DOI Artikel:
Kowalski, Hubert: Śmierć Patroklesa Pawła Malińskiego w Szkole Głównej (Instytut Archeologii UW)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52441#0043
Śmierć Patro kiesa...
41
N.157. Niskorzeźby: mianowicie wystawiająca śmierć Patrokla ma znakomite zalety;
układ osób, narysowanie i draperyje czyniązaletę artyście10 11.
Po sukcesie, jakim okazała się - przynajmniej w opiniach krytyków prasowych
- „gipsowa lustoria Patroklesa”, Maliński przez szereg kolejnych lat musiał choćby
w myślach wracać do historii opowiedzianej w jednej z ksiąg Iliady. Stąd, po pierw-
szej próbie podjęcia tematu w 1825 roku, artysta po 11 latach ponownie się z nim
zmierzył. Na Wystawie Sztuk Pięknych w 1836 roku, która odbyła się w gmachu
pomuzealnym Uniwersytetu Warszawskiego, znalazła się Śmierć Patrokla własnego
układu, rzecz wzięta z Iliady przez Malińskiego". W Kurierze Warszawskim12 13 14 15 16
wspomniano: W środku Sali stoi stół od dołu kwiatami Pani Baier i jej uczennic
przystrojony, na którym wznoszą się posągi i płaskorzeźby Tatarkiewicza; przed
tymże stołem jest płaskorzeźba b. profesora Malińskiego'3.
Po zamknięciu wystawy gipsowy relief trafił do zbioru odlewów gipsowych
Uniwersytetu Warszawskiego. Niestety, włączenie go w skład zbioru nie zostało od-
notowane w żadnym inwentarzu. Fakt ten rzuca nowe światło na możliwości zbada-
nia całej kolekcji uniwersyteckich odlewów. Sposób prowadzania inwentaryzacji
zabytków, a dokładniej - bałagan panujący w dokumentacji - oznacza, że prawdo-
podobnie już nigdy nie będziemy mieli pewności, jakich jeszcze rzeźb antycznych
odlewy gipsowe mogły należeć w przeszłości do naszego zbioru. Sytuację, o której
mowa, opisuje jeden z dokumentów archiwalnych. W Odbiorze Gabinetów'4 z 18/20
sierpnia 1862 roku możemy przeczytać, że wyszło na jaw, iż po pierwsze w zbiorze
znajduje się szereg rzeźb, które nigdy nie zostały umieszczone w spisach, po drugie
duża część rzeźb jest potłuczona, po trzecie zaś nieokreślonej liczby zabytków
brakuje. Wśród brakujących były między innymi gipsy z przedstawieniami: Platona,
Epikura, Wenus Medycejskiej oraz Amora greckiego1 z
Dla nas jednakże powyższe uchybienia, powstałe na przestrzeni kilkudziesięciu
lat XIX wieku, okazały się jednocześnie niezastąpionym źródłem archiwalnym. Przy
dokumencie zawierającym Odbiór Gabinetów zachował się szereg załączników,
pośród których istnieje bezcenny dokument zatytułowany Działo się w Warszawie,
w Gabinecie Odlewów Gipsowych dnia 18/30 Sierpnia 1862 roku6. Sporządzony
z pewnością na skutek dyrektyw' władz chcących poznać faktyczny stan zbioru,
przedstawia m.in. Wykaz przedmiotów nie zapisanych dotąd w Inwentarzu Gabinetu
Odlewów Gipsowych, który spisany został w Warszawie 18/30 sierpnia 1862. Ten
zaś wymienia poza innymi dwie pozycje. Jedna z nich, opatrzona numerem 2,
to Płaskorzeźby z kolumny drogowej w Grochówie kompozycji Malińskiego [...]
10 Ibidem, p. 163.
11 Ibidem, p. 211.
12 Kurier Warszawski nr 299, 9 listopada 1836, p. 213; cf.: Tygodnik Petersburski nr 89, 29 listopada
1836, p. 534.
13 Kurier Warszawski, op.cit., p. 213.
14 Archiwum Muzeum Narodowego w Warszawie (MNW), sygn. 1.
15 Wykaz przedmiotów, których nie znaleziono w Gabinecie: Archiwum MNW, sygn. 1. Wykaz ten
wylicza 36 sztuk; przy Platonie napisano, iż [...] stłuczony, a gruzy po nim znajdują się w Antresoli.
