DOI Artikel:
Krogulska, Maria: Terakoty z północnych wybrzeży Morza Czarnego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.52441#0063
Terakoty z północnych wybrzeży...
61
paniem lub wyrzuceniem na śmietnik. W ten sposób zapobiegano ponownemu
ofiarowywaniu bóstwu tego samego przedmiotu.
Podobnie ma się sprawa ze znaleziskami w obrębie zabudowy mieszkalnej -
zabytki mogą być kompletne lub zniszczone. Śmietniki nierzadko dostarczają
bogatego materiału, niestety najczęściej źle zachowanego. Terakoty i formy znajdo-
wane w warsztatach były wykonywane zarówno przez koroplastów, jak i garncarzy.
Stopień ich zniszczenia może być różny. Ogólnie biorąc. przeważają fragmenty, np.
w Olbii znaleziono 149 całych figurek i 2510 fragmentów.
Kryteria klasyfikacji
Datowanie
Terakoty można dokładnie datować, jeżeli są znalezione w dobrze określonym
kontekście - w warstwie razem z ceramiką (malowaną), w grobie lub domu. Mniej
pewne jest datowanie depozytów i zabytków, na które natrafiono w studniach i szy-
bach przyświątynnych, gdzie warstwy są zwykle przemieszane. Czasem terminus post
quem daje znana data założenia miasta albo sanktuarium, gdzie odkryto terakoty.
Terminus antę quem może dać data zniszczenia obiektu. Określeniu czasu powstania
bardzo pomagają analogie dotyczące stylu i ikonografii oparte na rzeźbie, malarstwie
wazowym, monetach, elementach ubioru. Ważnym szczegółem, zwłaszcza w I wieku
n.e., jest fryzura.
Atrybucja
Wiele terakot znajdujemy w pobliżu miejsca ich produkcji. Aby określić to miej-
sce, ważna jest znajomość gliny, z jakiej zostały wykonane figurki, szczegółów tech-
nicznych i stylu, jednak ten ostatni w okresie hellenistycznym zawodzi jako kry-
terium, bo w tym czasie mamy do czynienia z unifikacją stylu. Dlatego duże znacze-
nie mają sygnatury. Ustalając pochodzenie poszczególnych figurek, musimy pamiętać
o imporcie terakot, szczególnie ze znanych ośrodków twórczości koroplastycznej.
Handel terakotami był bowiem bardzo rozwinięty i bywało, że przewożono je w bar-
dzo odległe miejsca. Poza tym już w starożytności występowało zjawisko wędrow-
nych rzemieślników.
Fałszerstwa
Badając terakoty natrafiamy na liczne fałszerstwa. Spotykamy np. nowożytne
odciski ze starożytnych form lub całe figurki modelowane w XIX i XX wieku. Wtedy
o ich autentyczności zwykle decyduje miejsce znalezienia.
Techniki
W koroplastyce posługiwano się następującymi technikami:
- modelowaniem ręcznym (fig. 75, 76)
- toczeniem na kole garncarskim
- odciskaniem z formy (fig. 67).
61
paniem lub wyrzuceniem na śmietnik. W ten sposób zapobiegano ponownemu
ofiarowywaniu bóstwu tego samego przedmiotu.
Podobnie ma się sprawa ze znaleziskami w obrębie zabudowy mieszkalnej -
zabytki mogą być kompletne lub zniszczone. Śmietniki nierzadko dostarczają
bogatego materiału, niestety najczęściej źle zachowanego. Terakoty i formy znajdo-
wane w warsztatach były wykonywane zarówno przez koroplastów, jak i garncarzy.
Stopień ich zniszczenia może być różny. Ogólnie biorąc. przeważają fragmenty, np.
w Olbii znaleziono 149 całych figurek i 2510 fragmentów.
Kryteria klasyfikacji
Datowanie
Terakoty można dokładnie datować, jeżeli są znalezione w dobrze określonym
kontekście - w warstwie razem z ceramiką (malowaną), w grobie lub domu. Mniej
pewne jest datowanie depozytów i zabytków, na które natrafiono w studniach i szy-
bach przyświątynnych, gdzie warstwy są zwykle przemieszane. Czasem terminus post
quem daje znana data założenia miasta albo sanktuarium, gdzie odkryto terakoty.
Terminus antę quem może dać data zniszczenia obiektu. Określeniu czasu powstania
bardzo pomagają analogie dotyczące stylu i ikonografii oparte na rzeźbie, malarstwie
wazowym, monetach, elementach ubioru. Ważnym szczegółem, zwłaszcza w I wieku
n.e., jest fryzura.
Atrybucja
Wiele terakot znajdujemy w pobliżu miejsca ich produkcji. Aby określić to miej-
sce, ważna jest znajomość gliny, z jakiej zostały wykonane figurki, szczegółów tech-
nicznych i stylu, jednak ten ostatni w okresie hellenistycznym zawodzi jako kry-
terium, bo w tym czasie mamy do czynienia z unifikacją stylu. Dlatego duże znacze-
nie mają sygnatury. Ustalając pochodzenie poszczególnych figurek, musimy pamiętać
o imporcie terakot, szczególnie ze znanych ośrodków twórczości koroplastycznej.
Handel terakotami był bowiem bardzo rozwinięty i bywało, że przewożono je w bar-
dzo odległe miejsca. Poza tym już w starożytności występowało zjawisko wędrow-
nych rzemieślników.
Fałszerstwa
Badając terakoty natrafiamy na liczne fałszerstwa. Spotykamy np. nowożytne
odciski ze starożytnych form lub całe figurki modelowane w XIX i XX wieku. Wtedy
o ich autentyczności zwykle decyduje miejsce znalezienia.
Techniki
W koroplastyce posługiwano się następującymi technikami:
- modelowaniem ręcznym (fig. 75, 76)
- toczeniem na kole garncarskim
- odciskaniem z formy (fig. 67).