DOI article:
Krogulska, Maria: Terakoty z północnych wybrzeży Morza Czarnego
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.52441#0061
Maria Krogulska
Terakoty z północnych wybrzeży Morza Czarnego
W prezentowanej pracy termin „terakoty” oznacza figurki i małe reliefy z wypa-
lonej gliny, których wymiary nie przekraczają 1 m wysokości, najczęściej waha się
ona od kilku do 30 cm. W zakres tego opracowania nie wchodzą naczynia plastyczne.
Terminy: „terakota”, „figurka”, „statuetka” są używane wymiennie, a „model”,
„patryca”, „archetyp” to terminy oznaczające ten sam przedmiot. Pierwsza forma
zdjęta z modelu nazywa się „matryca”, „prafonna” albo „forma pierwszej generacji”.
Figurki pierwszej generacji to te, które z niej były odciskane. Forma późnej generacji
jest zdejmowana nie z modelu, lecz z figurki odciśniętej z formy. W ten sposób
powstają formy i figurki drugiej, trzeciej, czwartej i następnych generacji. Zarówno
formy, jak i figurki późnej generacji w stosunku do modelu i formy pierwszej gene-
racji są mniejsze i mają mniej szczegółów.
Źródła, jakimi dysponuje archeolog, aby dokonać systematyki i datowania
terakot, to:
- teksty starożytne
- świadectwo samych obiektów
- okoliczności znalezienia terakot.
Z tekstów mówiących o dziełach sztuki wiemy, że twórca terakot po grecku
nazywał się koroplathos albo koroplastos. Nie był to w starożytności zawód szano-
wany; koroplasta pracował anonimowo, pierwsze sygnatury pojawiają się dopiero
w okresie hellenistycznym i odnoszą się raczej do warsztatów, a nie do pojedynczych
rzemieślników.
Przekazy, jakie znajdujemy na stelach grobowych i malowidłach wazowych, są
bardzo skąpe. Od końca V wieku p.n.e. pojawiają się na stelach nagrobnych dziew-
częta trzymające gliniane lalki, a na wazach z ok. 400 roku p.n.e. występują malo-
widła przedstawiające fontanny, a przy nich nimfy i drobne figurki, zapewne terakoty.
Informacje wynikające z miejsca odkrycia są obfitsze. Na terenach południowej
Rosji terakoty zaczęto masowo znajdować już około połowy XIX wieku. Natrafiano
Autorka jest emerytowanym pracownikiem naukowym Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Specjalizuje się w kulturze greckiej i w kulturach Bliskiego Wschodu. Kierownik i uczestnik wielu
ekspedycji archeologicznych.
Terakoty z północnych wybrzeży Morza Czarnego
W prezentowanej pracy termin „terakoty” oznacza figurki i małe reliefy z wypa-
lonej gliny, których wymiary nie przekraczają 1 m wysokości, najczęściej waha się
ona od kilku do 30 cm. W zakres tego opracowania nie wchodzą naczynia plastyczne.
Terminy: „terakota”, „figurka”, „statuetka” są używane wymiennie, a „model”,
„patryca”, „archetyp” to terminy oznaczające ten sam przedmiot. Pierwsza forma
zdjęta z modelu nazywa się „matryca”, „prafonna” albo „forma pierwszej generacji”.
Figurki pierwszej generacji to te, które z niej były odciskane. Forma późnej generacji
jest zdejmowana nie z modelu, lecz z figurki odciśniętej z formy. W ten sposób
powstają formy i figurki drugiej, trzeciej, czwartej i następnych generacji. Zarówno
formy, jak i figurki późnej generacji w stosunku do modelu i formy pierwszej gene-
racji są mniejsze i mają mniej szczegółów.
Źródła, jakimi dysponuje archeolog, aby dokonać systematyki i datowania
terakot, to:
- teksty starożytne
- świadectwo samych obiektów
- okoliczności znalezienia terakot.
Z tekstów mówiących o dziełach sztuki wiemy, że twórca terakot po grecku
nazywał się koroplathos albo koroplastos. Nie był to w starożytności zawód szano-
wany; koroplasta pracował anonimowo, pierwsze sygnatury pojawiają się dopiero
w okresie hellenistycznym i odnoszą się raczej do warsztatów, a nie do pojedynczych
rzemieślników.
Przekazy, jakie znajdujemy na stelach grobowych i malowidłach wazowych, są
bardzo skąpe. Od końca V wieku p.n.e. pojawiają się na stelach nagrobnych dziew-
częta trzymające gliniane lalki, a na wazach z ok. 400 roku p.n.e. występują malo-
widła przedstawiające fontanny, a przy nich nimfy i drobne figurki, zapewne terakoty.
Informacje wynikające z miejsca odkrycia są obfitsze. Na terenach południowej
Rosji terakoty zaczęto masowo znajdować już około połowy XIX wieku. Natrafiano
Autorka jest emerytowanym pracownikiem naukowym Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Specjalizuje się w kulturze greckiej i w kulturach Bliskiego Wschodu. Kierownik i uczestnik wielu
ekspedycji archeologicznych.