DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.43488#0072
66
Roman Zwierzchowski
wany podział na dwie kondygnacje oraz niecodzienny kształt "siedzących"
pseudopilastrów z filungami (ściślej - pseudopilastrów o wygiętych trzonach).
W sensie morfologicznym kondygnacja ta mimo smuklejszych proporcji (il. V,
V A) wydaje się być pokrewna kondygnacjom attykowym bocznych ramion z ra-
cji analogicznego użycia w wyższej kondygnacji pseudoporządku, jakkolwiek w
pełniejszej wersji (bazy).
Układ całej elewacji przedstawia się dość prosto, odpowiadając przekrojowi
przestrzenno-funkcjonalnemu tej części świątyni, z dominującą, dwukondygnacjo-
wą, jednoprzęsłową częścią środkową, obejmującą całą partię prezbiterium. Flan-
kujące ją bliźniacze przęsła bocznych aneksów zostały zwieńczone półfrontonem.
Dla pełniejszej analizy zestawmy więc dane liczbowe, wyrażone jak poprzed-
nio w modułach (il. V a). Szer. całkowita - 50 mod.; szer. całk. przęsła środko-
wego - ok. 20 mod.; szer. zespołów pilastrów - po 3 mod.; szer. środkowego
pola (interkolumnium) - 14 mod. w tym szer. płyciny - 12 mod.; szer. całk.
partii bocznych aneksów - po 15 mod. w tym szer. narożnika, pseudopil. i pola
wewnętrznego — 1+2+11 mod.
Wysokość całkowita dolnej kondygnacji wynosi 22 mod. Wys. cokołu kondy-
gnacji dolnej - ok. 4 mod. w tym dolny i górny pas - ok. 1+3 mod.; wys. co-
kołów pilastrów dolnej kondygnacji (także dolnego pasa płycin) — 1 mod.; wys.
pilastrów — 14 mod. w tym głowicy - 1 mod.; wys. belkowania - 3 mod. w tym
architrawu, fryzu i gzymsu - /4+I/4+I mod.
Natomiast wartości elementów artykulacji aneksów wynoszą odpowiednio:
wys. cokołu - ok. 4 mod.; wys. piedestału pseudopilastrów - 1 mod., wys. całk.
pseudopilastra — ok. 161/? mod. w tym samo gzymsowanie - 1 mod. Daje to
ogólną wysokość równą 211/, mod.
Dla kondygnacji drugiej modularne wymiary wynoszą: szerokość całkowita w
partii piedestałów - ok. 24 mod., w partii fryzu - ok. 20 mod.; rozstaw podpór
wewn. w partii dolnej - 14 mod., w partii górnej - ok. 10 mod.; wysokość
całkowita (bez frontonu) liczy 13 mod.; wys. piedestału - l1/^ mod.; wys. "trzo-
nów" - 91/2 mod.; wys. fryzu - 1 mod.; wys. gzymsowania - 1 mod.; wys. fron-
tonu - ok. 6 mod.
Z porównania modułowych wymiarów szerokości trzech zasadniczych partii
tylnej elewacji wynika, iż stosunek tych partii wynosi 3:4:3 (15:20:15 mod.), zaś
stosunek wysokości obu kondygnacji prezbiterium utrzymany jest w proporcjach
"złotego podziału" (w mod. 13:21 21:34). Suma wysokości obu kondygnacji łącz-
nie z wysokością segmentowego frontonu osiąga dwa kwadraty szerokości.
Wyjątkowość kompozycji tej elewacji polega zatem nie na proporcjach, odpo-
wiadających przecież znanym metodom komponowania (układ kwadratu, złote
cięcie) lecz na niespotykanym dotąd rozwiązaniu górnej kondygnacji, gdzie w
miejsce statycznych podpór pionowych wprowadzone zostały wygięte (a więc nie
Roman Zwierzchowski
wany podział na dwie kondygnacje oraz niecodzienny kształt "siedzących"
pseudopilastrów z filungami (ściślej - pseudopilastrów o wygiętych trzonach).
W sensie morfologicznym kondygnacja ta mimo smuklejszych proporcji (il. V,
V A) wydaje się być pokrewna kondygnacjom attykowym bocznych ramion z ra-
cji analogicznego użycia w wyższej kondygnacji pseudoporządku, jakkolwiek w
pełniejszej wersji (bazy).
Układ całej elewacji przedstawia się dość prosto, odpowiadając przekrojowi
przestrzenno-funkcjonalnemu tej części świątyni, z dominującą, dwukondygnacjo-
wą, jednoprzęsłową częścią środkową, obejmującą całą partię prezbiterium. Flan-
kujące ją bliźniacze przęsła bocznych aneksów zostały zwieńczone półfrontonem.
Dla pełniejszej analizy zestawmy więc dane liczbowe, wyrażone jak poprzed-
nio w modułach (il. V a). Szer. całkowita - 50 mod.; szer. całk. przęsła środko-
wego - ok. 20 mod.; szer. zespołów pilastrów - po 3 mod.; szer. środkowego
pola (interkolumnium) - 14 mod. w tym szer. płyciny - 12 mod.; szer. całk.
partii bocznych aneksów - po 15 mod. w tym szer. narożnika, pseudopil. i pola
wewnętrznego — 1+2+11 mod.
Wysokość całkowita dolnej kondygnacji wynosi 22 mod. Wys. cokołu kondy-
gnacji dolnej - ok. 4 mod. w tym dolny i górny pas - ok. 1+3 mod.; wys. co-
kołów pilastrów dolnej kondygnacji (także dolnego pasa płycin) — 1 mod.; wys.
pilastrów — 14 mod. w tym głowicy - 1 mod.; wys. belkowania - 3 mod. w tym
architrawu, fryzu i gzymsu - /4+I/4+I mod.
Natomiast wartości elementów artykulacji aneksów wynoszą odpowiednio:
wys. cokołu - ok. 4 mod.; wys. piedestału pseudopilastrów - 1 mod., wys. całk.
pseudopilastra — ok. 161/? mod. w tym samo gzymsowanie - 1 mod. Daje to
ogólną wysokość równą 211/, mod.
Dla kondygnacji drugiej modularne wymiary wynoszą: szerokość całkowita w
partii piedestałów - ok. 24 mod., w partii fryzu - ok. 20 mod.; rozstaw podpór
wewn. w partii dolnej - 14 mod., w partii górnej - ok. 10 mod.; wysokość
całkowita (bez frontonu) liczy 13 mod.; wys. piedestału - l1/^ mod.; wys. "trzo-
nów" - 91/2 mod.; wys. fryzu - 1 mod.; wys. gzymsowania - 1 mod.; wys. fron-
tonu - ok. 6 mod.
Z porównania modułowych wymiarów szerokości trzech zasadniczych partii
tylnej elewacji wynika, iż stosunek tych partii wynosi 3:4:3 (15:20:15 mod.), zaś
stosunek wysokości obu kondygnacji prezbiterium utrzymany jest w proporcjach
"złotego podziału" (w mod. 13:21 21:34). Suma wysokości obu kondygnacji łącz-
nie z wysokością segmentowego frontonu osiąga dwa kwadraty szerokości.
Wyjątkowość kompozycji tej elewacji polega zatem nie na proporcjach, odpo-
wiadających przecież znanym metodom komponowania (układ kwadratu, złote
cięcie) lecz na niespotykanym dotąd rozwiązaniu górnej kondygnacji, gdzie w
miejsce statycznych podpór pionowych wprowadzone zostały wygięte (a więc nie