DOI article:
Markiewicz, Anna: "W galanteryjach, zegarach, w obrazach, portretach": testament wojewodziny ruskiej Joanny Jabłonowskiej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.26736#0032
28
Anna Markiewicz
tamtejszych rodzin, ich powiązań klientalnych, fundacji i mecenatu arty-
stycznego szlachty i magnaterii oraz wyposażenia kresowych dworów i re-
zydencji.
W zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, w ma-
teriałach związanych z rodziną Wielopolskich, zachował się odpis niezwykle
interesującego, spisanego 6 III 1744 testamentu wojewodziny ruskiej Joan-
ny de Bethune Jabłonowskiej. Joanna de Bethune2 była jedną z dwóch có-
rek Ludwiki Marii d’ Arquien i markiza Franciszka de Bethune, siostrzenicą
Marysieńki Sobieskiej. Od r. 1676 markiz de Bethune jako poseł francuski
przebywał na terenie Rzeczypospolitej, utrzymując kontakty z hetmanem
Stanisławem Jabłonowskim3. W latach 1682-88 młodzi synowie hetmana -
Jan Stanisław i Aleksander Jan Jabłonowscy - odbyli grand tour, zagraniczną
podróż edukacyjną po krajach Europy zachodniej. W tym czasie podtrzymy-
wali znajomość z rodziną Bethune - w czasie ich paryskiego etapu edukacji
i nauki w College Louis-le-Grand na kartach dzienników tej podróży wie-
lokrotnie odnotowane są spotkania z całą rodziną francuskiego posła4. Już
w r. 1692 hetman Stanisław Jabłonowski próbował doprowadzić do skutku
2 J.A. Gierowski, Jabłonowska Joanna, [w:] PSB, t. 10, 1962-1964, s. 212-213; BNAN-
-Lw., f. 103 (Archiwum Sapiehów z Krasiczyna), Archiwum Teofilpolskie, nr 836 Vc,
Ród Książąt z Prussów Jabłonowskich herbu Nagody, pospołicie zwanym.Pruss trzeci,
k. 13 lv.
3 T. Nowak, Jabłonowski Stanisław Jan, [w:] PSB, 1.10,1962-1964, s. 232-239, K. Niesiecki,
Herbarz polski, t. 4, s. 417-418. Postacią hetmana Jabłonowskiego zajmował się szerzej
Marek Wagner, poświęcając jego osobie szereg prac: M. Wagner, Stanisław Jabłonowski
(1634-1702). Polityk i dowódca, cz. 1/2, Siedlce 1997, s. 36-40; idem, Stanisław Jabło-
nowski kasztelan krakowski hetman wielki koronny, Warszawa 2000, s. 8-10; idem, Kore-
spondencja Stanisława Jabłonowskiego w systemie informacji i propagandy w końcu XVII
wieku, „Podlaski Kwartalnik Humanistyczny”, nr 1-2 (2-3), 2000, s. 203-222; idem, Do-
świadczenia wojenne Stanisława Jabłonowskiego w latach 1656-1658, [w:] Rzeczpospolita
w latach Potopu, red. J. Muszyńska i J. Wijaczka, Kielce 1996, s. 247-256; idem, Stanisław
Jan Jabłonowski herbu Prus III (1634-1702) hetman wielki, [w:] Hetmani Rzeczypospolitej
Obojga Narodów: praca zbiorowa, red. M. Nagielski, Warszawa 1995, s. 248-258.
4 A. Markiewicz, Peregrinationes Jablonovianae. Podróże edukacyjne w czasach Jana III
Sobieskiego, Warszawa 2011, s. 145-146. O podróży zob. również: eadem, Grand tour
Aleksandra Jana i Jana Stanisława Jabłonowskich z lat osiemdziesiątych XVII wieku,
„Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, 132, 2005, s. 57-
69; eadem, „Miasto wszystkich delicyipełne”. Paryż w relacjach polskich podróżników
z lat osiemdziesiątych XVII wieku, [w:] Sztuka i podróżowanie. Studia teoretyczne i hi-
storyczno-artystyczne, red. P. Krasny i D. Ziarkowski, Kraków 2009, s. 107-118; eadem,
Instrukcja hetmana Stanisława Jabłonowskiego do synów Jana Stanisława i Aleksandra
Jana z 1682 r., [w:] Społeczeństwo a rodzina. Społeczeństwo Staropolskie. Seria Nowa,
t. III, red. A. Karpiński, Warszawa 2011, s. 39-61.
