(Studia nad sztuką renesansu i baroku, Lublin, 1993)

74

Roman Zwierzchowski

interkolumniów - 6% mod. (63/4; szer. mniejszych arkad - 5% mod.; szer.
środkowych filarów - 3% mod.; szer. pilastrów - 2 mod.; szer. większych arkad
- ok. 10% mod., wys. całk. - ok. 27 mod. (wys. sklepienia 10%); wys. belkowa-
nia - 3 mod.; wys. gzymsowania, fryzu, architrawu - l3/4, 7/8, % mod.; wys. pi-
lastra - 18% mod. w tym kapitelu - 2 mod., bazy - 9/10 mod.; wys. piedestału
- 4% mod. a także wys. większego impostu - 19 mod. (189/10) wys. cokołu -
2% mod.; wys. mniejszego impostu - ok. 13 mod.; wys. cokołu - 2% mod.;
wys. łuku większego - 24% mod.; wys. łuku mniejszego - 15% mod.
Powyższe dane zawierają bardziej ogólne proporcje istotne dla łatwiejszej
orientacji w "wewnętrznej" kompozycji porządków wielkiej arkady. Zgodnie z
teoretykami, za właściwy punkt odniesienia posłuży tu wysokość wielkich pila-
strów. Tak więc łączna wysokość belkowania mieści się w niej więcej niż pięcio-
krotnie (16:3). Natomiast czterokrotna wysokość piedestału odpowiada niemal
dokładnie wysokości pilastra (16:3n/12). Porównanie wysokości pilastra z całko-
witą wysokością impostów większych łuków wykazuje ich identyczność (16:16),
zestawiony z mniejszymi impostami (16:10%) daje stosunek ok. 1,5-krotny.
Proporcje większych impostów są następujące: szer. pilastrów - (80-85 cm)
- 2 mod.; szer. arkady w świetle - 13 mod.; szer. ościeży - % mod.; dł. ściany
ramion — ok. 9 do 10 mod.; szer. ramion (min. i max) - 12 do 14 mod.; całk.
wys. porządku - 22% mod.; wys. belkowania — 4 mod w tym gzymsu -
1% mod., architrawu - 1 mod.; wys. pilastra - 16 mod.; wys. kapitelu -
2 mod.; wys. cokołu - 2% mod. Analogiczne porównanie mniejszego impostu
ujawnia proporcje zbliżone do 2, jego wysokość jest o 1 mod. mniejsza od
pozostałej części ściany (11%).
Układ i przebieg głównego gzymsu jest nietypowy dla grupy tych kościołów
(il. 2). Charakteryzuje się on prostymi liniami, bez typowych wygięć gzymsu nad
lukami wielkich arkad, zdecydowanie wdzierających się tam w strefę belkowania,
mimo nie zawsze smukłych proporcji tych łuków (Lubartów). Słabym odbiciem
tej tendencji jest przerywanie przez odcinek arkady prosto biegnącego archi-
trawu o szczególnie bogatym, choć niewyszukanym profilu oraz brak dolnego
pasa architrawu poza pilastrami, co także różni to rozwiązanie od stosowanego
w pokrewnych kościołach grupy, gdzie zachowano pełne belkowanie na krót-
szych, skośnych ścianach nawy, gdy jego bieg nad szerszymi przęsłami ulega
zupełnemu przerwaniu. Przypomnijmy też kwestię "nie stosowności" zestawienia
prostych fragmentów belkowania i w narożach z wklęsłymi pilastrami, a także
zasygnalizujmy odmienny charakter gzymsu głównego, którego bliższą analizę
wypadnie jednak przełożyć do następnego podrozdziału. Wspomnieć należy
również o gzymsach "impostowych", potraktowanych tu niemal dosłownie jak
imposty, brak bowiem kontynuacji ich biegu na ścianach obu chórów (występują
jedynie na bocznych ścianach nawy), co potraktować trzeba jako rozwiązanie