Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (3.1965)

ANNA FEDOROWICZ (Wrocław)

OBRAZ MADONNY W KOMNACIE

Z ZAGADNIEŃ MALARSTWA ŚLĄSKIEGO II POŁOWY XV WIEKU

Obraz Madonna w komnacie, obecnie wcho- przy twierdzeniu, że obraz ten powstał w war-

dzący w skład zbiorów Muzeum Śląskiego we sztacie Mistrza Ołtarza św. Barbary, bądź też

Wrocławiu, wyróżnia się na tle współczesnego jest późnym dziełem samego mistrza, którego

mu malarstwa śląskiego drugiej połowy XV z kolei wiążą ściśle ze środowiskiem norymber-

wieku. Pochodzi on z kolekcji dzieł sztuki ro- skim. Podkreślają bliskie związki i podobień-

dziny Minutoli z Legnicy 1. W czasie wyprzeda- stwa ołtarza św. Barbary i obrazu Madonny

ży zbiorów legnickich w roku 1875 zakupiono w komnacie ze współczesnym malarstwem no-

obraz Madonny, wraz z innymi dziełami sztuki rymberskim. Odmienne nieco stanowisko re-

śląskiej, dla Museum fur Kunstgewerhe und Al- prezentuje F. Landsberger5. Nie widzi

tertiimer we Wrocławiu2. Obraz ten nie został bezpośrednich powiązań obrazu Madonny w

dotychczas szerzej opracowany, aczkolwiek kil- komnacie z działalnością Mistrza Ołtarza św.

kakrotnie wzmiankowany był przez historyków Barbary, czy nawet jego warsztatu. Sugeruje

sztuki. Były to zawsze jednak uwagi dotyczące on, że obraz ten reprezentuje malarstwo idące

bliższych lub dalszych analogii tego obrazu innymi torami, chociaż pewne szczegóły, jak

z ołtarzem św. Barbary. Dzieło to omawiano postacie anielskie podobne zupełnie do tych z

na marginesie problemu wrocławskiego ołta- ołtarza, świadczą — zdaniem F. Landsberge-

rza i jego mistrza, w ścisłym z nim powią- ra — o tym, że autor tego obrazu zetknął się

zaniu, ale jako sprawę uboczną, drugorzędną czy znał twórczość Mistrza Ołtarza św. Bar-

i nie zasługującą na szczegółowsze rozpatrzę- bary. Landsberger podkreśla również stanow-

nie. Tym tłumaczy się fakt, że literatura przed- czo bardzo wyraźne wpływy malarstwa nider-

miotu ogranicza się tylko do nielicznych i bar- landzkiego w obrazie Madonny,
dzo powierzchownych uwag. Nowsze badania, prowadzone głównie przez

Opinie wrocławskich uczonych na ten te- polskich historyków sztuki, traktują to zagad-

mat w jednym punkcie są idealnie zgodne: ob- nienie w trochę odmienny sposób, a mianowicie

raz Madonny w komnacie różni się zasadniczo z pimktu widzenia stosunków polsko-śląskich

od współczesnych mu dzieł śląskich, wydaje { wzajemnego oddziaływania obu tych środo-

się „obcy", przy czym podkreśla się również wigk na giebie

wyraźne dominujące w nim wpływy nider- M Walicki sugeruje, że obraz Madonny
landzkie 3 Opinie te potwierdzają uczeni pol- ituje ku szt'uce Krakowa, sam

scy aczkolwiek zajmują odmienne stanowisko ^, bezpośrednio wiąże się z obrazami ołtarza

na temat powstania i autorstwa obrazu. Daw- Matki Bogkiej Bolesnej z okresu 1470_80 z ka-

niejsze badania dotyczące powstania wrocław- ted na Wawelu_ w obu t h dziełach) zda.

skiego obrazu, reprezentowane przez H. Th o- niem au występuje podobna interpretacja

de, P. Knothla, E. Trochej obstają wnętrzaj modelunek twarzy, szat oraz sposób

1 Catalog der Sammlungen von Musterwerken rozwiązania przestrzeni6. M. Ottów swojej

Industrie und Kunst des Instituts Minutoli zu Lieg- rozprawie na temat ołtarza św. Barbary przy-

Bite,»TusfE,SDe5r°'Hochaltar der Peter-Paul Kir- chylą się do zdania tych uczonych, którzy wią-

che in Liegnitz, „Schlesiens Vorzeit im Bild und zah obraz Madonny z warsztatem Mistrza Oł-

Schrift", n. F. Bd X: 1933, s. 52. tarza św. Barbary, przyznaje jednak równo-

3 Walicki m., Malarstwo polskie XV wieku, cześnie, że w obrazie Madonny występują ele-
Warszawa 1938 s. 154. Otto M., Zagadnienie wro- ty ZUpełnie obce twórczości Mistrza Ołta-
oławskiego ołtarza sw. Barbary, „Biuletyn Historii ? ■£ ■, . , . , , .
Sztuki", R. XVII: 1955, nr. l, s. 448. Michnów- rza sw. Barbary, w jego dziełach me spoty-
ska M., Malarstwo śląskie II pol. XV w. i pocz. kane, a nawiązujące do sztuki niderlandzkiej,
XVI w. Zagadnienie nowożytnego realizmu w sztu- stąd wniosek autorki o podwójnym autorstwie
ce śląskiej, „Sprawozdanie Wrocławskiego Tow. Na- j.p0n j • i 7

ukowego", t. 7: 1952, Wrocław 1956, s. 50. ue&UA uz^lcl •

4 T h o d e H., Die Malerschule von Niirnberg, A. Sławska porusza rowmez interesujące
Niirnberg 1891, s. 90. Knot hel P., Der Pleyden- nas zagadnienie, wzbogacając je o nowe spo-
wurffsche Hochaltar der Elisabeth Kirche in Breslau,--

„Schlesiens Vorzeit im Bild und Schrift", n F. Bd IX: 5 Die Kunst in Schlesien, praca zbiorowa, Berlin

1928, s. 66 n. Trochę E., Schlesische Quellen zur 1927, s. 248.
altniederldndische Malerei, „Pantheon", Bd 21: 1938, 6 W a 1 i c k i, o.c, s. 154.

s. 128. 7 otto, o.c, s. 448.