DOI Artikel:
Kapera, Zdzisław Jan: Terakotowy model barki morskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25235#0052
nomorskich jednostek, jak też i mniejszych barek handlowych 33. Trzy
modele z grobów nr 27, 157 i 176 interpretować można jako przedstawie-
nia okrętów wojennych 34. Nie można ustalić z całą pewnością, czy mo-
dele statków wojennych i handlowych występują razem (por. groby 27
i 83 ) 35. Trzeba silnie podkreślić, że groby z co najmniej dwoma modelami
to pochówki bogate, zawierające między innymi biżuterię złotą i srebrną,
importy greckie (np. attycką ceramikę czarnofigurową) i egipskie (małe
posążki bóstw egipskich i skarabeusze). Fragmentaryczny obraz zaryso-
wany w publikacji nie pozwala ustalić, czy chodzi o groby zbiorowe, czy
pojedyncze. W dwu wypadkach (groby nr 83 i 88) mamy do czynienia
z co najmniej kilkoma pochówkami. Niektóre z grobów były dwa razy
użyte (nr 30 i 88). Wszystkie one są mniej więcej zbliżone w typie. Skła-
dają się z niewielkiej komory o wymiarach 2X2 m, względnie 2X3 m,
do której dostęp prowadzi pionowym, zwykle kilkumetrowym szybem.
Nie odbiegają one więc od reszty grobów archaicznych tego cmenta-
rzyska 3F
Groby zawierające modele terakotowe są mniej więcej współczesne
i pochodzą z okresu cyproarchaicznego II B. Tak bowiem E. Gjerstad da-
tuje importowane naczynia czarnofigurowe znalezione na Cyprze 37. Je-
żeli przypomnimy, że wyspa z końcem 1. połowy w. VI p.n.e. znajdowała
się w orbicie wpływów egipskich 38 i że w grobach omówionych importy
egipskie są dość liczne -— datowanie tej grupy grobów na 2. połowę w. VI
p.n.e. wydaje się być bardzo prawdopodobne.
Wszystko to, co powiedziano powyżej, sugerowałoby, że możemy oma-
wiany typ zabytków powiązać z pewną, niewielką grupą ludzi. W prze-
badanej przez ekspedycję Muzeum Brytyjskiego części cmentarzyska (re-
33 Przykładem pełnomorskiego statku może być obiekt A 202 z Britdsh Museum.
Por. Excavations in Cyprus, o. c., s. 112, fig. 164:12 oraz Barnett, o. c., s. 227,
tabl. XXIV a. Zdaniem Barnetta jest to model tzw. statku „okrągłego” (greckie
Aowyoc;, fenickie gólah). Przykładem mniejszych, może przybrzeżnych jednostek są
modele zawarte w Excavations in Cyprus, o. c., fig. 164 : 16—18, 20. Do tej grupy,
jak się wydaje, należy też zaliczyć omawiany zabytek krakowski. Podobnie jak mo-
dele: Excavations in Cyprus, o. c., fig. 164 : 16 i 20 zdaje się mieć zładową budowę
kadłuba o poszyciu mocowanym na styk, czego reminiscencją są poziome pasy ma-
lowane na burtach (sugestia J. Śliwy).
34 Por. CCM, o. c., nr 3353, 3351 (z grobów 27 i 157) oraz Excavations in Cyprus,
o. c., fig. 164 : 22 (grób 176).
35 Według Smitha, Excavations in Cyprus, o. c., s. 117, w grobie 127 znale-
ziono fragmenty dwu modeli. Jeden z nich przedstawiał okręt wojenny. Brak bliż-
szych informacji co do drugiego obiektu. Tylko odnośnie grobu 83 wiemy na pewno,
że obok modeli przedstawiających statki handlowe był także jeden — okrętu wo-
jennego.
