DOI Artikel:
Fischinger, Andrzej; Stefan: Przebudowa kaplicy Mariackiej w katedrze wawelskiej na mauzoleum króla Stefana Batorego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.17919#0367
ANDRZEJ FISCHINGER
PRZEBUDOWA
KAPLICY MARIACKIEJ W KATEDRZE WAWELSKIEJ
NA MAUZOLEUM KRÓLA STEFANA BATOREGO
Renesansowe zabytki kaplicy Mariackiej doczekały się już wielu opra-
cowań i wzmianek; zwłaszcza okazały nagrobek Stefana Batorego, jedno
z niewielu sygnowanych dzieł w. XVI, żywo interesował badaczy. Nie próbo-
wano jednak odtworzyć całości budowli w tym okresie. Tego rodzaju «re-
konstrukcyjna» praca umożliwiona została przede wszystkim dzięki odkryciu
resztek polichromii, a także wyzyskaniu nieopublikowanych dotychczas ma-
teriałów archiwalnych.
Gotycka kaplica Narodzenia N. P. Marii1, przylegająca od wschodu do
ambitu katedry na osi prezbiterium, konsekrowana w r. 1331 2, ulegała w ciągu
sześciuset lat swego istnienia różnym przebudowom i przeróbkom. Wnętrze
jej, pozbawione zrazu dekoracji malarskiej na większą skalę 3 i zapewne dość
ubogie w sprzęty, było w miarę czasu ozdabiane coraz bogaciej i wraz z całym
kompleksem zabudowań wawelskich odzwierciedlało zmiany epok i stylów,
smaku artystycznego i zamiłowań zarówno twórców jak i fundatorów. Z fun-
dacji Jagiełły kaplica otrzymała ruską polichromię 4, której drobne fragmenty
odkryto w trakcie ostatnich robót konserwatorskich. Za czasów Długosza
na jej urządzenie składały się cztery ołtarze oraz różne nagrobki (czy też płyty
nagrobne), jak zmarłego w r. 1391 biskupa Radlicy, czy Elżbiety z Pileckich
10 voto Granowskiej, trzeciej żony Władysława Jagiełły5. Tak urządzona
1 Zwana również mansjonarską i cyborialną.
2 Wojciechowski T., Kościół katedralny w Krakowie, Kraków 1900, s. 26.
3 Pierwotną dekorację tworzyły skromne zacheuszki, odkryte podczas niedawnych robót
konserwatorskich.
4 Wiadomość o tym przekazał Długosz, Liber beneficiorum I, Cracoviae 1863, s. 264: «in
capellam choro confrontatamquam Vladislaus Secundus, Poloniae rex, graeco operę depingi
procuravit». Wojciechowski (o. c. s. 29) datuje freski na rok 1392, łącząc je z pobytem w Polsce
malarzy ruskich, malujących sypialnię królewską w zamku krakowskim i kościół na Łyścu. Możliwe
jest również, że powstały one później, w latach 1420—21, gdy w kaplicy pochowano zwłoki trzeciej
żony Jagiełły, Elżbiety z Pileckich Granowskiej. Ostateczne ustalenie daty ich powstania nast4pić
może dopiero po dokładnym zbadaniu zachowanych fragmentów.,
5 Wojciechowski o. c. s. 27—8. Do tych nagrobków, obecnie zaginionych, dodać trzeba
płytę nagrobną mansjonarza Andrzeja, zmarłego w r. 1420, odkrytą pod posadzką podczas prac
konserwatorskich po r. 1945 i wmurowaną obecnie przy zejściu do grobów królewskich.
349
PRZEBUDOWA
KAPLICY MARIACKIEJ W KATEDRZE WAWELSKIEJ
NA MAUZOLEUM KRÓLA STEFANA BATOREGO
Renesansowe zabytki kaplicy Mariackiej doczekały się już wielu opra-
cowań i wzmianek; zwłaszcza okazały nagrobek Stefana Batorego, jedno
z niewielu sygnowanych dzieł w. XVI, żywo interesował badaczy. Nie próbo-
wano jednak odtworzyć całości budowli w tym okresie. Tego rodzaju «re-
konstrukcyjna» praca umożliwiona została przede wszystkim dzięki odkryciu
resztek polichromii, a także wyzyskaniu nieopublikowanych dotychczas ma-
teriałów archiwalnych.
Gotycka kaplica Narodzenia N. P. Marii1, przylegająca od wschodu do
ambitu katedry na osi prezbiterium, konsekrowana w r. 1331 2, ulegała w ciągu
sześciuset lat swego istnienia różnym przebudowom i przeróbkom. Wnętrze
jej, pozbawione zrazu dekoracji malarskiej na większą skalę 3 i zapewne dość
ubogie w sprzęty, było w miarę czasu ozdabiane coraz bogaciej i wraz z całym
kompleksem zabudowań wawelskich odzwierciedlało zmiany epok i stylów,
smaku artystycznego i zamiłowań zarówno twórców jak i fundatorów. Z fun-
dacji Jagiełły kaplica otrzymała ruską polichromię 4, której drobne fragmenty
odkryto w trakcie ostatnich robót konserwatorskich. Za czasów Długosza
na jej urządzenie składały się cztery ołtarze oraz różne nagrobki (czy też płyty
nagrobne), jak zmarłego w r. 1391 biskupa Radlicy, czy Elżbiety z Pileckich
10 voto Granowskiej, trzeciej żony Władysława Jagiełły5. Tak urządzona
1 Zwana również mansjonarską i cyborialną.
2 Wojciechowski T., Kościół katedralny w Krakowie, Kraków 1900, s. 26.
3 Pierwotną dekorację tworzyły skromne zacheuszki, odkryte podczas niedawnych robót
konserwatorskich.
4 Wiadomość o tym przekazał Długosz, Liber beneficiorum I, Cracoviae 1863, s. 264: «in
capellam choro confrontatamquam Vladislaus Secundus, Poloniae rex, graeco operę depingi
procuravit». Wojciechowski (o. c. s. 29) datuje freski na rok 1392, łącząc je z pobytem w Polsce
malarzy ruskich, malujących sypialnię królewską w zamku krakowskim i kościół na Łyścu. Możliwe
jest również, że powstały one później, w latach 1420—21, gdy w kaplicy pochowano zwłoki trzeciej
żony Jagiełły, Elżbiety z Pileckich Granowskiej. Ostateczne ustalenie daty ich powstania nast4pić
może dopiero po dokładnym zbadaniu zachowanych fragmentów.,
5 Wojciechowski o. c. s. 27—8. Do tych nagrobków, obecnie zaginionych, dodać trzeba
płytę nagrobną mansjonarza Andrzeja, zmarłego w r. 1420, odkrytą pod posadzką podczas prac
konserwatorskich po r. 1945 i wmurowaną obecnie przy zejściu do grobów królewskich.
349