DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.43487#0284
158
Dariusz Gromski
1. STAN BADAŃ
Źródłem do badań nad historią fundacji, budową i dziejami kolegium
lubelskiego są akta przechowywane w archiwach lubelskich, zebrane i opra-
cowane pod tym kątem przez badaczy zajmujących się szerzej tym zagadnie-
niem2. Na początku naszego stulecia powstało na ich podstawie kilka prac
o różnej wartości naukowej, związanych pośrednio z katedrą lubelską. Są
to publikacje: ks. Ambrożego Wadowskiego3, ks. Stanisława Załęskiego4
i zachowane w rękopisie notatki ks. Boniewskiego5. Omawiając kościół poje-
zuicki autorzy przedstawili - w ujęciu historycznym - dzieje i rozwój kole-
gium do czasów im współczesnych. Ponownego opracowania archiwaliów
zakonnych podjął się ks. L. Zalewski tuż przed wybuchem II wojny świato-
wej6. Praca jego, wydana drukiem już po wojnie, stanowi cenny wkład do
wiedzy o katedrze i freskach i jest ich pierwszą analizą ikonograficzną. Autor
przytacza wykaz źródeł archiwalnych związanych z polichromią świątyni
oraz przedstawia dzieje jej konserwacji aż do końca okresu międzywojenne-
go-
Ostatnie prace uczonych zajmujących się historią kolegium lubelskiego
powstały w końcu lat sześćdziesiątych. W roku 1967 ks. Bronisław Natoński
przedstawią własną, odmienną genezę budowy ośrodka lubelskiego, opraco-
waną na podstawie nie publikowanych dotąd archiwaliów zakonnych, odkry-
tych w Rzymie7. Ksiądz Natoński zarzucił przy tym ks. Zalewskiemu błędną
interpretację miejscowych źródeł, a co za tym idzie - dziejów fundacji, gene-
zy planu, czasu trwania budowy i jej okoliczności. Natoński uważa, że po
pożarze z 1752 r. Meyer odtworzył wiele szczegółów dekoracji, wykonanej
poprzednio w stiuku przez Falconiego8. W roku 1968 ks. Jerzy Paszenda
przedstawił chronologię wznoszenia poszczególnych gmachów kolegium9.
Zgodny w datowaniu tych gmachów z ks. Natońskim, zwraca uwagę na dużą
rolę ówczesnego rektora, o. Koźmińskiego, przy odbudowie kościoła po po-
żarze. W nim to właśnie Paszenda upatruje inspiratora wszystkich zmian po-
2 Wykaz wszystkich akt związanych z historią kolegium i publikacji o kościele jezuickim
do 1945 r. znajduje się w pracy ks. Ludwika Zalewskiego {Katedra i jezuici, w Lublinie, cz. 1,
Lublin 1947).
3 Biblioteka PAN w Krakowie, A. Wadowski, Kościoły lubelskie. Na podstawie źródeł
archiwalnych, Kraków 1907, rkps (mkf. w zbiorach Arch. WSD Lublin).
4 S. Z a ł ę s k i, Jezuici w Polsce, t. 4, cz. 1, Kraków 1905.
5 Ks. J. Boniewski, Lublin w pamiątkach, rkps, Arch. WSD Lublin; ks. J. B o n i e w s k i,
Pamiątki po..., rkps, jw.
6L. Zalewski, Katedra i jezuici, cz. 1, Lublin 1947.
7B. Natoński, Geneza i budowa katedry lubelskiej (kościoła pojezuickiego) 1580-1625,
„Nasza Przeszłość”, 1967, s. 63.
8 Tamże, s. 124-125.
9J. Paszenda, Chronologia budowy zespołu gmachów jezuickich w Lublinie, BHS,
30(1968), nr 2, s. 157.
Dariusz Gromski
1. STAN BADAŃ
Źródłem do badań nad historią fundacji, budową i dziejami kolegium
lubelskiego są akta przechowywane w archiwach lubelskich, zebrane i opra-
cowane pod tym kątem przez badaczy zajmujących się szerzej tym zagadnie-
niem2. Na początku naszego stulecia powstało na ich podstawie kilka prac
o różnej wartości naukowej, związanych pośrednio z katedrą lubelską. Są
to publikacje: ks. Ambrożego Wadowskiego3, ks. Stanisława Załęskiego4
i zachowane w rękopisie notatki ks. Boniewskiego5. Omawiając kościół poje-
zuicki autorzy przedstawili - w ujęciu historycznym - dzieje i rozwój kole-
gium do czasów im współczesnych. Ponownego opracowania archiwaliów
zakonnych podjął się ks. L. Zalewski tuż przed wybuchem II wojny świato-
wej6. Praca jego, wydana drukiem już po wojnie, stanowi cenny wkład do
wiedzy o katedrze i freskach i jest ich pierwszą analizą ikonograficzną. Autor
przytacza wykaz źródeł archiwalnych związanych z polichromią świątyni
oraz przedstawia dzieje jej konserwacji aż do końca okresu międzywojenne-
go-
Ostatnie prace uczonych zajmujących się historią kolegium lubelskiego
powstały w końcu lat sześćdziesiątych. W roku 1967 ks. Bronisław Natoński
przedstawią własną, odmienną genezę budowy ośrodka lubelskiego, opraco-
waną na podstawie nie publikowanych dotąd archiwaliów zakonnych, odkry-
tych w Rzymie7. Ksiądz Natoński zarzucił przy tym ks. Zalewskiemu błędną
interpretację miejscowych źródeł, a co za tym idzie - dziejów fundacji, gene-
zy planu, czasu trwania budowy i jej okoliczności. Natoński uważa, że po
pożarze z 1752 r. Meyer odtworzył wiele szczegółów dekoracji, wykonanej
poprzednio w stiuku przez Falconiego8. W roku 1968 ks. Jerzy Paszenda
przedstawił chronologię wznoszenia poszczególnych gmachów kolegium9.
Zgodny w datowaniu tych gmachów z ks. Natońskim, zwraca uwagę na dużą
rolę ówczesnego rektora, o. Koźmińskiego, przy odbudowie kościoła po po-
żarze. W nim to właśnie Paszenda upatruje inspiratora wszystkich zmian po-
2 Wykaz wszystkich akt związanych z historią kolegium i publikacji o kościele jezuickim
do 1945 r. znajduje się w pracy ks. Ludwika Zalewskiego {Katedra i jezuici, w Lublinie, cz. 1,
Lublin 1947).
3 Biblioteka PAN w Krakowie, A. Wadowski, Kościoły lubelskie. Na podstawie źródeł
archiwalnych, Kraków 1907, rkps (mkf. w zbiorach Arch. WSD Lublin).
4 S. Z a ł ę s k i, Jezuici w Polsce, t. 4, cz. 1, Kraków 1905.
5 Ks. J. Boniewski, Lublin w pamiątkach, rkps, Arch. WSD Lublin; ks. J. B o n i e w s k i,
Pamiątki po..., rkps, jw.
6L. Zalewski, Katedra i jezuici, cz. 1, Lublin 1947.
7B. Natoński, Geneza i budowa katedry lubelskiej (kościoła pojezuickiego) 1580-1625,
„Nasza Przeszłość”, 1967, s. 63.
8 Tamże, s. 124-125.
9J. Paszenda, Chronologia budowy zespołu gmachów jezuickich w Lublinie, BHS,
30(1968), nr 2, s. 157.