DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.43488#0070
64
Roman Zwierzchowski
z fryzem na rzecz gładkiej ściany36 ograniczonej od dołu pasem cokołu, górą
zaś gzymsem, wspólnym dla całej tej kondygnacji.
Całej tej partii nadano następujące proporcje: szer. całkowita (liczona do
załamania) - ok. 30 mod.; szer. pilastrów - (4x) 2 mod.; szer. wewn. interko-
lumniów par pilastrów - (2x) 1 mod.; rozstaw par pilastrów - 11 mod., w tym
szer. płyciny - 9 mod.; wys. całk. kondygnacji - ok. 22 mod.; wys. całk. cokołu
- 41/2 mod.; wys. pilastrów - 14 mod., w tym głowica (szyjka i kapitel) -
1 mod.; wys. płyciny - 121/* mod.; wys. architrawu - 1 mod.; wys. fryzu -
P/4 mod.; wys. gzymsowania - l1/^ mod.
Ten sam moduł daje się również uchwycić w górnej partii elewacji. Jej mo-
dularne wymiary są następujące: szer. całk. ściany - 18/^ mod., szer. w partii
pilastrów — 18 mod.; rozstaw wewn. pilastrów — 10 mod., szer. okna — 5 mod.;
wys. całk. (z frontonami) - 18 mod. + 4 mod. (krzyż); wys. kondygnacji -
9/^ mod.; wys. frontonu - 8 mod.; wys. pseudopil. (do gzymsu) - 9 mod., w
tym wys. fryzu (szyjka) - ok. l1/^ mod.; wys. gzymsu - % mod. Uderzają tu
kwadratowe proporcje tej partii elewacji.
Osobną pozycję w strukturze porządków elewacji zajmuje artykulacja ze-
wnętrznych ścian nawy. Stanowi ona, podobnie jak nawa w bryle kościoła,
względnie niezależny system form, nie wchodzących w bezpośrednie relacje z
innymi zespołami zewnętrznej architektury budowli. Za taką interpretacją
przemawia odseparowanie tej strefy dachem, dodatkowo pogłębione szczegóło-
wym rozwiązaniem samej artykulacji "tamburu", odbiegającej od dolnych partii
rytmiką i charakterem detalu.
Poczucie swoistej odrębności wprowadzają dodatkowo dwa dalsze czynniki -
nieco odmienny rytm pilastrów opinających dość równomiernie ściany nawy, bez
ścisłego powiązania z rytmiką partii dolnych37, oraz bardziej ozdobny "pałaco-
wy" modus wystroju głowic hermowych pilastrów i wysokiego, w porównaniu z
gzymsem, fryzu konsolkowego, kontrastującego z surowym obliczem obu porząd-
ków fasady (w tym jońskiego). Z drugiej jednak strony nie sposób nie zauważyć,
że dolna linia cokołu tej strefy znajduje się na wysokości gzymsu "kondygnacji"
attyki-cokołu na fasadzie i elewacjach bocznych (ramiona), oglądana zaś z mak-
symalnej perspektywy, w której połacie dachu nad obejściem ulegają silnemu
skrótowi sprawia wrażenie wyższej kondygnacji38. Zwraca uwagę fakt, iż stosu-
nek wysokości obu tych kondygnacji odpowiada w przybliżeniu proporcji złotego
cięcia (il. IV). Pomimo hermowego trzonu pilastrów można założyć, zgodnie z
36 Są to partie odpowiadające kaplicom obejścia.
37 Pewną współzależność stwierdzić można jedynie na elewacjach frontowych (il. III A), gdzie hermowe
pilastry ściany szczytowej nawy wypadają na osiach czterech środkowych "podpór" ściany fasadowej.
38 Z wyjątkiem ścian szczytowych, przysłoniętych górnymi kondygnacjami fasady i szczytu nad prezbi-
terium.
Roman Zwierzchowski
z fryzem na rzecz gładkiej ściany36 ograniczonej od dołu pasem cokołu, górą
zaś gzymsem, wspólnym dla całej tej kondygnacji.
Całej tej partii nadano następujące proporcje: szer. całkowita (liczona do
załamania) - ok. 30 mod.; szer. pilastrów - (4x) 2 mod.; szer. wewn. interko-
lumniów par pilastrów - (2x) 1 mod.; rozstaw par pilastrów - 11 mod., w tym
szer. płyciny - 9 mod.; wys. całk. kondygnacji - ok. 22 mod.; wys. całk. cokołu
- 41/2 mod.; wys. pilastrów - 14 mod., w tym głowica (szyjka i kapitel) -
1 mod.; wys. płyciny - 121/* mod.; wys. architrawu - 1 mod.; wys. fryzu -
P/4 mod.; wys. gzymsowania - l1/^ mod.
Ten sam moduł daje się również uchwycić w górnej partii elewacji. Jej mo-
dularne wymiary są następujące: szer. całk. ściany - 18/^ mod., szer. w partii
pilastrów — 18 mod.; rozstaw wewn. pilastrów — 10 mod., szer. okna — 5 mod.;
wys. całk. (z frontonami) - 18 mod. + 4 mod. (krzyż); wys. kondygnacji -
9/^ mod.; wys. frontonu - 8 mod.; wys. pseudopil. (do gzymsu) - 9 mod., w
tym wys. fryzu (szyjka) - ok. l1/^ mod.; wys. gzymsu - % mod. Uderzają tu
kwadratowe proporcje tej partii elewacji.
Osobną pozycję w strukturze porządków elewacji zajmuje artykulacja ze-
wnętrznych ścian nawy. Stanowi ona, podobnie jak nawa w bryle kościoła,
względnie niezależny system form, nie wchodzących w bezpośrednie relacje z
innymi zespołami zewnętrznej architektury budowli. Za taką interpretacją
przemawia odseparowanie tej strefy dachem, dodatkowo pogłębione szczegóło-
wym rozwiązaniem samej artykulacji "tamburu", odbiegającej od dolnych partii
rytmiką i charakterem detalu.
Poczucie swoistej odrębności wprowadzają dodatkowo dwa dalsze czynniki -
nieco odmienny rytm pilastrów opinających dość równomiernie ściany nawy, bez
ścisłego powiązania z rytmiką partii dolnych37, oraz bardziej ozdobny "pałaco-
wy" modus wystroju głowic hermowych pilastrów i wysokiego, w porównaniu z
gzymsem, fryzu konsolkowego, kontrastującego z surowym obliczem obu porząd-
ków fasady (w tym jońskiego). Z drugiej jednak strony nie sposób nie zauważyć,
że dolna linia cokołu tej strefy znajduje się na wysokości gzymsu "kondygnacji"
attyki-cokołu na fasadzie i elewacjach bocznych (ramiona), oglądana zaś z mak-
symalnej perspektywy, w której połacie dachu nad obejściem ulegają silnemu
skrótowi sprawia wrażenie wyższej kondygnacji38. Zwraca uwagę fakt, iż stosu-
nek wysokości obu tych kondygnacji odpowiada w przybliżeniu proporcji złotego
cięcia (il. IV). Pomimo hermowego trzonu pilastrów można założyć, zgodnie z
36 Są to partie odpowiadające kaplicom obejścia.
37 Pewną współzależność stwierdzić można jedynie na elewacjach frontowych (il. III A), gdzie hermowe
pilastry ściany szczytowej nawy wypadają na osiach czterech środkowych "podpór" ściany fasadowej.
38 Z wyjątkiem ścian szczytowych, przysłoniętych górnymi kondygnacjami fasady i szczytu nad prezbi-
terium.