DOI Kapitel:
Nieciecki, Ks. Jan: Antoni Herliczka - autorem malowideł ściennych w Pałacu Myślewickim w warszawskich Łazienkach
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.66252#0249
Antoni Herliczka - autorem malowideł ściennych...
241
wyraźnie niższej klasy A. Gerżabek, wykonujący drugorzędne, uzupełniające
prace. Zwyciężył J. B. Plersch, umiejący znakomicie przystosować się do kolej-
nych wizji króla - mecenasa66. A. Herliczkę pokonał nie tylko w Myślewi-
cach. Kilka lat później J. B. Plersch malował we dworze Andrzeja Mokronow-
skiego w Jordanowicach67, choć pracę tę wcześniej obiecano A. Herliczce68.
Również J. B. Plersch w pałacu Izabeli z Poniatowskich Branickiej w Warsza-
wie na Podwalu wykonał postacie tancerek w pokoju arabeskowym, dekorowa-
nym wcześniej przez Vincenzo Brennę69. Nawet najstarszego syna A. Herlicz-
ki, by nauczyć go malarstwa, miano wysłać, jak pamiętamy, do freskanta
Włocha w Warszawie. W Białymstoku w tych późnych latach siostra królewska
zlecała nadwornemu artyście tylko sporządzanie kopii70, malowanie fresków
w ogrodowej altance71, dekorowanie kolaski72 czy wykonanie obrazów do
prowincjonalnego kościoła w Dolistowie73. A. Herliczka nie potrafił przy-
66 Andrzej Ryszkiewicz pisze, że J. B. Plersch to malarz „nierówny i niezbyt oryginalny”.
Przytacza również uwagi Zygmunta Batowskiego z nie drukowanego szkicu o malarzu z 1932 r.:
„Różnorodnością tematową, aplikowaniem się do różnych zapotrzebowań pobija innych [...]. Ale
nie jest poszukiwawczym talentem. Umie dużo, tworzy miernie [...]. Okoliczności zepchnęły go
przede wszystkim ku dekoratorstwu, bodaj zgodnie z naturą talentu” (Archiwum Nauki Polskiej
PAN, Zbiory Z. Batowskiego, teka q 13). A. Ryszkiewicz (rec.): B. K r ó 1 - Kaczo-
rowska, Łazienkowski Teatr w Pomarańczami, Warszawa 1961, „Pamiętnik Teatralny”,
11(1962), nr 3/4, s. 556.
67 K w i a t k o w s k a, dz. cyt., s. 246.
68 Izabela Branicka pisała 3 IV 1780 r. z Warszawy do Wojciecha Matuszewicza, podskar-
biego białostockiego, o mających się rozpocząć pracach w Jordanowicach. AGAD, Archiwum
Roskie 36/138, List nr 7. Do czynionych mu wówczas obietnic odwołuje się A. Herliczka, pisząc
8 III 1781 r. z Białegostoku do W. Makomaskiego: „[...] w przeszły wiośnie miałem dwa razy
deklaracio od J.W. Pana Jenerała ze będę miał robote w Jordanowicach i pisałem do J.W. Pana
ienerała ale mnie nie odpisał, upraszam Wielmożnego pana aby raczył dowiedzieć się czy mam
się spodziewać roboty w Jordanowicach, barzo upraszam o uwiadomienie, do tego czasu iezcze
nie trafiła postrona robota, a iezeli latem nie zarobię to iesdem nędzni bez całi rok [...]”.
Wzruszająco brzmią w tym samym liście zapewnienia malarza, że „salkę”, którą z powodu
choroby nie wymalował jesienią, teraz zacznie i skończy „...wcziesnie, modnie i pięknie...”
AGAD, Archiwum Roskie 69/21.
69 W. T a t a r k i e w i c z, Rządy artystyczne Stanisława Augusta, Warszawa 1919, s. 54,
68; S. L o r e n t z, Natolin, Warszawa 1948, s. 39; K w i a t k o w s k a, dz. cyt., s. 246.
70 P. Piramowicz pisał do I. Branickiej 25 XI 1779 r. z Białegostoku: „P. Herliczka kopio-
wanie Obrazu Choroskiego skończy zupełnie w przyszłym Tygodniu”. AGAD, Archiwum Roskie
66/1.
