DOI Artikel:
Łepkowski, Edward: Projekty matejki na pomnik Mickiewicza w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21221#0269
Wystawę w Sukiennicach zwiedził Hubert Krasiński, członek Komitetu
Budowy Pomnika i spostrzeżenia swoje wydał w broszurze zatytułowanej
Uwagi o modelach na pomnik dla Mickiewicza, wykonanych podług pomysłu Matejki
oraz odpowiedź PP. recenzentom na ich zarzuty. Pięknie oprawny w skórę egzem-
plarz ofiarował autor Matejce z szumną dedykacją: „Mistrzowi Janowi Ma-
tejce, jeżeli choć w części odczułem wielką myśl Twoją zawartą w pomniku
dla Mickiewicza, to pozwól Mistrzu, abym tę pracę ofiarował Tobie“. Z pu-
blikacji tej wynika, że oprócz projektów Matejki, modeli Rygiera i Gadom-
skiego, pokazano na wystawie modele, nagrodzone na poprzednich konkur-
sach, Celińskiego, Dykasa, Barącza; te ostatnie stały w dobrym świetle przy
oknach, natomiast modele Rygiera i Gadomskiego były w cieniu, trudne
do oglądnięcia a niemożliwe do sfotografowania. Krasiński pisząc to opierał
się na liście A. Karolego, fotografa sprowadzonego z Warszawy, któryż powodu
złego oświetlenia odmówił zrobienia fotografii modeli. Fotograf krakowski
A. Szubert fotografie wykonał a Krasiński przesłał odbitki z kopią listu Ka-
rolego Janowi Matejce. Znajdują się one w zbiorach Domu J. Matejki34).
Tymczasem w prasie pojawiało się coraz więcej głosów przeciwko źle
urządzonej wystawie modeli i przeciwko Łuszczkiewiczowi. Aby wyjaśnić
nieporozumienie dyrektor Muzeum, Łuszczkiewicz napisał memoriał do aktów
Muzeum Narodowego:
„Do historii opieki nad Muzeum Narodowym.
Wzbraniałem się dać użyć sal muzealnych na wystawę projektów pomnika
Mickiewicza ze względu poszanowania dla charakteru Muzeum i niewpro-
wadzenia cudzej gospodarki. — W piątek 19 stycznia miałem w tym wzglę-
dzie rozmowę z Dyr. Matejką. — Trzymałem się twardo zaprzeczając prawu
do rozporządzania salami po za innym celem. — Grożono mi ogromnymi
nieprzyjemnościami — zaprzeczyłem, że się nie boję gróźb skoro służę dobrze
sprawie Muzeum. W końcu przyszło do porozumienia w ten sposób, że po-
zwalam na pomieszczenie w Langierówce, ale pod warunkiem zachowania
sobie zarządu. Tego nie dotrzymano — zamknięto się — zatarasowano drzwi
poboczne — bez mego dozwolenia gospodarują—nakrywając obrazy da-
rowane — drąc sobie płótno dla zasłonięcia okien. P. Prezydent ogłasza
wezwanie nie wspominając o Langierówce jako o części Muzeum — rady
na to niema skoro władza nie szanuje władzy, a mistrz Matejko jest prze-
wodniczącym komitetu wystawy, który nas bronić powinien. Sprawa przy-
pomina sztukę „Sąd w miasteczku44, gdzie burmistrz jest sędzią i... (ostatnie
słowa nieczytelne) W. Ł. 7. 2. 8 8 6 35).
34) „...w obecnych nieprzychylnych warunkach, zdjęć fotograficznych podjąć się nie mogę,
a przesiedziawszy dla tej sprawy kilka dni w Krakowie, wracać muszę do Warszawy ...trzy okna
w jednej bocznej ścianie położone, oświetlają modele zupełnie nieodpowiednio“. Drukowany list
fotografa Karolego do H. Krasińskiego z dn. 9 V 1886 w zbiorach Domu J. Matejki, nr inw. 263.
