Studia Palmyreńskie (6-7.1975)

przednio zbadany cokół absydy, albowiem sondaż przeprowadzony w kampanii
1968 r. był zbyt wąski i płytki2.

Przed przystąpieniem do wykopalisk musieliśmy zabezpieczyć mur absydy
i otwór wejściowy do wieży. Pracami tymi kierował inż. arch. B. Kubicz do-
konując zabezpieczenia przy pomocy bloków niedekorowanych należących
do budowli. Dla uniknięcia w przyszłości jakichkolwiek nieporozumień zostały
one obwiedzione paskiem czarnej farby.

Szeroki i głęboki sondaż za absydą pozwolił na stwierdzenie następującego
stanu rzeczy: absyda Świątyni Sztandarów, podobnie zresztą jak wieża, zbu-
dowane są na calcu, a mianowicie na skalistym zboczu wzgórza Gubwel el-
Husayniyet. Miejsce pod budowę zostało zniwelowane warstwą żwiru spo-
jonego wapienną zaprawą grubości 20 cm. Na tej warstwie zostały ułożone
prostokątne bloki cięte z twardego wapienia o rozmiarach od 50 cm X 50 cm X
83 cm do 42 cm X 24 cm x 30 cm. Te bloki stanowiły właściwy fundament pod
cokół absydy. Fundament ten tworzy odsadzkę, do której z dwóch stron
absydy przylegają ułożone z tych samych bloków i na tym samym poziomie
platformy. Powierzchnia tych platform ma charakter płytowania za budyn-
kiem i niewątpliwie stanowi poziom życiowy w okresie użytkowania budynku
w jego pierwotnym charakterze. Powyżej odsadzki fundamentu wznosi się
cokół absydy z uskokiem na wys. 1 m. (fig. 1).

Wieża w przeciwieństwie do absydy nie posiada odgraniczonego cokołu.
Z wyjątkiem profilów nadproża, zresztą bardzo skromnych, nie posiada ona
żadnej dekoracji. Jest rzeczą oczywistą, że ta część budynku niewidoczna od
frontu miała przeznaczenie wyłącznie użytkowe. Jest jednak również rzeczą
pewną, że wieża nie jest dobudówką, lecz została zbudowana równocześnie
z absydą, gdyż posiada wspólne z tą ostatnią elementy konstrukcyjne. Wejście
do wieży znajduje się za tylną ścianą Świątyni Sztandarów. Zostało ono
umieszczone dość wysoko, tak że dla pokonania progu położono przed drzwiami
dwa kamienne bloki, jeden niższy, drugi wyższy tworząc w ten sposób pry-
mitywne zewnętrzne schodki. Drugi schodek został ponadto podwyższony
o 12 cm warstwą zaprawy (fig. 2).

Skrzydło drzwi przepadło i mogą one być tylko opisowo rekonstruowane.
Rekonstrukcję taką umożliwiają częściowo zachowane węgary. W prawym
węgarze jest otwór na zamek, a w posadzce za progiem z lewej strony zagłębie-
nie na dolny zawias. Nadproże leżało na lewo od wejścia na poziomie progu
wieży. Jest to monolitowa belka ozdobiona wilczymi zębami i profilowaniem.

2 Te właśnie niedostatki sondażu spowodowały, że opis posadowienia tylnej ściany
świątyni dokonany przez W. A. Daszewskiego, W. Kołątaja, Wstępny raport...,
jw., „Studia Palnryreńskie” IV, ss. 72 - 73 oraz wyciągnięte z niego wnioski nie są zgodne
z faktycznym stanem rzeczy. To co autorzy wzięli za „coś w rodzaju stopnia wykutego
w opoce skalnej wzgórza” było odsadzką fundamentu przedłużoną płytowaniem- Również
opoka skalna nie „wystrzeliła w górę do swej pierwotnej wysokości w niewielkiej odległości
od ściany” i nie było „wąskiej przestrzeni wypełnionej ziemią”. Stan faktyczny opisuję
av tekście.