DOI Artikel:
Moczulska, Krystyna: Srebrny medalion z Syrii
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25235#0060
Heraklesa na prawe biodro powoduje skręt torsu, co łącznie z podwinię-
ciem lewej nogi, służy do podkreślenia głębi perspektywicznej. Uda He-
raklesa przesłonięte są częściowo lwią łapą. Bohater trzyma w prawej
dłoni węzeł przepaski podtrzymującej biust kobiety (łac. fascia pectoralis,
grec. avapaayaki(7T7jp ,J (fig- 51).
Stojąca przed Heraklesem, do przodu pochylona kobieta mocno za-
piera się nogami, chwyta jego ramię pod łokciem i przyciąga do siebie
(fig. 52). Ukazana w gwałtownym ruchu, w trzech czwartych od tyłu sta-
nowi przeciwwagę do bezwładnego układu ciała Heraklesa. Twarz ko-
biety przedstawiona w profilu jest pełna, o wysokim czole, ostro wydo-
bytym łuku brwiowym, dużym oku przysłoniętym powieką, prostym no-
sie, małych pulchnych ustach, okrągłym podbródku wysuniętym do
przodu. Jej miękko układające się, do tyłu zaczesane włosy związane są
nad krótkim karkiem wstążką. Barki i biodra, ramiona i nogi są pełne
i krągłe, korpus — w stosunku do dużej głowy — krótki. Biust kobiety,
jak wspomniano, podtrzymuje przepaska (fascia pectoralis), za plecami
widoczny jest mały fragment szaty.
Opisana scena należy do ujęć kompozycyjnych, które począwszy od
w. IV p.n.e. spotyka się na wielu przedmiotach greckiego rzemiosła arty-
stycznego. Szczególnie popularne były one w sztuce hellenistycznej
i rzymskiej. Podobne ujęcie postaci mężczyzny i kobiety znaleźć można
na zwierciadłach lub ich pokrywach, na medalionach zdobiących naczy-
nia metalowe i gliniane, na gemmach a nawet na monetach 3 4. Partnerem
kobiety w tych scenach jest najczęściej Herakles, czasami satyr 5. Pewna
nieporadność przedstawionego w krakowskim medalionie Heraklesa
3 Przepaska noszona przez kobiety pod biustem miała jeszcze kilka innych okreś-
leń: dĆ7róf3S8[i.rop pićrpa, Tama, amictorium, mamillare. por. G. L a f a y e, Fascia (Diet.
Ant. II, F—G, s. 980. —• J. d e W i 11 e, o. c., s. 140, określa ten przedmiot trzymany
w prawej dłoni przez Heraklesa jako skyfos lub ryton do picia, natomiast F. Ei-
c h 1 e r, Zu Bronzen aus Ephesos (OJh XXIV, 1929, s. 210, tabl. III), publikując mały
posążek Heraklesa, który trzyma w ręce podobny przedmiot do węzła przepaski ko-
biety z medalionu krakowskiego, określa mianem „Fleisehstuck”.
4 Np. zwierciadło brązowe z kolekcji Loeb z Monachium powstałe w Wielkiej
Grecji w w. III przed n.e.; pisze o nim W. Z ii c h n e r, Griechische Klappspiegel
(Jdl, Erganziingsheft XIV, Berlin 1940, s. 64, nr 91). — Podobne ujęcie postaci znaj-
duje się na kraterze kampańskim z. w. IV. przed n.e., znalezionym w Kapui, obec-
nie w Berlinie; por. A. Furtwangler, Erwerbungen der Antikensammlungen in
Deutschland (Jdl VI, AA 1891, s. 119, nr 19). — Motyw ten występuje taikże na mo-
netach w Pergamonie; por. L. L a c r o i x, Un aspect meconnu de la legende d’He-
racles sur une monnaie de Pergame (Revue belge de numismatiąue CII, 1956, s. 10—
24).
3 Np. medalion terakotowy z Cales z przedstawieniem satyra i nimfy, w. II przed
n.e.; R. Pagenstecher, Die Calenische Relief ker arnik, Berlin 1903, s. 39, tabl. 7,
fig. 12.
