DOI Artikel:
Śliwa, Joachim: Egiskie figurki brązowe w Muzeum Narodowym w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25235#0029
jeszcze szereg trudności spowodowanych m. i. sposobem produkcji, który
narzucał też dłuższe występowanie danego typu. Wprowadzane zmiany
były nieznaczne, nie wykluczone jest również ponowne użycie form
uprzednio zarzuconych.
Figurki szczególnie popularnych bóstw, np. Ozyrysa i Izydy wystę-
powały bardzo długo w niezmienionym kształcie. Spotykamy je jeszcze
w okresie cesarstwa rzymskiego w wielu prowincjach Imperium 6 7. Tylko
wT nielicznych wypadkach datowanie figurek brązowych jest pewne. Są to
głównie posążki zaopatrzone w inskrypcje, w których występuje imię
króla lub osoby prywatnej. Jednak ze względu na konserwatyzm Epoki
Późnej nie zawsze to kryterium jest przydatne, ponieważ wiele imion
spotyka się w niezmienionej formie setki lat1. Nieliczne są również przy-
padki, gdy można uściślić okres powstania obiektu przy pomocy charak-
terystycznych cech stylistycznych lub ikonograficznych. Datowanie wielu
zabytków utrudnia ich zły stan zachowania, szczególnie zniekształcająca
korozja powierzchni.
Figurki brązowe odlewano techniką na wosk tracony, specjalną uwagę
zwracając na przygotowanie modelu woskowego, składanego z wielu
części odciskanych w gipsowych formach 8. Prace wykończeniowe pole-
gały najczęściej tylko na odcięciu kanału wlewowego i kanału odpowie-
trzającego, niekiedy rylcami uzupełniano i poprawiano linie włosów,
fałdy przepaski biodrowej, ozdoby, a w niektórych wypadkach zaopatry-
wano posążki w inksrypcje. Czasem ozdabiano figurki kawałkami koloro-
wego szkła, kamieniami półszlachetnymi, mniejsze powierzchnie np. oczy
wykładano złotem. Wyżłobienia na wykładziny często były już przewi-
dziane w modelu woskowym. Brwi i obwódki oczu uwydatniano przez
wkuwanie złotego drutu. Nieraz w ten sam sposób zaznaczano pasma wło-
sów i fałdy przepaski biodrowej. Rzadziej w tym celu stosowano srebro
lub miedź. Znane są też wypadki zastosowania innych technik9. Jest
także prawdopodobne, że niektóre figurki po odpowiednim przygotowa-
niu powierzchni i pokryciu warstewką stiuku były polichromowane 10.
Spotykane są posążki składane z odlewanych osobno części.
0 Np. posążki Ozyrysa znalezione w Pannonii, por. V. Wessetzky, Die tigyp-
tischen Kulte zur Rómerzeit in Ungarn (Etudes preliminaires aux religions orientales
dans 1’Empire romain, Tome 1, Leiden 1961, fot. 6, 17, 21) — oraz dwa niepubliko-
wane posążki Ozyrysa typu dolnoegipskiego znajdujące się w magazynach Bakony
Muzeum w Veszprem, znalezione w Somlojeno, początkowo w Muzeum w Gyor (Ar-
rabona). Nr nr inw. 55.191.3 oraz 55.191.4.
7 I. Woldering, Zur Plastik der Athiopenzeit (AZ 80, 1955, s. 71).
8 Na znaczenie tej czynności zwraca szczególną uwagę w swych pracach Roe-
der, por. przypis 5.
9 Roeder, Agyptische Bronzefiguren, o.c., § 708 ca, s. 527 (technika niello).
10 H. Garland and C. O. B a n n i s t e r, Ancient Egyptian Metallurgy, Lon-
don 1921, s. 58. -— Roeder, Agyptische Bronzefiguren, o.c., § 708 cb, s. 527. —
23
narzucał też dłuższe występowanie danego typu. Wprowadzane zmiany
były nieznaczne, nie wykluczone jest również ponowne użycie form
uprzednio zarzuconych.
Figurki szczególnie popularnych bóstw, np. Ozyrysa i Izydy wystę-
powały bardzo długo w niezmienionym kształcie. Spotykamy je jeszcze
w okresie cesarstwa rzymskiego w wielu prowincjach Imperium 6 7. Tylko
wT nielicznych wypadkach datowanie figurek brązowych jest pewne. Są to
głównie posążki zaopatrzone w inskrypcje, w których występuje imię
króla lub osoby prywatnej. Jednak ze względu na konserwatyzm Epoki
Późnej nie zawsze to kryterium jest przydatne, ponieważ wiele imion
spotyka się w niezmienionej formie setki lat1. Nieliczne są również przy-
padki, gdy można uściślić okres powstania obiektu przy pomocy charak-
terystycznych cech stylistycznych lub ikonograficznych. Datowanie wielu
zabytków utrudnia ich zły stan zachowania, szczególnie zniekształcająca
korozja powierzchni.
Figurki brązowe odlewano techniką na wosk tracony, specjalną uwagę
zwracając na przygotowanie modelu woskowego, składanego z wielu
części odciskanych w gipsowych formach 8. Prace wykończeniowe pole-
gały najczęściej tylko na odcięciu kanału wlewowego i kanału odpowie-
trzającego, niekiedy rylcami uzupełniano i poprawiano linie włosów,
fałdy przepaski biodrowej, ozdoby, a w niektórych wypadkach zaopatry-
wano posążki w inksrypcje. Czasem ozdabiano figurki kawałkami koloro-
wego szkła, kamieniami półszlachetnymi, mniejsze powierzchnie np. oczy
wykładano złotem. Wyżłobienia na wykładziny często były już przewi-
dziane w modelu woskowym. Brwi i obwódki oczu uwydatniano przez
wkuwanie złotego drutu. Nieraz w ten sam sposób zaznaczano pasma wło-
sów i fałdy przepaski biodrowej. Rzadziej w tym celu stosowano srebro
lub miedź. Znane są też wypadki zastosowania innych technik9. Jest
także prawdopodobne, że niektóre figurki po odpowiednim przygotowa-
niu powierzchni i pokryciu warstewką stiuku były polichromowane 10.
Spotykane są posążki składane z odlewanych osobno części.
0 Np. posążki Ozyrysa znalezione w Pannonii, por. V. Wessetzky, Die tigyp-
tischen Kulte zur Rómerzeit in Ungarn (Etudes preliminaires aux religions orientales
dans 1’Empire romain, Tome 1, Leiden 1961, fot. 6, 17, 21) — oraz dwa niepubliko-
wane posążki Ozyrysa typu dolnoegipskiego znajdujące się w magazynach Bakony
Muzeum w Veszprem, znalezione w Somlojeno, początkowo w Muzeum w Gyor (Ar-
rabona). Nr nr inw. 55.191.3 oraz 55.191.4.
7 I. Woldering, Zur Plastik der Athiopenzeit (AZ 80, 1955, s. 71).
8 Na znaczenie tej czynności zwraca szczególną uwagę w swych pracach Roe-
der, por. przypis 5.
9 Roeder, Agyptische Bronzefiguren, o.c., § 708 ca, s. 527 (technika niello).
10 H. Garland and C. O. B a n n i s t e r, Ancient Egyptian Metallurgy, Lon-
don 1921, s. 58. -— Roeder, Agyptische Bronzefiguren, o.c., § 708 cb, s. 527. —
23