DOI Artikel:
Łepkowski, Edward: Projekty matejki na pomnik Mickiewicza w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21221#0247
EDWARD ŁEPKOWSKI
PROJEKTY MATEJKI NA POMNIK MICKIEWICZA
W KRAKOWIE *)
W Roku Mickiewiczowskim został restytuowany pomnik Wieszcza na
Rynku w Krakowie.
Od roku 1881, w którym Komitet Budowy Pomnika Mickiewicza roz-
pisał pierwszy konkurs przygotowawczy, do odsłonięcia zrealizowanego dzieła
upłynęło 17 lat. Zaraz po ogłoszeniu konkursu, Matejko z właściwym sobie
entuzjazmem postanowił wziąć czynny udział w zamierzonej budowie pom-
nika.
Były to złe lata Matejki. W tym okresie zaczęła się ciężka nerwowa cho-
roba żony, kłopoty z dorastającymi dziećmi, finansowe niedobory. Do tego
dołączył się przykry proces o znieważenie czci przeciw Drowi Eibeschutzowi,
niepowodzenia w dyskusji nad sprawą zmiany orła na bramie Floriańskiej
i w polemice o ołtarz w katedrze na Wawelu, oraz klęska w walce, którą
stoczył o zachowanie szpitala św. Ducha. Niepowodzenia powodowały i były
spowodowane ciężką chorobą Matejki, która z roku na rok przybierała
na sile. Udział Matejki w budowie pomnika Mickiewicza był jeszcze jednym
ogniwem w łańcuchu przykrości i niepowodzeń.
Jan Matejko trzy razy rysował projekt pomnika Mickiewucza w? Krako-
wie. Pierwszy projekt z godłem Si Deus nobiscum guis contra nos (ryc. 141) złożył
na konkurs przygotowawczy rozpisany w r. 1881 1). Był to szkic ołówkiem
(o wymiarach 118,6 X 46,5 cm) nie datowany, ale sygnowany na pier-
siach orła „J. M.“ Sklejony z dwóch arkuszy papieru. Na trójkątnej pod-
stawie o trzech kondygnacjach umieszczony jest wysoki filar z bogatym
kapitelem. Mickiewicz w wieńcu laurowym na głowie, w todze przerzuconej
przez ramię, stoi na jego szczycie. Na najwyższej podstawie pomnika pełno
postaci, z Pana Tadeusza. Na przodzie niewiasta wyobrażająca Słowiańszczyznę,
poniżej w narożnikach trzy postacie: Farysa, Grażyny i Konrada Wallenroda
*) Niniejsza praca została złożona w redakcji w maju r. 1955.
x) Warunki wstępnego konkursu na pomnik Mickiewicza, Czas z io VII i 13 IX 1881. — Sprawozdanie
komisji programowej przyjęte na posiedzeniu Komitetu Pomnika Alickiewicza 7. XII. 1881, Czas z dn. 23 VI 1882.
242
PROJEKTY MATEJKI NA POMNIK MICKIEWICZA
W KRAKOWIE *)
W Roku Mickiewiczowskim został restytuowany pomnik Wieszcza na
Rynku w Krakowie.
Od roku 1881, w którym Komitet Budowy Pomnika Mickiewicza roz-
pisał pierwszy konkurs przygotowawczy, do odsłonięcia zrealizowanego dzieła
upłynęło 17 lat. Zaraz po ogłoszeniu konkursu, Matejko z właściwym sobie
entuzjazmem postanowił wziąć czynny udział w zamierzonej budowie pom-
nika.
Były to złe lata Matejki. W tym okresie zaczęła się ciężka nerwowa cho-
roba żony, kłopoty z dorastającymi dziećmi, finansowe niedobory. Do tego
dołączył się przykry proces o znieważenie czci przeciw Drowi Eibeschutzowi,
niepowodzenia w dyskusji nad sprawą zmiany orła na bramie Floriańskiej
i w polemice o ołtarz w katedrze na Wawelu, oraz klęska w walce, którą
stoczył o zachowanie szpitala św. Ducha. Niepowodzenia powodowały i były
spowodowane ciężką chorobą Matejki, która z roku na rok przybierała
na sile. Udział Matejki w budowie pomnika Mickiewicza był jeszcze jednym
ogniwem w łańcuchu przykrości i niepowodzeń.
Jan Matejko trzy razy rysował projekt pomnika Mickiewucza w? Krako-
wie. Pierwszy projekt z godłem Si Deus nobiscum guis contra nos (ryc. 141) złożył
na konkurs przygotowawczy rozpisany w r. 1881 1). Był to szkic ołówkiem
(o wymiarach 118,6 X 46,5 cm) nie datowany, ale sygnowany na pier-
siach orła „J. M.“ Sklejony z dwóch arkuszy papieru. Na trójkątnej pod-
stawie o trzech kondygnacjach umieszczony jest wysoki filar z bogatym
kapitelem. Mickiewicz w wieńcu laurowym na głowie, w todze przerzuconej
przez ramię, stoi na jego szczycie. Na najwyższej podstawie pomnika pełno
postaci, z Pana Tadeusza. Na przodzie niewiasta wyobrażająca Słowiańszczyznę,
poniżej w narożnikach trzy postacie: Farysa, Grażyny i Konrada Wallenroda
*) Niniejsza praca została złożona w redakcji w maju r. 1955.
x) Warunki wstępnego konkursu na pomnik Mickiewicza, Czas z io VII i 13 IX 1881. — Sprawozdanie
komisji programowej przyjęte na posiedzeniu Komitetu Pomnika Alickiewicza 7. XII. 1881, Czas z dn. 23 VI 1882.
242