36 Ogólne uwagi o grobach z Amathus, por. Excavations in Cyprus, o. c., s. 91.
37 Gjerstad, SCE IV : 2, o. c., s. 279 i 281.
38 H i 11, o. c., s. 108 nn.
46
modele z grobów nr 27, 157 i 176 interpretować można jako przedstawie-
nia okrętów wojennych 34. Nie można ustalić z całą pewnością, czy mo-
dele statków wojennych i handlowych występują razem (por. groby 27
i 83 ) 35. Trzeba silnie podkreślić, że groby z co najmniej dwoma modelami
to pochówki bogate, zawierające między innymi biżuterię złotą i srebrną,
importy greckie (np. attycką ceramikę czarnofigurową) i egipskie (małe
posążki bóstw egipskich i skarabeusze). Fragmentaryczny obraz zaryso-
wany w publikacji nie pozwala ustalić, czy chodzi o groby zbiorowe, czy
pojedyncze. W dwu wypadkach (groby nr 83 i 88) mamy do czynienia
z co najmniej kilkoma pochówkami. Niektóre z grobów były dwa razy
użyte (nr 30 i 88). Wszystkie one są mniej więcej zbliżone w typie. Skła-
dają się z niewielkiej komory o wymiarach 2X2 m, względnie 2X3 m,
do której dostęp prowadzi pionowym, zwykle kilkumetrowym szybem.
Nie odbiegają one więc od reszty grobów archaicznych tego cmenta-
rzyska 3F
Groby zawierające modele terakotowe są mniej więcej współczesne
i pochodzą z okresu cyproarchaicznego II B. Tak bowiem E. Gjerstad da-
tuje importowane naczynia czarnofigurowe znalezione na Cyprze 37. Je-
żeli przypomnimy, że wyspa z końcem 1. połowy w. VI p.n.e. znajdowała
się w orbicie wpływów egipskich 38 i że w grobach omówionych importy
egipskie są dość liczne -— datowanie tej grupy grobów na 2. połowę w. VI
p.n.e. wydaje się być bardzo prawdopodobne.
Wszystko to, co powiedziano powyżej, sugerowałoby, że możemy oma-
wiany typ zabytków powiązać z pewną, niewielką grupą ludzi. W prze-
badanej przez ekspedycję Muzeum Brytyjskiego części cmentarzyska (re-
33 Przykładem pełnomorskiego statku może być obiekt A 202 z Britdsh Museum.
Por. Excavations in Cyprus, o. c., s. 112, fig. 164:12 oraz Barnett, o. c., s. 227,
tabl. XXIV a. Zdaniem Barnetta jest to model tzw. statku „okrągłego” (greckie
Aowyoc;, fenickie gólah). Przykładem mniejszych, może przybrzeżnych jednostek są
modele zawarte w Excavations in Cyprus, o. c., fig. 164 : 16—18, 20. Do tej grupy,
jak się wydaje, należy też zaliczyć omawiany zabytek krakowski. Podobnie jak mo-
dele: Excavations in Cyprus, o. c., fig. 164 : 16 i 20 zdaje się mieć zładową budowę
kadłuba o poszyciu mocowanym na styk, czego reminiscencją są poziome pasy ma-
lowane na burtach (sugestia J. Śliwy).
34 Por. CCM, o. c., nr 3353, 3351 (z grobów 27 i 157) oraz Excavations in Cyprus,
o. c., fig. 164 : 22 (grób 176).
35 Według Smitha, Excavations in Cyprus, o. c., s. 117, w grobie 127 znale-
ziono fragmenty dwu modeli. Jeden z nich przedstawiał okręt wojenny. Brak bliż-
szych informacji co do drugiego obiektu. Tylko odnośnie grobu 83 wiemy na pewno,
że obok modeli przedstawiających statki handlowe był także jeden — okrętu wo-
jennego.
36 Ogólne uwagi o grobach z Amathus, por. Excavations in Cyprus, o. c., s. 91.
37 Gjerstad, SCE IV : 2, o. c., s. 279 i 281.
38 H i 11, o. c., s. 108 nn.
46