludowością i które odczuwamy jako narodowe44 fi5).
Ciekawym przykładem tej sztuki jest właśnie omówiony ołtarz ze sceną
Ecce Homo znajdujący się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.
Ufundowany około r. 1620 przez przedstawicieli warstwy szlacheckiej, po-
sługującej się obcymi wzorami lecz miejscowymi rzemieślnikami, stał się
typowym produktem sztuki rodzimej, co skłoniło autorkę do bliższego zajęcia
się nim zarówmo jako zabytkiem ideologii okresu kontrreformacji, jak również
a nawet przede wszystkim jako pomnikiem lokalnego snycerstwa podgórskich
miast Małopolski, uprawianego w początkach w. XVII.
H^BIirA YPEAHOBIIM — EYŻIHCKAŻI
A.iTapt co cijeHOH „Erce Homo” 113 Kocrejia b KpocHe
OceHhio 1915 r. anpeKTOp HapiiOHajibHoro My3en b KpanoBe OemiKC KonepanpnBe3 H3 Kpo-
CHa ajrraph co cuchom «Ecce Homo», ynpe>K,neHHbiH Cocjmeii h ŻIhoai Ckothhbkhmh okojto 1620 r.
Ajrrapb HBJineTCH npotisBeaeHiie.M no3;niero peHeccaHca, hto noflTBep>K7i;aeT TpaKTOBKa KOAino-
3HUHH, npiiMCHHiomeii TpaanmioHHoe pacnpeaejieHne muincrpoB, kojiohh h KnaccnnecKoro
3HTa6jieMeHTa, a TaioKC crajib rpynnbi CKyjibnTyp n ynoTpeoJieHiie t3khx opHaMeHTOB, KaK
pojiHKOBbie KapTyniH, KOTopbie B03Bemajin xpameBbie Kap-ryum, BCTpenaeMbie b riojibme
b copoKOBBix roaax XVII CTOJieTHH. AaTapb coctoht H3 hhjkhch nacra (npeaejuibi) h Tpex-
CTBopKOBoro aByx3Ta>Kiioro «retahulwn» c Kapini30M b cpe;picii nacm ciiena «Ecce Ho.mo»
a b 6oKOBbix CTBopKax H3o6pa>KCHHB H3 >Kii3Hii XpHCTa. «Ecce Homo» H «Paciifrrae», Haxo-
AHmuecH b BepxHeM OTaeJieHHH, H3roTOBJieHbi b ropejibe4)e, ocrajibHbie b AieaajibOHax b 6a-
pejibec^e.
Eojibinne pacxo>KAeHHH Aieacay BbinojiHeHHeM 6a — h ropejibecjjOB, npoHBJBnoinnecH
b hhoh jiciikc riepcoiia>Ka h apaimpoBKe o;te>Kabi, aoKa3biBaioT, hto Haa ajnapeM paoora.TO no
Kpaimeił Mepe ;nsa, a aio>kct ii oojibine peMecJieHHHKOB. TaKHM o6pa30M mbi nMee.M ocnoBanne
OTHecTH aaimbiii arrrapb k KOJiJieKTHBHOAiy rpyay npoBiiHiniajibHbix AiacrepoB, KOTopbix TajiaHT
H 3H3HHH HaiHJlH npHMeHeHHe B AiaCTepCKHX T3KHX rOpO^OB, KaK KpaKOB, TapHOB, KpOCHO,
Ben h apyrne. Hx ncKyccTBO npnoEmajiocb k HapoflHOAiy TBopHecTBy, o neAi cBnaeTeJibCTByioT
AiHorne neTa.ni KpocHeHCKoro ajiTapn, m. np. aoBoribiio JiarmaapHaH ynpomeHHOCTb 4>opM rope-
.TbCfJia, oTecaHHoro H3 oahoto o6py6i<a, HanBHan aKcnpeccnn n cxeMaTH3Ai b TpaKTOBKe Te.ia
h oaoKBbi. CKynbnTypHaH aeKopamin noKpbiBaiomaH Becb aaTapb, hbjihctch npnMepoM Tiinn-
HHoro jjjih Hanajia XVII b. HBJieHHH «horror vacui» ho n OHa 6buia TO>Ke H3no>KeHa b Aia-
nepe, oGoramennoii AtecTHbmn TpaflHpHHMH. I Ipon3Be;ieHii>i, 6jin3Kne HameAiy ajiTapio no
apxHTeKType n acKopannn, KOTopbie aiojkho h cennac h3hth b npeaenax io>khoh Manon nojibinn,
KaK h. np. aaTapb b rpośmiue JInreH30B b KOCTene cb. BonBexa b BojiecnaBe Haa Bhcjioh,
ajibTapb b Pbirjmnax, CBiiaeTejibCTByiOT, hto nepBan nojioBnna XVII ctojicthh 6bma a.th yKa-
3aHHon TeppnTopnn nojibmn, nepnoao.M pacpBeTa pe3bObi no aepeBy.
102
64) K. Piwocki, op. cit. s. 36.
65) ‘ Ibid. s. 37.
ze sztuki zachodniej, lecz dostosowanych do potrzeb i upodobań lokalnych.
