DOI chapter:
Lileyko, Jerzy: Widoki i plany Warszawy wykonane w latach 1733-1740, tak zwane Elekcyjne. Przyczynek do związków polityki i sztuki
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.66252#0101
Widoki i plany Warszawy wykonane w latach 1733-1740
95
podpisano w praskim dworze Załuskiego, a prymas Potocki tylko pod naciskiem
okoliczności uznał elekcję na Kamionku za akt legalny70. Lecz pałac Pryma-
sowski w takim kontekście przypominałby tylko antysaskie działanie interrexa
i stwarzał propagandowy dysonans. Zresztą orientacja polityczna marszałków
i kanclerzy też nie była tak jednoznaczna, jak sugeruje opisywana kompozycja.
Józef Wandalin Mniszech, którego pałac został ukazany na panneau z prawej
strony pałacu Saskiego, a więc jakby po prawej stronie tronu, zgodnie z porząd-
kiem urzędów i dygnitarii Rzeczypospolitej, marszałkiem wielkim koronnym był
od 1713 r., lecz już w końcu panowania Augusta II przeszedł do opozycji. W
1733 r. należał do zagorzałych stronników Leszczyńskiego i starał się skłonić
Turcję do wypowiedzenia wojny Rosji i przez to uniemożliwić instalację Wet-
tina na tronie polskim. Na stronę Augusta III przeszedł dopiero po abdykacji
Leszczyńskiego, na pierwszym sejmie pacyfikacyjnym w 1735 r. Ta zmiana
orientacji była czysto koniunkturalna, a z dworem Wettinów ściśle związał się
dopiero jego syn Jerzy August71.
Na panneau po lewej stronie pałacu Saskiego widnieje pałac Sandomierski,
należący od 1720 r. do marszałka nadwornego litewskiego Pawła Karola San-
guszki, który tę rezydencję przekazał w 1733 r. synowi Januszowi, ordynatowi
ostrogskiemu. Marszałek był rzeczywiście stronnikiem Sasa, prawdopodobnie
uczestniczył w zjeździe na Kamionku i podczas koronacji Augusta III w Krako-
wie, jako jedyny z marszałków, niósł przed nim laskę. Jednak w 1733 r. nie był
jeszcze marszałkiem wielkim, godność tę otrzymał w roku następnym. Tak więc
kiedy pałac Sandomierski do niego należał, nie piastował jeszcze Sanguszko
laski większej litewskiej, a gdy ją uzyskał, nie był już właścicielem pałacu72.
Na skrajnym panneau z prawej strony przedstawiono gmach Marywilu, gdzie
wówczas rezydował Andrzej Stanisław Załuski. Jak już jednak wspomniano, w
1733 r. aktywnie popierał Leszczyńskiego, kanclerzem jeszcze nie był, z Augus-
tem III pogodził się w 1735 r. i od niego otrzymał pieczęć większą koronną.
Skrajne panneau z lewej strony wypełnia widok pałacu Jana Fryderyka Sa-
piehy, kasztelana trockiego, stronnika orientacji saskiej, który kanclerzem wiel-
kim litewskim został także po sejmie pacyfikacyjnym w 1735 r.73 Podczas
elekcji w 1733 r. pieczęć większą litewską piastował Michał Serwacy Wiśnio-
wiecki, który z pola elekcyjnego na Woli wyprowadził część szlachty na Ka-
70 A. Link-Lenczewski, Teodor Potocki, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 28,
s. 202 nn.
71 H. Perzanowska, Józef Wandalin Mniszech, [w:] Polski słownik biograficzny,
t. 21, Wrocław 1976, s. 474-477.
7_ K. K o n a r s k i, Pałac Briihlowski w Warszawie, Warszawa 1915, s. 8-23; W. Dwo-
r z a c z e k, Genealogia, Warszawa 1959, tabl. 173.
7'D w o r z a c z e k, dz. cyt., tabl. 171; M a 1 i n o w s k a, dz. cyt., s. 10-60.
95
podpisano w praskim dworze Załuskiego, a prymas Potocki tylko pod naciskiem
okoliczności uznał elekcję na Kamionku za akt legalny70. Lecz pałac Pryma-
sowski w takim kontekście przypominałby tylko antysaskie działanie interrexa
i stwarzał propagandowy dysonans. Zresztą orientacja polityczna marszałków
i kanclerzy też nie była tak jednoznaczna, jak sugeruje opisywana kompozycja.
Józef Wandalin Mniszech, którego pałac został ukazany na panneau z prawej
strony pałacu Saskiego, a więc jakby po prawej stronie tronu, zgodnie z porząd-
kiem urzędów i dygnitarii Rzeczypospolitej, marszałkiem wielkim koronnym był
od 1713 r., lecz już w końcu panowania Augusta II przeszedł do opozycji. W
1733 r. należał do zagorzałych stronników Leszczyńskiego i starał się skłonić
Turcję do wypowiedzenia wojny Rosji i przez to uniemożliwić instalację Wet-
tina na tronie polskim. Na stronę Augusta III przeszedł dopiero po abdykacji
Leszczyńskiego, na pierwszym sejmie pacyfikacyjnym w 1735 r. Ta zmiana
orientacji była czysto koniunkturalna, a z dworem Wettinów ściśle związał się
dopiero jego syn Jerzy August71.
Na panneau po lewej stronie pałacu Saskiego widnieje pałac Sandomierski,
należący od 1720 r. do marszałka nadwornego litewskiego Pawła Karola San-
guszki, który tę rezydencję przekazał w 1733 r. synowi Januszowi, ordynatowi
ostrogskiemu. Marszałek był rzeczywiście stronnikiem Sasa, prawdopodobnie
uczestniczył w zjeździe na Kamionku i podczas koronacji Augusta III w Krako-
wie, jako jedyny z marszałków, niósł przed nim laskę. Jednak w 1733 r. nie był
jeszcze marszałkiem wielkim, godność tę otrzymał w roku następnym. Tak więc
kiedy pałac Sandomierski do niego należał, nie piastował jeszcze Sanguszko
laski większej litewskiej, a gdy ją uzyskał, nie był już właścicielem pałacu72.
Na skrajnym panneau z prawej strony przedstawiono gmach Marywilu, gdzie
wówczas rezydował Andrzej Stanisław Załuski. Jak już jednak wspomniano, w
1733 r. aktywnie popierał Leszczyńskiego, kanclerzem jeszcze nie był, z Augus-
tem III pogodził się w 1735 r. i od niego otrzymał pieczęć większą koronną.
Skrajne panneau z lewej strony wypełnia widok pałacu Jana Fryderyka Sa-
piehy, kasztelana trockiego, stronnika orientacji saskiej, który kanclerzem wiel-
kim litewskim został także po sejmie pacyfikacyjnym w 1735 r.73 Podczas
elekcji w 1733 r. pieczęć większą litewską piastował Michał Serwacy Wiśnio-
wiecki, który z pola elekcyjnego na Woli wyprowadził część szlachty na Ka-
70 A. Link-Lenczewski, Teodor Potocki, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 28,
s. 202 nn.
71 H. Perzanowska, Józef Wandalin Mniszech, [w:] Polski słownik biograficzny,
t. 21, Wrocław 1976, s. 474-477.
7_ K. K o n a r s k i, Pałac Briihlowski w Warszawie, Warszawa 1915, s. 8-23; W. Dwo-
r z a c z e k, Genealogia, Warszawa 1959, tabl. 173.
7'D w o r z a c z e k, dz. cyt., tabl. 171; M a 1 i n o w s k a, dz. cyt., s. 10-60.