74
Roman Zwierzchowski
interkolumniów - 6% mod. (63/4; szer. mniejszych arkad - 5% mod.; szer.
środkowych filarów - 3% mod.; szer. pilastrów - 2 mod.; szer. większych arkad
- ok. 10% mod., wys. całk. - ok. 27 mod. (wys. sklepienia 10%); wys. belkowa-
nia - 3 mod.; wys. gzymsowania, fryzu, architrawu - l3/4, 7/8, % mod.; wys. pi-
lastra - 18% mod. w tym kapitelu - 2 mod., bazy - 9/10 mod.; wys. piedestału
- 4% mod. a także wys. większego impostu - 19 mod. (189/10) wys. cokołu -
2% mod.; wys. mniejszego impostu - ok. 13 mod.; wys. cokołu - 2% mod.;
wys. łuku większego - 24% mod.; wys. łuku mniejszego - 15% mod.
Powyższe dane zawierają bardziej ogólne proporcje istotne dla łatwiejszej
orientacji w "wewnętrznej" kompozycji porządków wielkiej arkady. Zgodnie z
teoretykami, za właściwy punkt odniesienia posłuży tu wysokość wielkich pila-
strów. Tak więc łączna wysokość belkowania mieści się w niej więcej niż pięcio-
krotnie (16:3). Natomiast czterokrotna wysokość piedestału odpowiada niemal
dokładnie wysokości pilastra (16:3n/12). Porównanie wysokości pilastra z całko-
witą wysokością impostów większych łuków wykazuje ich identyczność (16:16),
zestawiony z mniejszymi impostami (16:10%) daje stosunek ok. 1,5-krotny.
Proporcje większych impostów są następujące: szer. pilastrów - (80-85 cm)
- 2 mod.; szer. arkady w świetle - 13 mod.; szer. ościeży - % mod.; dł. ściany
ramion — ok. 9 do 10 mod.; szer. ramion (min. i max) - 12 do 14 mod.; całk.
wys. porządku - 22% mod.; wys. belkowania — 4 mod w tym gzymsu -
1% mod., architrawu - 1 mod.; wys. pilastra - 16 mod.; wys. kapitelu -
2 mod.; wys. cokołu - 2% mod. Analogiczne porównanie mniejszego impostu
ujawnia proporcje zbliżone do 2, jego wysokość jest o 1 mod. mniejsza od
pozostałej części ściany (11%).
Układ i przebieg głównego gzymsu jest nietypowy dla grupy tych kościołów
(il. 2). Charakteryzuje się on prostymi liniami, bez typowych wygięć gzymsu nad
lukami wielkich arkad, zdecydowanie wdzierających się tam w strefę belkowania,
mimo nie zawsze smukłych proporcji tych łuków (Lubartów). Słabym odbiciem
tej tendencji jest przerywanie przez odcinek arkady prosto biegnącego archi-
trawu o szczególnie bogatym, choć niewyszukanym profilu oraz brak dolnego
pasa architrawu poza pilastrami, co także różni to rozwiązanie od stosowanego
w pokrewnych kościołach grupy, gdzie zachowano pełne belkowanie na krót-
szych, skośnych ścianach nawy, gdy jego bieg nad szerszymi przęsłami ulega
zupełnemu przerwaniu. Przypomnijmy też kwestię "nie stosowności" zestawienia
prostych fragmentów belkowania i w narożach z wklęsłymi pilastrami, a także
zasygnalizujmy odmienny charakter gzymsu głównego, którego bliższą analizę
wypadnie jednak przełożyć do następnego podrozdziału. Wspomnieć należy
również o gzymsach "impostowych", potraktowanych tu niemal dosłownie jak
imposty, brak bowiem kontynuacji ich biegu na ścianach obu chórów (występują
jedynie na bocznych ścianach nawy), co potraktować trzeba jako rozwiązanie
Roman Zwierzchowski
interkolumniów - 6% mod. (63/4; szer. mniejszych arkad - 5% mod.; szer.
środkowych filarów - 3% mod.; szer. pilastrów - 2 mod.; szer. większych arkad
- ok. 10% mod., wys. całk. - ok. 27 mod. (wys. sklepienia 10%); wys. belkowa-
nia - 3 mod.; wys. gzymsowania, fryzu, architrawu - l3/4, 7/8, % mod.; wys. pi-
lastra - 18% mod. w tym kapitelu - 2 mod., bazy - 9/10 mod.; wys. piedestału
- 4% mod. a także wys. większego impostu - 19 mod. (189/10) wys. cokołu -
2% mod.; wys. mniejszego impostu - ok. 13 mod.; wys. cokołu - 2% mod.;
wys. łuku większego - 24% mod.; wys. łuku mniejszego - 15% mod.
Powyższe dane zawierają bardziej ogólne proporcje istotne dla łatwiejszej
orientacji w "wewnętrznej" kompozycji porządków wielkiej arkady. Zgodnie z
teoretykami, za właściwy punkt odniesienia posłuży tu wysokość wielkich pila-
strów. Tak więc łączna wysokość belkowania mieści się w niej więcej niż pięcio-
krotnie (16:3). Natomiast czterokrotna wysokość piedestału odpowiada niemal
dokładnie wysokości pilastra (16:3n/12). Porównanie wysokości pilastra z całko-
witą wysokością impostów większych łuków wykazuje ich identyczność (16:16),
zestawiony z mniejszymi impostami (16:10%) daje stosunek ok. 1,5-krotny.
Proporcje większych impostów są następujące: szer. pilastrów - (80-85 cm)
- 2 mod.; szer. arkady w świetle - 13 mod.; szer. ościeży - % mod.; dł. ściany
ramion — ok. 9 do 10 mod.; szer. ramion (min. i max) - 12 do 14 mod.; całk.
wys. porządku - 22% mod.; wys. belkowania — 4 mod w tym gzymsu -
1% mod., architrawu - 1 mod.; wys. pilastra - 16 mod.; wys. kapitelu -
2 mod.; wys. cokołu - 2% mod. Analogiczne porównanie mniejszego impostu
ujawnia proporcje zbliżone do 2, jego wysokość jest o 1 mod. mniejsza od
pozostałej części ściany (11%).
Układ i przebieg głównego gzymsu jest nietypowy dla grupy tych kościołów
(il. 2). Charakteryzuje się on prostymi liniami, bez typowych wygięć gzymsu nad
lukami wielkich arkad, zdecydowanie wdzierających się tam w strefę belkowania,
mimo nie zawsze smukłych proporcji tych łuków (Lubartów). Słabym odbiciem
tej tendencji jest przerywanie przez odcinek arkady prosto biegnącego archi-
trawu o szczególnie bogatym, choć niewyszukanym profilu oraz brak dolnego
pasa architrawu poza pilastrami, co także różni to rozwiązanie od stosowanego
w pokrewnych kościołach grupy, gdzie zachowano pełne belkowanie na krót-
szych, skośnych ścianach nawy, gdy jego bieg nad szerszymi przęsłami ulega
zupełnemu przerwaniu. Przypomnijmy też kwestię "nie stosowności" zestawienia
prostych fragmentów belkowania i w narożach z wklęsłymi pilastrami, a także
zasygnalizujmy odmienny charakter gzymsu głównego, którego bliższą analizę
wypadnie jednak przełożyć do następnego podrozdziału. Wspomnieć należy
również o gzymsach "impostowych", potraktowanych tu niemal dosłownie jak
imposty, brak bowiem kontynuacji ich biegu na ścianach obu chórów (występują
jedynie na bocznych ścianach nawy), co potraktować trzeba jako rozwiązanie