DOI Artikel:
Śliwa, Joachim: Egiskie figurki brązowe w Muzeum Narodowym w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25235#0028
łączonego nawet z wyraźną charakterystyką etniczną 3. Do głosu doszły
tendencje nawiązujące do osiągnięć sztuki okresów wcześniejszych, szcze-
gólnie wyraźne w czasach panowania XXVI dynastii, gdy Egipt zjedno-
czony pod władzą saickiego faraona Psamtyka (r. 664—610 p.n.e.) stał się
znów niezależnym państwem. Wzorami dla artystów tworzących w tym
okresie były posągi z czasów Starego i Średniego Państwa. Tzw. sztuka
saicka charakteryzuje się doskonałym opracowaniem powierzchni posą-
gów, wypracowaniem bardzo miękkiego modelunku i doskonałej formy.
Do perfekcji doprowadzona została obróbka twardych skał (dioryt i ba-
zalt) i łupków, które stały się ulubionym tworzywem.
W sztuce saickiej wyróżniono dwa nurty — oficjalny, którego przy-
kładami są posągi królów, możnowładców i kapłanów, idealizowane
i chłodne, z umownym uśmiechem na jednakowych twarzach i z równie
umownym traktowaniem ciał, oraz drugi — połączony z indywidualną
charakterystyką, nawiązujący do realistycznych tendencji XXV dynastii4.
Ośrodek sztuki oficjalnej mieścił się w Sais, ówczesnej stolicy, natomiast
nurt drugi uzyskał przewagę w Górnym Egipcie, w Tebach. Posągów
wykonanych przez artystów szkoły tebańskiej jest znacznie mniej. Za-
spokojeniu potrzeb szerokich warstw uboższej ludności służyła wzrasta-
jąca w tym okresie produkcja figurek brązowych oraz wyrobów fajanso-
wych. Figurki brązowe 'wykazują niewątpliwie cechy oficjalnego nurtu
sztuki saickiej.
Dokładną obserwację zmian stylistycznych zachodzących w plastyce
Epoki Późnej utrudnia stosunkowo mała ilość opublikowanych i dato-
wanych zabytków5. W stosunku do drobnej plastyki brązowej dochodzi
3 V. V. P a v 1 o v, K voprosu o skulpturnom portrete efiopskogo perioda (VDI
1946, s. 153—158).
4 K. Bossę, Die menschliche Figur in der Rundplastik der agyptischen Spat-
zeit von der XXII bis zur XXX Dynastie (Agyptologische Forschungen, Heft 1, Gliick-
stadt 1936, s. 89). — M. E. Mat’ e, Iskusstvo drennego Egipta, Leningrad-Moskwa
1961, s. 499.
5 Na XXII Kongresie Orientalistów w Cambridge w r. 1954 powstał projekt wy-
dania międzynarodowego katalogu rzeźby Epoki Późnej i okresu grecko-rzymskiego:
Corpus of the Late Egyptian Sculpture (CLES), por. np. H. W. M ii 11 e r, Ein weiterer
Arbeitsbericht des CLES (Akten des XXIV Int. Orientalistenkogresses Miinchen,
Wiesbaden 1959, s. 64—67). Drobna plastyka brązowa była przedmiotem badań Giin-
thera Roedera, który w swych doskonałych, bardzo drobiazgowych pracach dał wła-
ściwie podstawowe opracowania całokształtu zagadnień związanych z tą problema-
tyką, por. G. R o e d e r, Die Herstellung von Wachsmodellen zu agyptischen Me-
tallplastik (AZ 69, 1933, s. 45—67). — Tenże, Komposition und Technik der agyp-
tischen Metallplastik (Jdl 48, 1933, s. 226—263). — Tenże, Agyptische Bronzewerke,
Gliickstadt 1937, — Tenże, Die Arme der Osiris-Mumie (Agyptologische Studien
hrsg. von O. Firchow, Berlin 1955, s. 248—286). — Tenże, Agyptische Bronzefigu-
ren (Staatliche Museen zu Berlin, Mitteilungen aus der agyptischen Sammlung, Band
VI), Berlin 1956.