Jak słusznie zauważył K. Piwocki: „Dążenia ludu wypowiadają się nie tylko
w pracy nieuczonych, samorodnych talentów, ale poprzez dzieła artystów,
którzy są ideologicznie czy ekonomicznie związani z jego interesami“ 64 65).
„Sztuka cechowa i prowincjonalna posiada wiele cech, które uderzają nas
swą ludowością i które odczuwamy jako narodowe44 fi5).
Ciekawym przykładem tej sztuki jest właśnie omówiony ołtarz ze sceną
Ecce Homo znajdujący się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.
Ufundowany około r. 1620 przez przedstawicieli warstwy szlacheckiej, po-
sługującej się obcymi wzorami lecz miejscowymi rzemieślnikami, stał się
typowym produktem sztuki rodzimej, co skłoniło autorkę do bliższego zajęcia
się nim zarówmo jako zabytkiem ideologii okresu kontrreformacji, jak również
a nawet przede wszystkim jako pomnikiem lokalnego snycerstwa podgórskich
miast Małopolski, uprawianego w początkach w. XVII.
H^BIirA YPEAHOBIIM — EYŻIHCKAŻI
A.iTapt co cijeHOH „Erce Homo” 113 Kocrejia b KpocHe
OceHhio 1915 r. anpeKTOp HapiiOHajibHoro My3en b KpanoBe OemiKC KonepanpnBe3 H3 Kpo-
CHa ajrraph co cuchom «Ecce Homo», ynpe>K,neHHbiH Cocjmeii h ŻIhoai Ckothhbkhmh okojto 1620 r.
Ajrrapb HBJineTCH npotisBeaeHiie.M no3;niero peHeccaHca, hto noflTBep>K7i;aeT TpaKTOBKa KOAino-
3HUHH, npiiMCHHiomeii TpaanmioHHoe pacnpeaejieHne muincrpoB, kojiohh h KnaccnnecKoro
3HTa6jieMeHTa, a TaioKC crajib rpynnbi CKyjibnTyp n ynoTpeoJieHiie t3khx opHaMeHTOB, KaK
pojiHKOBbie KapTyniH, KOTopbie B03Bemajin xpameBbie Kap-ryum, BCTpenaeMbie b riojibme
b copoKOBBix roaax XVII CTOJieTHH. AaTapb coctoht H3 hhjkhch nacra (npeaejuibi) h Tpex-
CTBopKOBoro aByx3Ta>Kiioro «retahulwn» c Kapini30M b cpe;picii nacm ciiena «Ecce Ho.mo»
a b 6oKOBbix CTBopKax H3o6pa>KCHHB H3 >Kii3Hii XpHCTa. «Ecce Homo» H «Paciifrrae», Haxo-
AHmuecH b BepxHeM OTaeJieHHH, H3roTOBJieHbi b ropejibe4)e, ocrajibHbie b AieaajibOHax b 6a-
pejibec^e.
Eojibinne pacxo>KAeHHH Aieacay BbinojiHeHHeM 6a — h ropejibecjjOB, npoHBJBnoinnecH
b hhoh jiciikc riepcoiia>Ka h apaimpoBKe o;te>Kabi, aoKa3biBaioT, hto Haa ajnapeM paoora.TO no
Kpaimeił Mepe ;nsa, a aio>kct ii oojibine peMecJieHHHKOB. TaKHM o6pa30M mbi nMee.M ocnoBanne
OTHecTH aaimbiii arrrapb k KOJiJieKTHBHOAiy rpyay npoBiiHiniajibHbix AiacrepoB, KOTopbix TajiaHT
H 3H3HHH HaiHJlH npHMeHeHHe B AiaCTepCKHX T3KHX rOpO^OB, KaK KpaKOB, TapHOB, KpOCHO,
Ben h apyrne. Hx ncKyccTBO npnoEmajiocb k HapoflHOAiy TBopHecTBy, o neAi cBnaeTeJibCTByioT
AiHorne neTa.ni KpocHeHCKoro ajiTapn, m. np. aoBoribiio JiarmaapHaH ynpomeHHOCTb 4>opM rope-
.TbCfJia, oTecaHHoro H3 oahoto o6py6i<a, HanBHan aKcnpeccnn n cxeMaTH3Ai b TpaKTOBKe Te.ia
h oaoKBbi. CKynbnTypHaH aeKopamin noKpbiBaiomaH Becb aaTapb, hbjihctch npnMepoM Tiinn-
HHoro jjjih Hanajia XVII b. HBJieHHH «horror vacui» ho n OHa 6buia TO>Ke H3no>KeHa b Aia-
nepe, oGoramennoii AtecTHbmn TpaflHpHHMH. I Ipon3Be;ieHii>i, 6jin3Kne HameAiy ajiTapio no
apxHTeKType n acKopannn, KOTopbie aiojkho h cennac h3hth b npeaenax io>khoh Manon nojibinn,
KaK h. np. aaTapb b rpośmiue JInreH30B b KOCTene cb. BonBexa b BojiecnaBe Haa Bhcjioh,
ajibTapb b Pbirjmnax, CBiiaeTejibCTByiOT, hto nepBan nojioBnna XVII ctojicthh 6bma a.th yKa-
3aHHon TeppnTopnn nojibmn, nepnoao.M pacpBeTa pe3bObi no aepeBy.
102
64) K. Piwocki, op. cit. s. 36.
65) ‘ Ibid. s. 37.