54
ciem lewej nogi, służy do podkreślenia głębi perspektywicznej. Uda He-
raklesa przesłonięte są częściowo lwią łapą. Bohater trzyma w prawej
dłoni węzeł przepaski podtrzymującej biust kobiety (łac. fascia pectoralis,
grec. avapaayaki(7T7jp ,J (fig- 51).
Stojąca przed Heraklesem, do przodu pochylona kobieta mocno za-
piera się nogami, chwyta jego ramię pod łokciem i przyciąga do siebie
(fig. 52). Ukazana w gwałtownym ruchu, w trzech czwartych od tyłu sta-
nowi przeciwwagę do bezwładnego układu ciała Heraklesa. Twarz ko-
biety przedstawiona w profilu jest pełna, o wysokim czole, ostro wydo-
bytym łuku brwiowym, dużym oku przysłoniętym powieką, prostym no-
sie, małych pulchnych ustach, okrągłym podbródku wysuniętym do
przodu. Jej miękko układające się, do tyłu zaczesane włosy związane są
nad krótkim karkiem wstążką. Barki i biodra, ramiona i nogi są pełne
i krągłe, korpus — w stosunku do dużej głowy — krótki. Biust kobiety,
jak wspomniano, podtrzymuje przepaska (fascia pectoralis), za plecami
widoczny jest mały fragment szaty.
Opisana scena należy do ujęć kompozycyjnych, które począwszy od
w. IV p.n.e. spotyka się na wielu przedmiotach greckiego rzemiosła arty-
stycznego. Szczególnie popularne były one w sztuce hellenistycznej
i rzymskiej. Podobne ujęcie postaci mężczyzny i kobiety znaleźć można
na zwierciadłach lub ich pokrywach, na medalionach zdobiących naczy-
nia metalowe i gliniane, na gemmach a nawet na monetach 3 4. Partnerem
kobiety w tych scenach jest najczęściej Herakles, czasami satyr 5. Pewna
nieporadność przedstawionego w krakowskim medalionie Heraklesa
3 Przepaska noszona przez kobiety pod biustem miała jeszcze kilka innych okreś-
leń: dĆ7róf3S8[i.rop pićrpa, Tama, amictorium, mamillare. por. G. L a f a y e, Fascia (Diet.
Ant. II, F—G, s. 980. —• J. d e W i 11 e, o. c., s. 140, określa ten przedmiot trzymany
w prawej dłoni przez Heraklesa jako skyfos lub ryton do picia, natomiast F. Ei-
c h 1 e r, Zu Bronzen aus Ephesos (OJh XXIV, 1929, s. 210, tabl. III), publikując mały
posążek Heraklesa, który trzyma w ręce podobny przedmiot do węzła przepaski ko-
biety z medalionu krakowskiego, określa mianem „Fleisehstuck”.
4 Np. zwierciadło brązowe z kolekcji Loeb z Monachium powstałe w Wielkiej
Grecji w w. III przed n.e.; pisze o nim W. Z ii c h n e r, Griechische Klappspiegel
(Jdl, Erganziingsheft XIV, Berlin 1940, s. 64, nr 91). — Podobne ujęcie postaci znaj-
duje się na kraterze kampańskim z. w. IV. przed n.e., znalezionym w Kapui, obec-
nie w Berlinie; por. A. Furtwangler, Erwerbungen der Antikensammlungen in
Deutschland (Jdl VI, AA 1891, s. 119, nr 19). — Motyw ten występuje taikże na mo-
netach w Pergamonie; por. L. L a c r o i x, Un aspect meconnu de la legende d’He-
racles sur une monnaie de Pergame (Revue belge de numismatiąue CII, 1956, s. 10—
24).
3 Np. medalion terakotowy z Cales z przedstawieniem satyra i nimfy, w. II przed
n.e.; R. Pagenstecher, Die Calenische Relief ker arnik, Berlin 1903, s. 39, tabl. 7,
fig. 12.
54