35) Akta Muz. Nar. w Krakowie.
264
Budowy Pomnika i spostrzeżenia swoje wydał w broszurze zatytułowanej
Uwagi o modelach na pomnik dla Mickiewicza, wykonanych podług pomysłu Matejki
oraz odpowiedź PP. recenzentom na ich zarzuty. Pięknie oprawny w skórę egzem-
plarz ofiarował autor Matejce z szumną dedykacją: „Mistrzowi Janowi Ma-
tejce, jeżeli choć w części odczułem wielką myśl Twoją zawartą w pomniku
dla Mickiewicza, to pozwól Mistrzu, abym tę pracę ofiarował Tobie“. Z pu-
blikacji tej wynika, że oprócz projektów Matejki, modeli Rygiera i Gadom-
skiego, pokazano na wystawie modele, nagrodzone na poprzednich konkur-
sach, Celińskiego, Dykasa, Barącza; te ostatnie stały w dobrym świetle przy
oknach, natomiast modele Rygiera i Gadomskiego były w cieniu, trudne
do oglądnięcia a niemożliwe do sfotografowania. Krasiński pisząc to opierał
się na liście A. Karolego, fotografa sprowadzonego z Warszawy, któryż powodu
złego oświetlenia odmówił zrobienia fotografii modeli. Fotograf krakowski
A. Szubert fotografie wykonał a Krasiński przesłał odbitki z kopią listu Ka-
rolego Janowi Matejce. Znajdują się one w zbiorach Domu J. Matejki34).
Tymczasem w prasie pojawiało się coraz więcej głosów przeciwko źle
urządzonej wystawie modeli i przeciwko Łuszczkiewiczowi. Aby wyjaśnić
nieporozumienie dyrektor Muzeum, Łuszczkiewicz napisał memoriał do aktów
Muzeum Narodowego:
„Do historii opieki nad Muzeum Narodowym.
Wzbraniałem się dać użyć sal muzealnych na wystawę projektów pomnika
Mickiewicza ze względu poszanowania dla charakteru Muzeum i niewpro-
wadzenia cudzej gospodarki. — W piątek 19 stycznia miałem w tym wzglę-
dzie rozmowę z Dyr. Matejką. — Trzymałem się twardo zaprzeczając prawu
do rozporządzania salami po za innym celem. — Grożono mi ogromnymi
nieprzyjemnościami — zaprzeczyłem, że się nie boję gróźb skoro służę dobrze
sprawie Muzeum. W końcu przyszło do porozumienia w ten sposób, że po-
zwalam na pomieszczenie w Langierówce, ale pod warunkiem zachowania
sobie zarządu. Tego nie dotrzymano — zamknięto się — zatarasowano drzwi
poboczne — bez mego dozwolenia gospodarują—nakrywając obrazy da-
rowane — drąc sobie płótno dla zasłonięcia okien. P. Prezydent ogłasza
wezwanie nie wspominając o Langierówce jako o części Muzeum — rady
na to niema skoro władza nie szanuje władzy, a mistrz Matejko jest prze-
wodniczącym komitetu wystawy, który nas bronić powinien. Sprawa przy-
pomina sztukę „Sąd w miasteczku44, gdzie burmistrz jest sędzią i... (ostatnie
słowa nieczytelne) W. Ł. 7. 2. 8 8 6 35).
34) „...w obecnych nieprzychylnych warunkach, zdjęć fotograficznych podjąć się nie mogę,
a przesiedziawszy dla tej sprawy kilka dni w Krakowie, wracać muszę do Warszawy ...trzy okna
w jednej bocznej ścianie położone, oświetlają modele zupełnie nieodpowiednio“. Drukowany list
fotografa Karolego do H. Krasińskiego z dn. 9 V 1886 w zbiorach Domu J. Matejki, nr inw. 263.
35) Akta Muz. Nar. w Krakowie.
264