Anna Markiewicz
tamtejszych rodzin, ich powiązań klientalnych, fundacji i mecenatu arty-
stycznego szlachty i magnaterii oraz wyposażenia kresowych dworów i re-
zydencji.
W zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, w ma-
teriałach związanych z rodziną Wielopolskich, zachował się odpis niezwykle
interesującego, spisanego 6 III 1744 testamentu wojewodziny ruskiej Joan-
ny de Bethune Jabłonowskiej. Joanna de Bethune2 była jedną z dwóch có-
rek Ludwiki Marii d’ Arquien i markiza Franciszka de Bethune, siostrzenicą
Marysieńki Sobieskiej. Od r. 1676 markiz de Bethune jako poseł francuski
przebywał na terenie Rzeczypospolitej, utrzymując kontakty z hetmanem
Stanisławem Jabłonowskim3. W latach 1682-88 młodzi synowie hetmana -
Jan Stanisław i Aleksander Jan Jabłonowscy - odbyli grand tour, zagraniczną
podróż edukacyjną po krajach Europy zachodniej. W tym czasie podtrzymy-
wali znajomość z rodziną Bethune - w czasie ich paryskiego etapu edukacji
i nauki w College Louis-le-Grand na kartach dzienników tej podróży wie-
lokrotnie odnotowane są spotkania z całą rodziną francuskiego posła4. Już
w r. 1692 hetman Stanisław Jabłonowski próbował doprowadzić do skutku
2 J.A. Gierowski, Jabłonowska Joanna, [w:] PSB, t. 10, 1962-1964, s. 212-213; BNAN-
-Lw., f. 103 (Archiwum Sapiehów z Krasiczyna), Archiwum Teofilpolskie, nr 836 Vc,
Ród Książąt z Prussów Jabłonowskich herbu Nagody, pospołicie zwanym.Pruss trzeci,
k. 13 lv.
3 T. Nowak, Jabłonowski Stanisław Jan, [w:] PSB, 1.10,1962-1964, s. 232-239, K. Niesiecki,
Herbarz polski, t. 4, s. 417-418. Postacią hetmana Jabłonowskiego zajmował się szerzej
Marek Wagner, poświęcając jego osobie szereg prac: M. Wagner, Stanisław Jabłonowski
(1634-1702). Polityk i dowódca, cz. 1/2, Siedlce 1997, s. 36-40; idem, Stanisław Jabło-
nowski kasztelan krakowski hetman wielki koronny, Warszawa 2000, s. 8-10; idem, Kore-
spondencja Stanisława Jabłonowskiego w systemie informacji i propagandy w końcu XVII
wieku, „Podlaski Kwartalnik Humanistyczny”, nr 1-2 (2-3), 2000, s. 203-222; idem, Do-
świadczenia wojenne Stanisława Jabłonowskiego w latach 1656-1658, [w:] Rzeczpospolita
w latach Potopu, red. J. Muszyńska i J. Wijaczka, Kielce 1996, s. 247-256; idem, Stanisław
Jan Jabłonowski herbu Prus III (1634-1702) hetman wielki, [w:] Hetmani Rzeczypospolitej
Obojga Narodów: praca zbiorowa, red. M. Nagielski, Warszawa 1995, s. 248-258.
4 A. Markiewicz, Peregrinationes Jablonovianae. Podróże edukacyjne w czasach Jana III
Sobieskiego, Warszawa 2011, s. 145-146. O podróży zob. również: eadem, Grand tour
Aleksandra Jana i Jana Stanisława Jabłonowskich z lat osiemdziesiątych XVII wieku,
„Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, 132, 2005, s. 57-
69; eadem, „Miasto wszystkich delicyipełne”. Paryż w relacjach polskich podróżników
z lat osiemdziesiątych XVII wieku, [w:] Sztuka i podróżowanie. Studia teoretyczne i hi-
storyczno-artystyczne, red. P. Krasny i D. Ziarkowski, Kraków 2009, s. 107-118; eadem,
Instrukcja hetmana Stanisława Jabłonowskiego do synów Jana Stanisława i Aleksandra
Jana z 1682 r., [w:] Społeczeństwo a rodzina. Społeczeństwo Staropolskie. Seria Nowa,
t. III, red. A. Karpiński, Warszawa 2011, s. 39-61.