Muzeum Narodowe <Breslau> [Editor]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Editor]: Roczniki Sztuki Śląskiej (1.1959)

Marian Haisig

ZBIORY SFRAGISTYCZNE MUZEUM ŚLĄSKIEGO
ICH ASPEKTY NAUKOWO-BADAWCZE
I ARTYSTYCZNE

Dawna pieczęć, wyciśnięta przy zżartych zę- lekcjonerów i uczonych, Karola B e y e r a, z za-

bem czasu pergaminach, na kar ach starych ksiąg wodu fotografa warszawskiego, Franciszka

i aktów, niegdyś pełniąca ważną rolę prawną Piekosińskiego, wybitnego uczonego

instrumentu legalizacji pism — to sam w sobie i znawcy zagadnień numizmatyki, sfragistyki

zabytek wieków ubiegłych, dokument życia i heraldyki, oraz Bolesława Podczaszy ń-

i działalności dawnego społeczeństwa, przema- s k i e g o. Ten ostatni, wybitny architekt,

wiający plastyką swej rzeźby, wizerunkiem archeolog i historyk sztuki, były profesor

oraz napisem. Ta właśnie dawna pieczęć, wy- Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie (zm. w r.

stępująca w przebogatej liczbie odmian, zespo- 1876) był w połowie ubiegłego stulecia posia-

lów i grup, złożyła się na może jedyne dziś daczem największego współcześnie na ziemiach

w Polsce pod względem jakości i wartości zbiory polskich zbioru tego rodzaju. Kontakty polskich

sfragistyczne w Muzeum Śląskim we Wrocła- sfragistyków ze zbieraczami śląskimi były bar-

wiu. Ocalałe z zawieruchy wojennej, ucierpiały dzo żywe, szczególnie w latach 50-tych XIX

stosukowo niewiele i obecnie, licząc ponad wieku, a znalazły swój trwały ślad w pewnej

22.000 okazów, stanowią najbogatszą tego ro- liczbie zabytków z zakresu sfragistyki polskiej,

dzaju kolekcję na ziemiach polskich. które wzbogaciły zasoby kolekcji wrocławskiej.

Początki tych zbiorów sięgają końca XVIII ]\ja ca}0ść zbiorów w stanie obecnym składają

wieku, a składały się na nie pierwotnie drob- się oryginalne 11 o k i pieczętne od XIII do XIX

niejsze kolekcje prywatne, gromadzone raczej wieku w ilości prawie 700 sztuk, oryginalne pie-

pod kątem widzenia ciekawostek archeologicz- CZęC[e woskowe XIII—XVI w., pieczęcie

nych, zbieranych dorywczo i chaotycznie, bez opłatkowe i 1 a k o w e XVI—XVIII w. oraz

określonego celu. Ich zrąb zasadniczy tworzą odlewy i odciski pieczętne, reproduko-

dziś dawne kolekcje znanych zbieraczy śląskich, wane w gipsie, glinie, cemencie, metalu oraz

zarazem znawców i badaczy sfragistyków: Hu- rozmaitych masach plastycznych. Wielka róż-

gona v. Saurma-Jeltsch i P. Pfoten- norodność w stosowaniu mas plastycznych dla

h a u e r a, które z końcem ubiegleeo stulecia we- ce]ow reprodukcji idzie w parze z różnorodno-

szły do zasobów dawniejszego Muzeum Staro- ścią stosowanych technik reprodukcyjnych przy

żytności i Rzemiosła Artystycznego we Wrocła- odlewach tudzież z dokładnością i precyzją wy-

wiu. Wzbogaciły je zakupione w r. 1875 dublety konania. Obok luźnych, oderwanych od doku-

ze znanego zbioru berlińskiego F. A. V o s s- mentu pieczęci woskowych z fragmentami wią-

berga, a zasiliły wydatnie odlewy z kolekcji zań plecionych i pasków pergaminowych, znaj-

zagranicznych, angielskich oraz francuskich, duje się pewna część oryginalnych zabytków za-

szczególnie zaś z paryskiej pracowni sfragistycz- bezpieczonych w specjalnych obramowaniach

nej przy tamtejszym Musee Palćographiąue et metalowych i wtopionych w wosk pszczelny dla

Sigillographiąue. W historii wrocławskich zbio- ich lepszej konserwacji. Obok odlewów z czy-

rów sfragistycznych, w ich wzroście i uzupeł- stego gipsu alabastrowego występują odlewy na-

nianiu zespołów z zakresu ściśle polskiej sfra- puszczane woskiem lub stearyną, barwione jed-

gistyki zaznaczyła się również rola polskich ko- nolicie, względnie dwubarwne, imitujące orygi-