DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.43488#0053
Porządki architektoniczne w późnobarokowych kościołach Lubelszczyzny
47
- 31,25 łokci, 62,5 stopy) mierząc od linii cokołów środkowych pilastrów fasa-
dy do płaszczyzny łuku tęczy i 3 pręty począwszy od tejże linii do zewnętrznej
płaszczyzny ściany zamykającej prezbiterium. Owe 5,5 pręta równe jest całkowi-
tej szerokości korpusu nawowego, jak również dokładnie odpowiada szerokości
fasady wraz z wieżami (z uwzględnieniem grubości pilastrów bocznych po-
wierzchni wież — węższe o 20 cm). Co ciekawe, w tych kościołach długość
ośmiobocznej nawy równa jest czterem prętom, co daje 30 łokci (4 x 7,5) lub
60 stóp (4 x 15). Wobec 20 łokci (40 stóp) szerokości2 otrzymujemy "czyste"
w matematycznym sensie proporcje tej części kościoła.
Szerokość całkowita partii wsch. - 4% pręta (2090 cm - ok. 35,5 łokcia,
71 stóp), w tym szerokość całkowita prezbiterium ze ścianami ok. 2 pręty
(865 cm), szerokość wewn. prezbiterium ok. l1/^ pręta, długość prezbiterium
(łącznie z grubością arkady) - 2% pręta (1195 - 1205 cm w zależności od
strony - ok. 2 01/, łokcia, 41 stóp), długość prezbiterium bez arkady ok.
2^2 pręta (1117 cm, 19 łokci). Przyjmując jednak za jednostkę podstawową
(moduł) połowę przeciętnej szerokości pilastrów3 w prezbiterium wynoszącą
42,5 cm otrzymujemy zmieniony podział - płaszczyzna ściany zawarta między
pilastrami dzieli się na 18 części (modułów)4. Pozostała część ścian, zawarta
między drugą parą pilastrów a ścianą szczytową (dług. ok. 3 m) daje się po-
dzielić na 62/3 modułu, co daje razem 24/^ mod. Szerokość przestrzeni pod-
kopułowej prezbiterium można wyrazić w 16 takich modułach, szerokość prze-
strzeni za ołtarzem głównym jest o 1 moduł węższa.
Dwa podstawowe wymiary pary ramion na osi poprzecznej (kaplic transepto-
wych) są pochodną siatki prętowej i wynoszą: długość max - l1/* pręta
(550 cm)5, szerokość max - lł/2 pręta (660 cm). Zauważmy też, że zewnętrzne
pilastry w obu ramionach znajdują się w odłegłości całego pręta od wspomnianej
linii, jakkolwiek trudno tu znaleźć właściwą miarę dla tej partii wyrażoną w
łokciach lub stopach.
Jeśliby jednak przyjąć za podstawową jednostkę połowę szerokości pilastrów
"impostowych" (przeciętny wymiar całości 82,5 cm) otrzymamy następujące licz-
by: długość max — 13/j mod. (13 mod. bez krzywizny ściany), szerokość max
— 16 mod. Ta sama liczba modułów określa szerokość przęsła chóru muzycz-
nego (kruchty), podczas gdy jego długość6 wynosi ok. 12*4 mod. (510 cm -
2 Wartość łokcia dla długości (1770) i szerokości (1180) jest nieco odmienna i wynosi ona 59 cm. Por.
R a c z y ń s k i, jw. s. 18.
3 Pierwsza para pilastrów jest tożsama z pilastrami impostowymi tęczy.
4 Łącznie z grubością ościeży arkady.
5 Łącznie z grubością ościeży arkady.
6 Tak określone ze względu na kierunek osi, zgodnej z podłużną osią kościoła, mimo mniejszej
wartości bezwzględnej od szerokości.
47
- 31,25 łokci, 62,5 stopy) mierząc od linii cokołów środkowych pilastrów fasa-
dy do płaszczyzny łuku tęczy i 3 pręty począwszy od tejże linii do zewnętrznej
płaszczyzny ściany zamykającej prezbiterium. Owe 5,5 pręta równe jest całkowi-
tej szerokości korpusu nawowego, jak również dokładnie odpowiada szerokości
fasady wraz z wieżami (z uwzględnieniem grubości pilastrów bocznych po-
wierzchni wież — węższe o 20 cm). Co ciekawe, w tych kościołach długość
ośmiobocznej nawy równa jest czterem prętom, co daje 30 łokci (4 x 7,5) lub
60 stóp (4 x 15). Wobec 20 łokci (40 stóp) szerokości2 otrzymujemy "czyste"
w matematycznym sensie proporcje tej części kościoła.
Szerokość całkowita partii wsch. - 4% pręta (2090 cm - ok. 35,5 łokcia,
71 stóp), w tym szerokość całkowita prezbiterium ze ścianami ok. 2 pręty
(865 cm), szerokość wewn. prezbiterium ok. l1/^ pręta, długość prezbiterium
(łącznie z grubością arkady) - 2% pręta (1195 - 1205 cm w zależności od
strony - ok. 2 01/, łokcia, 41 stóp), długość prezbiterium bez arkady ok.
2^2 pręta (1117 cm, 19 łokci). Przyjmując jednak za jednostkę podstawową
(moduł) połowę przeciętnej szerokości pilastrów3 w prezbiterium wynoszącą
42,5 cm otrzymujemy zmieniony podział - płaszczyzna ściany zawarta między
pilastrami dzieli się na 18 części (modułów)4. Pozostała część ścian, zawarta
między drugą parą pilastrów a ścianą szczytową (dług. ok. 3 m) daje się po-
dzielić na 62/3 modułu, co daje razem 24/^ mod. Szerokość przestrzeni pod-
kopułowej prezbiterium można wyrazić w 16 takich modułach, szerokość prze-
strzeni za ołtarzem głównym jest o 1 moduł węższa.
Dwa podstawowe wymiary pary ramion na osi poprzecznej (kaplic transepto-
wych) są pochodną siatki prętowej i wynoszą: długość max - l1/* pręta
(550 cm)5, szerokość max - lł/2 pręta (660 cm). Zauważmy też, że zewnętrzne
pilastry w obu ramionach znajdują się w odłegłości całego pręta od wspomnianej
linii, jakkolwiek trudno tu znaleźć właściwą miarę dla tej partii wyrażoną w
łokciach lub stopach.
Jeśliby jednak przyjąć za podstawową jednostkę połowę szerokości pilastrów
"impostowych" (przeciętny wymiar całości 82,5 cm) otrzymamy następujące licz-
by: długość max — 13/j mod. (13 mod. bez krzywizny ściany), szerokość max
— 16 mod. Ta sama liczba modułów określa szerokość przęsła chóru muzycz-
nego (kruchty), podczas gdy jego długość6 wynosi ok. 12*4 mod. (510 cm -
2 Wartość łokcia dla długości (1770) i szerokości (1180) jest nieco odmienna i wynosi ona 59 cm. Por.
R a c z y ń s k i, jw. s. 18.
3 Pierwsza para pilastrów jest tożsama z pilastrami impostowymi tęczy.
4 Łącznie z grubością ościeży arkady.
5 Łącznie z grubością ościeży arkady.
6 Tak określone ze względu na kierunek osi, zgodnej z podłużną osią kościoła, mimo mniejszej
wartości bezwzględnej od szerokości.