DOI Heft:
Ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu
DOI Artikel:Myśliński, Michał: Monety bizantyńskie i bułgarska w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13593#0202
198 Michał Myśliński
Awers nie ma analogii - znane są takie, na któ-
rych nad tronem Chrystusa znajdują się kropki albo
gwiazdki lub i kropki, i gwiazdki3. Można wskazać
jeden awers, na którym również nie występują ani
kropki, ani gwiazdki, lecz wyraźnie odmienny jest
gest błogosławieństwa Chrystusa4. Układ natomiast
obu dłoni Chrystusa - położonych na księdze Ewan-
gelii - przedstawiony został na innym awersie5. Re-
wers jest podobny do innych znanych rewersów
basilikonów6.
Basilikon z wizerunkami Jana V Paleologa i Anny
Sabaudzkiej. Średn. 18,5 mm; waga 1,0674 g; nr inw.
X-3979.
Na awersie (il. 3) widnieje w polu litera X, tj. za-
pewne pozostałość legendy IC XC. Brak legendy oto-
kowej. Ukazano tu brodatego Chrystusa odzianego w
tunikę i kolobion, siedzącego na tronie z wysokim opar-
ciem; wokół jego głowy widoczny jest nimb krzyżo-
wy. Chrystus obie dłonie opiera na trzymanej na kola-
nach księdze Ewangelii. Otok „kreskowy". W górnej
części zauważalne potrójne przesunięcie stempla.
3. Awers basilikonu Jana V Paleologa i Anny Sabaudzkiej (1341-1347).
Fot. E. Witecki
4. Rewers basilikonu Jana V Paleologa i Anny Sabaudzkiej (1341-
1347). Fot. E. Witecki
Na rewersie (il. 4) legendy brak. Wyobrażono na
nim całopostaciowe wizerunki pary cesarskiej, stojącej
po obu stronach krzyża patriarszego. Po lewej stronie
krzyża przedstawiono Jana, bez zarostu, w koronie typu
stemma, odzianego w divitision z lorosem i ozdobnym
pasem; prawą dłoń złożył na piersi, lewą ręką podtrzy-
muje krzyż. Po prawej stronie ukazano Annę Sabaudz-
ką, w podobnym stroju i w koronie cesarzowej; prawą
ręką podtrzymuje krzyż, lewą trzyma na piersi. Po obu
stronach postaci na wysokości ich pleców widoczne są
poziome nieregularne linie - być może fragmenty opar-
cia tronu. Ponadto przy postaci Jana dadzą się zauwa-
żyć nieczytelne znaki, zapewne pozostałość monogra-
mu jego imienia. Otok „kreskowy".
Moneta ta reprezentuje nowy typ basilikonu Jana V
i Anny Sabaudzkiej, emitowanego w latach 1341-1347.
Nie są znane rewersy basilikonów Jana V i Anny
Sabaudzkiej, na których para cesarska stałaby po obu
stronach krzyża patriarszego. Wskazać można jedynie
takie, gdzie przedstawiono ich stojących po obu stro-
nach wysokiego krzyża jednoramiennego7. Odmien-
ne jest także usytuowanie: Jana V - po lewej stronie, a
Anny Sabaudzkiej - po prawej stronie krzyża, choć
takie przedstawienie obu postaci ma swe rzadkie ana-
logie8.
Awers jest podobny do innych znanych awersów
basilikonów9.
Moneta bułgarska
Grosz srebrny z wizerunkiem Iwana Aleksandra i Mi-
chała Asena. Średn. 21 mm; waga 1,5737 g; nr inw. X-
3978.
Na awersie monety (il. 5) widnieją w polu legendy:
IC XC, oraz -€ "ł, a pośrodku postać brodatego Chry-
stusa, odzianego w tunikę i kolobion, siedzącego na
tronie bez oparcia; wokół jego głowy widoczny jest
nimb krzyżowy. Chrystus obie ręce unosi w geście bło-
gosławieństwa. Otok perełkowy.
Na rewersie (il. 6) widnieją w polu legendy: ^
oraz 1 "Fi. Widoczne są tu ponadto całopostaciowe wi-
zerunki dwóch władców stojących po obu stronach wy-
sokiej włóczni z proporcem skierowanym w lewą stro-
nę, rozgałęziającej się u dołu w kształt korzenia. PO
lewej stronie włóczni ukazano brodatego Iwana Alek-
sandra, odzianego w divitision z lorosem, w koronie
typu stemma. Iwan w prawej dłoni dzierży berło (krzy-
żowe ?), lewą rękę opiera na ozdobnym pasie zwiesza-
jącym się u jego lewego boku. Na prawo od jego kolan
widoczna jest gwiazdka. Po prawej stronie włóczni
przedstawiono w podobnym stroju brodatego Michała
Asena, nieco wyższego niż Iwan. Michał w lewej dłoni
dzierży berto krzyżowe, którego szczyt zachodzi na otok;
prawa ręka spoczywa na ozdobnym pasie zwieszają-
cym się z lewej strony. Po lewej stronie jego kolan wi-
doczna jest gwiazdka. Otok perełkowy.
