DOI article:
Ruxer, Mieczyslawa Sabina: O kilku zabytkach złotnictwa antycznego w Zbiorach Czartoryskich w Krakowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.25235#0107
złożonych przeciwstawnie i połączonych małą rozetką odpowiednio wy-
ciętą z blaszki i obwiedzioną filigranem, oraz z wijących się pędów ro-
ślinnych. Manszety u nasady główek kobiecych są wykonane z blachy
i pokryte powtarzającym się dwukrotnie motywem linii falistej (ad on-
dulazione semplice), ułożonym z delikatnego gładkiego drucika. Ornamen-
tacja manszetów jest przepołowiona i od brzegów ujęta w trzy pasy
z gładkich drucików oraz z filigranów. Z tego pas środkowy między dwoma
drucikami gładkimi stanowią dwa filigrany naśladujące skręcany sznu-
rek i zestawione w ten sposób, że sprawiają wrażenie splecionych; z obu
brzegów występuje ta sama dekoracja, tylko skrajny drucik gładki zastą-
piony jest filigranem perełkowanym. Zakończenia kolczyków przedsta-
wiają głowy kobiece o spokojnym wyrazie twarzy. Owal każdej twarzy
jest pociągły, linia brwi prosta, profil mało wydatny, włosy nad czołem
rozdzielone i odwinięte na boki; z tyłu głowy widnieje niski, szeroki pu-
kiel. Nad czołem mieści się trójkątny diadem z blachy obwiedzionej fili-
granem. W uszach tkwią kolczyki omawianego typu spiralowego, wyko-
nane z kawałka filigranu. Każda z czterech główek złożona jest z dwóch
połówek (przedniej i tylnej). Cała dekoracja kolczyków jest obliczona na
oglądanie z przodu. Temu celowi służy rozszerzenie środkowej partii kol-
czyków, jak też osadzenie główek kobiecych w ten sposób, że twarzą
zwrócone są w tę samą stronę co ornament rozszerzonej części spiralowej.
Kolczyk nr inw. XI 467 b jest wypełniony wewnątrz jakąś białawą
masą i zachowany doskonale, tylko jedna główka Menady jest luźno osa-
dzona. Natomiast drugi kolczyk (,,a”) jest pogięty, z jedną główką mocno
uszkodzoną, a drugą obluzowaną.
Analiza. Zabytki krakowskie stanowią ten sam typ co pozbawiona za-
kończeń spirala w zbiorach British Museum (Coli. Castellani), tak pod
względem wielkości jak i dekoracji części środkowej. F. H. Marshall da-
tuje ją na w. V—IV p.n.e. 4. Ten sam rodzaj dekoracji i o podobnych mo-
tywach (palmeta niemal identyczna) znajduje się na kolczykach pocho-
dzących z Tarentu (także z Coli. Castellani). Są one innego typu niż kol-
czyki krakowskie, niemniej ich dekoracja jest również układana z cien-
kiego druciku w ten sposób, że tylko delikatnie podkreśla kształt zdobio-
nego obiektu, nadto zaś drucik przebiega linią falistą podobnie jak na
manszetach zabytków krakowskich 5. Dalszych analogii dostarczają też za-
bytki w Museo Nazionale w Neapolu. Wśród nich nr 126428 przedstawia
ten sam, co omawiany, typ kolczyka, ale z zakończeniami w formie głów
baranich i z nieco innym deseniem partii środkowej. Nr 120303 posiada
natomiast dekorację manszetów tegoż typu co w kolczykach krakowskich
4 Marshall, o. c., nr 1652 tabl. XXX.
5 Tamże, nr 1657—58 tabl. XXX.
101
ciętą z blaszki i obwiedzioną filigranem, oraz z wijących się pędów ro-
ślinnych. Manszety u nasady główek kobiecych są wykonane z blachy
i pokryte powtarzającym się dwukrotnie motywem linii falistej (ad on-
dulazione semplice), ułożonym z delikatnego gładkiego drucika. Ornamen-
tacja manszetów jest przepołowiona i od brzegów ujęta w trzy pasy
z gładkich drucików oraz z filigranów. Z tego pas środkowy między dwoma
drucikami gładkimi stanowią dwa filigrany naśladujące skręcany sznu-
rek i zestawione w ten sposób, że sprawiają wrażenie splecionych; z obu
brzegów występuje ta sama dekoracja, tylko skrajny drucik gładki zastą-
piony jest filigranem perełkowanym. Zakończenia kolczyków przedsta-
wiają głowy kobiece o spokojnym wyrazie twarzy. Owal każdej twarzy
jest pociągły, linia brwi prosta, profil mało wydatny, włosy nad czołem
rozdzielone i odwinięte na boki; z tyłu głowy widnieje niski, szeroki pu-
kiel. Nad czołem mieści się trójkątny diadem z blachy obwiedzionej fili-
granem. W uszach tkwią kolczyki omawianego typu spiralowego, wyko-
nane z kawałka filigranu. Każda z czterech główek złożona jest z dwóch
połówek (przedniej i tylnej). Cała dekoracja kolczyków jest obliczona na
oglądanie z przodu. Temu celowi służy rozszerzenie środkowej partii kol-
czyków, jak też osadzenie główek kobiecych w ten sposób, że twarzą
zwrócone są w tę samą stronę co ornament rozszerzonej części spiralowej.
Kolczyk nr inw. XI 467 b jest wypełniony wewnątrz jakąś białawą
masą i zachowany doskonale, tylko jedna główka Menady jest luźno osa-
dzona. Natomiast drugi kolczyk (,,a”) jest pogięty, z jedną główką mocno
uszkodzoną, a drugą obluzowaną.
Analiza. Zabytki krakowskie stanowią ten sam typ co pozbawiona za-
kończeń spirala w zbiorach British Museum (Coli. Castellani), tak pod
względem wielkości jak i dekoracji części środkowej. F. H. Marshall da-
tuje ją na w. V—IV p.n.e. 4. Ten sam rodzaj dekoracji i o podobnych mo-
tywach (palmeta niemal identyczna) znajduje się na kolczykach pocho-
dzących z Tarentu (także z Coli. Castellani). Są one innego typu niż kol-
czyki krakowskie, niemniej ich dekoracja jest również układana z cien-
kiego druciku w ten sposób, że tylko delikatnie podkreśla kształt zdobio-
nego obiektu, nadto zaś drucik przebiega linią falistą podobnie jak na
manszetach zabytków krakowskich 5. Dalszych analogii dostarczają też za-
bytki w Museo Nazionale w Neapolu. Wśród nich nr 126428 przedstawia
ten sam, co omawiany, typ kolczyka, ale z zakończeniami w formie głów
baranich i z nieco innym deseniem partii środkowej. Nr 120303 posiada
natomiast dekorację manszetów tegoż typu co w kolczykach krakowskich
4 Marshall, o. c., nr 1652 tabl. XXX.
5 Tamże, nr 1657—58 tabl. XXX.
101