71 Por. przypis 39 i 67.
72 Raporty koniuszego białostockiego de Schultza pisane z Białegostoku do I. Branickiej
8 VI 1778 i 10 II 1780 r. AGAD, Archiwum Roskie 66/65.
73 W. Matuszewicz pisał 28 IX 1791 r. z Białegostoku do J. Popławskiego: „Bazyl Lokay
[...] wczera oddał mnie Kopersztychy przez niego przysłane podług których I. P. Herliczka za
wydaniem Miary przez J.W. Architekta obrazy malować będzie”. AGAD, Archiwum Roskie 75/3,
241
wyraźnie niższej klasy A. Gerżabek, wykonujący drugorzędne, uzupełniające
prace. Zwyciężył J. B. Plersch, umiejący znakomicie przystosować się do kolej-
nych wizji króla - mecenasa66. A. Herliczkę pokonał nie tylko w Myślewi-
cach. Kilka lat później J. B. Plersch malował we dworze Andrzeja Mokronow-
skiego w Jordanowicach67, choć pracę tę wcześniej obiecano A. Herliczce68.
Również J. B. Plersch w pałacu Izabeli z Poniatowskich Branickiej w Warsza-
wie na Podwalu wykonał postacie tancerek w pokoju arabeskowym, dekorowa-
nym wcześniej przez Vincenzo Brennę69. Nawet najstarszego syna A. Herlicz-
ki, by nauczyć go malarstwa, miano wysłać, jak pamiętamy, do freskanta
Włocha w Warszawie. W Białymstoku w tych późnych latach siostra królewska
zlecała nadwornemu artyście tylko sporządzanie kopii70, malowanie fresków
w ogrodowej altance71, dekorowanie kolaski72 czy wykonanie obrazów do
prowincjonalnego kościoła w Dolistowie73. A. Herliczka nie potrafił przy-
66 Andrzej Ryszkiewicz pisze, że J. B. Plersch to malarz „nierówny i niezbyt oryginalny”.
Przytacza również uwagi Zygmunta Batowskiego z nie drukowanego szkicu o malarzu z 1932 r.:
„Różnorodnością tematową, aplikowaniem się do różnych zapotrzebowań pobija innych [...]. Ale
nie jest poszukiwawczym talentem. Umie dużo, tworzy miernie [...]. Okoliczności zepchnęły go
przede wszystkim ku dekoratorstwu, bodaj zgodnie z naturą talentu” (Archiwum Nauki Polskiej
PAN, Zbiory Z. Batowskiego, teka q 13). A. Ryszkiewicz (rec.): B. K r ó 1 - Kaczo-
rowska, Łazienkowski Teatr w Pomarańczami, Warszawa 1961, „Pamiętnik Teatralny”,
11(1962), nr 3/4, s. 556.
67 K w i a t k o w s k a, dz. cyt., s. 246.
68 Izabela Branicka pisała 3 IV 1780 r. z Warszawy do Wojciecha Matuszewicza, podskar-
biego białostockiego, o mających się rozpocząć pracach w Jordanowicach. AGAD, Archiwum
Roskie 36/138, List nr 7. Do czynionych mu wówczas obietnic odwołuje się A. Herliczka, pisząc
8 III 1781 r. z Białegostoku do W. Makomaskiego: „[...] w przeszły wiośnie miałem dwa razy
deklaracio od J.W. Pana Jenerała ze będę miał robote w Jordanowicach i pisałem do J.W. Pana
ienerała ale mnie nie odpisał, upraszam Wielmożnego pana aby raczył dowiedzieć się czy mam
się spodziewać roboty w Jordanowicach, barzo upraszam o uwiadomienie, do tego czasu iezcze
nie trafiła postrona robota, a iezeli latem nie zarobię to iesdem nędzni bez całi rok [...]”.
Wzruszająco brzmią w tym samym liście zapewnienia malarza, że „salkę”, którą z powodu
choroby nie wymalował jesienią, teraz zacznie i skończy „...wcziesnie, modnie i pięknie...”
AGAD, Archiwum Roskie 69/21.
69 W. T a t a r k i e w i c z, Rządy artystyczne Stanisława Augusta, Warszawa 1919, s. 54,
68; S. L o r e n t z, Natolin, Warszawa 1948, s. 39; K w i a t k o w s k a, dz. cyt., s. 246.
70 P. Piramowicz pisał do I. Branickiej 25 XI 1779 r. z Białegostoku: „P. Herliczka kopio-
wanie Obrazu Choroskiego skończy zupełnie w przyszłym Tygodniu”. AGAD, Archiwum Roskie
66/1.
71 Por. przypis 39 i 67.
72 Raporty koniuszego białostockiego de Schultza pisane z Białegostoku do I. Branickiej
8 VI 1778 i 10 II 1780 r. AGAD, Archiwum Roskie 66/65.
73 W. Matuszewicz pisał 28 IX 1791 r. z Białegostoku do J. Popławskiego: „Bazyl Lokay
[...] wczera oddał mnie Kopersztychy przez niego przysłane podług których I. P. Herliczka za
wydaniem Miary przez J.W. Architekta obrazy malować będzie”. AGAD, Archiwum Roskie 75/3,