16 Archiwum MNW, sygn. 1.
41
N.157. Niskorzeźby: mianowicie wystawiająca śmierć Patrokla ma znakomite zalety;
układ osób, narysowanie i draperyje czyniązaletę artyście10 11.
Po sukcesie, jakim okazała się - przynajmniej w opiniach krytyków prasowych
- „gipsowa lustoria Patroklesa”, Maliński przez szereg kolejnych lat musiał choćby
w myślach wracać do historii opowiedzianej w jednej z ksiąg Iliady. Stąd, po pierw-
szej próbie podjęcia tematu w 1825 roku, artysta po 11 latach ponownie się z nim
zmierzył. Na Wystawie Sztuk Pięknych w 1836 roku, która odbyła się w gmachu
pomuzealnym Uniwersytetu Warszawskiego, znalazła się Śmierć Patrokla własnego
układu, rzecz wzięta z Iliady przez Malińskiego". W Kurierze Warszawskim12 13 14 15 16
wspomniano: W środku Sali stoi stół od dołu kwiatami Pani Baier i jej uczennic
przystrojony, na którym wznoszą się posągi i płaskorzeźby Tatarkiewicza; przed
tymże stołem jest płaskorzeźba b. profesora Malińskiego'3.
Po zamknięciu wystawy gipsowy relief trafił do zbioru odlewów gipsowych
Uniwersytetu Warszawskiego. Niestety, włączenie go w skład zbioru nie zostało od-
notowane w żadnym inwentarzu. Fakt ten rzuca nowe światło na możliwości zbada-
nia całej kolekcji uniwersyteckich odlewów. Sposób prowadzania inwentaryzacji
zabytków, a dokładniej - bałagan panujący w dokumentacji - oznacza, że prawdo-
podobnie już nigdy nie będziemy mieli pewności, jakich jeszcze rzeźb antycznych
odlewy gipsowe mogły należeć w przeszłości do naszego zbioru. Sytuację, o której
mowa, opisuje jeden z dokumentów archiwalnych. W Odbiorze Gabinetów'4 z 18/20
sierpnia 1862 roku możemy przeczytać, że wyszło na jaw, iż po pierwsze w zbiorze
znajduje się szereg rzeźb, które nigdy nie zostały umieszczone w spisach, po drugie
duża część rzeźb jest potłuczona, po trzecie zaś nieokreślonej liczby zabytków
brakuje. Wśród brakujących były między innymi gipsy z przedstawieniami: Platona,
Epikura, Wenus Medycejskiej oraz Amora greckiego1 z
Dla nas jednakże powyższe uchybienia, powstałe na przestrzeni kilkudziesięciu
lat XIX wieku, okazały się jednocześnie niezastąpionym źródłem archiwalnym. Przy
dokumencie zawierającym Odbiór Gabinetów zachował się szereg załączników,
pośród których istnieje bezcenny dokument zatytułowany Działo się w Warszawie,
w Gabinecie Odlewów Gipsowych dnia 18/30 Sierpnia 1862 roku6. Sporządzony
z pewnością na skutek dyrektyw' władz chcących poznać faktyczny stan zbioru,
przedstawia m.in. Wykaz przedmiotów nie zapisanych dotąd w Inwentarzu Gabinetu
Odlewów Gipsowych, który spisany został w Warszawie 18/30 sierpnia 1862. Ten
zaś wymienia poza innymi dwie pozycje. Jedna z nich, opatrzona numerem 2,
to Płaskorzeźby z kolumny drogowej w Grochówie kompozycji Malińskiego [...]
10 Ibidem, p. 163.
11 Ibidem, p. 211.
12 Kurier Warszawski nr 299, 9 listopada 1836, p. 213; cf.: Tygodnik Petersburski nr 89, 29 listopada
1836, p. 534.
13 Kurier Warszawski, op.cit., p. 213.
14 Archiwum Muzeum Narodowego w Warszawie (MNW), sygn. 1.
15 Wykaz przedmiotów, których nie znaleziono w Gabinecie: Archiwum MNW, sygn. 1. Wykaz ten
wylicza 36 sztuk; przy Platonie napisano, iż [...] stłuczony, a gruzy po nim znajdują się w Antresoli.
16 Archiwum MNW, sygn. 1.