DOI article:
Pawlaczyk, Mateusz: Ze Studiów nad Ikonografia Zespołu Pałacowego w Rogalinie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.74935#0086
82
MATEUSZ PAWLACZYK
II. 4. D. Merlini (?), Projekt przebudowy sprzed 1788 r., rzut piwnic gł. korpusu pałacu w Rogalinie, wersja pierwsza (kat. 4)
stanowi ona jedyny dziś zespół przekazów ikonograficznych
dotyczących najstarszych faz budowlanych rezydencji.
Dzieje tego zespołu nie są dokładnie znane. Pierwotnie
znajdował się on w zbiorach rodzinnego archiwum Raczyń-
skich w Rogalinie, które — jak wiadomo — w przededniu
wojny wywiezione zostało do Warszawy i złożone w pałacu
przy Krakowskim Przedmieściu 5, gdzie doszczętnie
spłonęło we wrześniu 1939 r. Archiwum to — do końca
niezinwentaryzowane — znane było jedynie niektórym
członkom rodziny. Ostatni spośród nich żyjący, Edward
Raczyński, wspomina, że większość dokumentów rodzin-
nych złożonych było w dużej czarnej skrzyni stojącej
w bibliotece na piętrze, a jej zawartość znała tylko ich
matka, Róża Raczyńska, która kilka ostatnich lat swojego
życia poświęciła na ich porządkowanie4. O rogalińskim
archiwum wspominają także Dobrzycki i Stryjcński.
Wymieniają oni jednak tylko kilka, nie zachowanych
zresztą do dziś, projektów architektonicznych5. Z drugiej
strony, wiadomo z literatury, że rodzinne archiwum
Raczyńskich zawierało wiele nieocenionej wartości do-
kumentów i to nie tylko do historii ich rogalińskiej rezy-
dencji, ale również — ogólnie — do dziejów polskiej oby-
czajowości i kultury6. Z wojennej pożogi — o ile mi wiado-
mo — nie uratowały się nawet najmniejsze fragmenty
tej części archiwum, którą zdeponowano w Warszawie.
Przetrwał natomiast zespół rysunków tworzących dziś „te-
kę rogalińską". O jego wojennych losach nie ma żadnych
wiadomości. Pewne jest tylko to, że owych 47 plansz nie
wywieziono przed wrześniem 1939 r. wraz z całym ar-
chiwum do Warszywy. Niewykluczone, że pozostały one
w Rogalinie i tu przetrwały wojnę. Śladem takiej ewentu-
alności jest umieszczona na jednym z rysunków (poz.
kat. 45) adnotacja w języku niemieckim z wojenną nazwą
Rogalina — Eichenhain i datą 10.3.1943. Bez odpowiedzi
pozostanie jednak pytanie: czy ocalałe 47 plansz to wszyst-
kie jakie znajdować się mogływ Rogalinie w czasie wojny?
Sprawę komplikuje dodatkowo fakt, że zawartość „teki"
trafiła do zbiorów Mrzeum Narodowego z innych niż
rogalińskie źródeł. Nie można zatem odrzucić miżliwości,
iż rysunki te jeszcze przed wojną wraz z wartościową częścią
rogalińskiej biblioteki, złożono w wynajętym na ten cel
mieszkaniu przy ul. Chełmońskiego w Poznaniu7. Stamtąd
MATEUSZ PAWLACZYK
II. 4. D. Merlini (?), Projekt przebudowy sprzed 1788 r., rzut piwnic gł. korpusu pałacu w Rogalinie, wersja pierwsza (kat. 4)
stanowi ona jedyny dziś zespół przekazów ikonograficznych
dotyczących najstarszych faz budowlanych rezydencji.
Dzieje tego zespołu nie są dokładnie znane. Pierwotnie
znajdował się on w zbiorach rodzinnego archiwum Raczyń-
skich w Rogalinie, które — jak wiadomo — w przededniu
wojny wywiezione zostało do Warszawy i złożone w pałacu
przy Krakowskim Przedmieściu 5, gdzie doszczętnie
spłonęło we wrześniu 1939 r. Archiwum to — do końca
niezinwentaryzowane — znane było jedynie niektórym
członkom rodziny. Ostatni spośród nich żyjący, Edward
Raczyński, wspomina, że większość dokumentów rodzin-
nych złożonych było w dużej czarnej skrzyni stojącej
w bibliotece na piętrze, a jej zawartość znała tylko ich
matka, Róża Raczyńska, która kilka ostatnich lat swojego
życia poświęciła na ich porządkowanie4. O rogalińskim
archiwum wspominają także Dobrzycki i Stryjcński.
Wymieniają oni jednak tylko kilka, nie zachowanych
zresztą do dziś, projektów architektonicznych5. Z drugiej
strony, wiadomo z literatury, że rodzinne archiwum
Raczyńskich zawierało wiele nieocenionej wartości do-
kumentów i to nie tylko do historii ich rogalińskiej rezy-
dencji, ale również — ogólnie — do dziejów polskiej oby-
czajowości i kultury6. Z wojennej pożogi — o ile mi wiado-
mo — nie uratowały się nawet najmniejsze fragmenty
tej części archiwum, którą zdeponowano w Warszawie.
Przetrwał natomiast zespół rysunków tworzących dziś „te-
kę rogalińską". O jego wojennych losach nie ma żadnych
wiadomości. Pewne jest tylko to, że owych 47 plansz nie
wywieziono przed wrześniem 1939 r. wraz z całym ar-
chiwum do Warszywy. Niewykluczone, że pozostały one
w Rogalinie i tu przetrwały wojnę. Śladem takiej ewentu-
alności jest umieszczona na jednym z rysunków (poz.
kat. 45) adnotacja w języku niemieckim z wojenną nazwą
Rogalina — Eichenhain i datą 10.3.1943. Bez odpowiedzi
pozostanie jednak pytanie: czy ocalałe 47 plansz to wszyst-
kie jakie znajdować się mogływ Rogalinie w czasie wojny?
Sprawę komplikuje dodatkowo fakt, że zawartość „teki"
trafiła do zbiorów Mrzeum Narodowego z innych niż
rogalińskie źródeł. Nie można zatem odrzucić miżliwości,
iż rysunki te jeszcze przed wojną wraz z wartościową częścią
rogalińskiej biblioteki, złożono w wynajętym na ten cel
mieszkaniu przy ul. Chełmońskiego w Poznaniu7. Stamtąd