22
tendencje nawiązujące do osiągnięć sztuki okresów wcześniejszych, szcze-
gólnie wyraźne w czasach panowania XXVI dynastii, gdy Egipt zjedno-
czony pod władzą saickiego faraona Psamtyka (r. 664—610 p.n.e.) stał się
znów niezależnym państwem. Wzorami dla artystów tworzących w tym
okresie były posągi z czasów Starego i Średniego Państwa. Tzw. sztuka
saicka charakteryzuje się doskonałym opracowaniem powierzchni posą-
gów, wypracowaniem bardzo miękkiego modelunku i doskonałej formy.
Do perfekcji doprowadzona została obróbka twardych skał (dioryt i ba-
zalt) i łupków, które stały się ulubionym tworzywem.
W sztuce saickiej wyróżniono dwa nurty — oficjalny, którego przy-
kładami są posągi królów, możnowładców i kapłanów, idealizowane
i chłodne, z umownym uśmiechem na jednakowych twarzach i z równie
umownym traktowaniem ciał, oraz drugi — połączony z indywidualną
charakterystyką, nawiązujący do realistycznych tendencji XXV dynastii4.
Ośrodek sztuki oficjalnej mieścił się w Sais, ówczesnej stolicy, natomiast
nurt drugi uzyskał przewagę w Górnym Egipcie, w Tebach. Posągów
wykonanych przez artystów szkoły tebańskiej jest znacznie mniej. Za-
spokojeniu potrzeb szerokich warstw uboższej ludności służyła wzrasta-
jąca w tym okresie produkcja figurek brązowych oraz wyrobów fajanso-
wych. Figurki brązowe 'wykazują niewątpliwie cechy oficjalnego nurtu
sztuki saickiej.
Dokładną obserwację zmian stylistycznych zachodzących w plastyce
Epoki Późnej utrudnia stosunkowo mała ilość opublikowanych i dato-
wanych zabytków5. W stosunku do drobnej plastyki brązowej dochodzi
3 V. V. P a v 1 o v, K voprosu o skulpturnom portrete efiopskogo perioda (VDI
1946, s. 153—158).
4 K. Bossę, Die menschliche Figur in der Rundplastik der agyptischen Spat-
zeit von der XXII bis zur XXX Dynastie (Agyptologische Forschungen, Heft 1, Gliick-
stadt 1936, s. 89). — M. E. Mat’ e, Iskusstvo drennego Egipta, Leningrad-Moskwa
1961, s. 499.
5 Na XXII Kongresie Orientalistów w Cambridge w r. 1954 powstał projekt wy-
dania międzynarodowego katalogu rzeźby Epoki Późnej i okresu grecko-rzymskiego:
Corpus of the Late Egyptian Sculpture (CLES), por. np. H. W. M ii 11 e r, Ein weiterer
Arbeitsbericht des CLES (Akten des XXIV Int. Orientalistenkogresses Miinchen,
Wiesbaden 1959, s. 64—67). Drobna plastyka brązowa była przedmiotem badań Giin-
thera Roedera, który w swych doskonałych, bardzo drobiazgowych pracach dał wła-
ściwie podstawowe opracowania całokształtu zagadnień związanych z tą problema-
tyką, por. G. R o e d e r, Die Herstellung von Wachsmodellen zu agyptischen Me-
tallplastik (AZ 69, 1933, s. 45—67). — Tenże, Komposition und Technik der agyp-
tischen Metallplastik (Jdl 48, 1933, s. 226—263). — Tenże, Agyptische Bronzewerke,
Gliickstadt 1937, — Tenże, Die Arme der Osiris-Mumie (Agyptologische Studien
hrsg. von O. Firchow, Berlin 1955, s. 248—286). — Tenże, Agyptische Bronzefigu-
ren (Staatliche Museen zu Berlin, Mitteilungen aus der agyptischen Sammlung, Band
VI), Berlin 1956.
22