Monetę tę należy uznać za należącą do odmian)'
„B" II typu srebrnego grosza Iwana Aleksandra i Mi-
chała Asena, emitowanego w latach 1340/41-1345/4610-
Awers nie ma analogii - znane są takie, na któ-
rych nad tronem Chrystusa znajdują się kropki albo
gwiazdki lub i kropki, i gwiazdki3. Można wskazać
jeden awers, na którym również nie występują ani
kropki, ani gwiazdki, lecz wyraźnie odmienny jest
gest błogosławieństwa Chrystusa4. Układ natomiast
obu dłoni Chrystusa - położonych na księdze Ewan-
gelii - przedstawiony został na innym awersie5. Re-
wers jest podobny do innych znanych rewersów
basilikonów6.
Basilikon z wizerunkami Jana V Paleologa i Anny
Sabaudzkiej. Średn. 18,5 mm; waga 1,0674 g; nr inw.
X-3979.
Na awersie (il. 3) widnieje w polu litera X, tj. za-
pewne pozostałość legendy IC XC. Brak legendy oto-
kowej. Ukazano tu brodatego Chrystusa odzianego w
tunikę i kolobion, siedzącego na tronie z wysokim opar-
ciem; wokół jego głowy widoczny jest nimb krzyżo-
wy. Chrystus obie dłonie opiera na trzymanej na kola-
nach księdze Ewangelii. Otok „kreskowy". W górnej
części zauważalne potrójne przesunięcie stempla.
3. Awers basilikonu Jana V Paleologa i Anny Sabaudzkiej (1341-1347).
Fot. E. Witecki
4. Rewers basilikonu Jana V Paleologa i Anny Sabaudzkiej (1341-
1347). Fot. E. Witecki
Na rewersie (il. 4) legendy brak. Wyobrażono na
nim całopostaciowe wizerunki pary cesarskiej, stojącej
po obu stronach krzyża patriarszego. Po lewej stronie
krzyża przedstawiono Jana, bez zarostu, w koronie typu
stemma, odzianego w divitision z lorosem i ozdobnym
pasem; prawą dłoń złożył na piersi, lewą ręką podtrzy-
muje krzyż. Po prawej stronie ukazano Annę Sabaudz-
ką, w podobnym stroju i w koronie cesarzowej; prawą
ręką podtrzymuje krzyż, lewą trzyma na piersi. Po obu
stronach postaci na wysokości ich pleców widoczne są
poziome nieregularne linie - być może fragmenty opar-
cia tronu. Ponadto przy postaci Jana dadzą się zauwa-
żyć nieczytelne znaki, zapewne pozostałość monogra-
mu jego imienia. Otok „kreskowy".
Moneta ta reprezentuje nowy typ basilikonu Jana V
i Anny Sabaudzkiej, emitowanego w latach 1341-1347.
Nie są znane rewersy basilikonów Jana V i Anny
Sabaudzkiej, na których para cesarska stałaby po obu
stronach krzyża patriarszego. Wskazać można jedynie
takie, gdzie przedstawiono ich stojących po obu stro-
nach wysokiego krzyża jednoramiennego7. Odmien-
ne jest także usytuowanie: Jana V - po lewej stronie, a
Anny Sabaudzkiej - po prawej stronie krzyża, choć
takie przedstawienie obu postaci ma swe rzadkie ana-
logie8.
Awers jest podobny do innych znanych awersów
basilikonów9.
Moneta bułgarska
Grosz srebrny z wizerunkiem Iwana Aleksandra i Mi-
chała Asena. Średn. 21 mm; waga 1,5737 g; nr inw. X-
3978.
Na awersie monety (il. 5) widnieją w polu legendy:
IC XC, oraz -€ "ł, a pośrodku postać brodatego Chry-
stusa, odzianego w tunikę i kolobion, siedzącego na
tronie bez oparcia; wokół jego głowy widoczny jest
nimb krzyżowy. Chrystus obie ręce unosi w geście bło-
gosławieństwa. Otok perełkowy.
Na rewersie (il. 6) widnieją w polu legendy: ^
oraz 1 "Fi. Widoczne są tu ponadto całopostaciowe wi-
zerunki dwóch władców stojących po obu stronach wy-
sokiej włóczni z proporcem skierowanym w lewą stro-
nę, rozgałęziającej się u dołu w kształt korzenia. PO
lewej stronie włóczni ukazano brodatego Iwana Alek-
sandra, odzianego w divitision z lorosem, w koronie
typu stemma. Iwan w prawej dłoni dzierży berło (krzy-
żowe ?), lewą rękę opiera na ozdobnym pasie zwiesza-
jącym się u jego lewego boku. Na prawo od jego kolan
widoczna jest gwiazdka. Po prawej stronie włóczni
przedstawiono w podobnym stroju brodatego Michała
Asena, nieco wyższego niż Iwan. Michał w lewej dłoni
dzierży berto krzyżowe, którego szczyt zachodzi na otok;
prawa ręka spoczywa na ozdobnym pasie zwieszają-
cym się z lewej strony. Po lewej stronie jego kolan wi-
doczna jest gwiazdka. Otok perełkowy.
Monetę tę należy uznać za należącą do odmian)'
„B" II typu srebrnego grosza Iwana Aleksandra i Mi-
chała Asena, emitowanego w latach 1340/41-1345/4610-