DOI Heft:
Heft 7
DOI Artikel:Makowski, Krzysztof A.: Bogowie i meharyści
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26421#0141
Krzysztof Makowski
BOGOWIE I MEHARYŚCI
Podczas kampanii 1959 r. polska ekspedycja archeologiczna natrafiła
na portret nagrobny o dość szczególnym charakterze. Na płycie z białego,
miękkiego wapienia, odsłoniętej w hypogeum Zabdy syna Moąimo (przy
drugim pilastrze na prawo, obok prawej eksedry)1 przedstawione było popiersie
młodego mężczyzny. Inskrypcję głoszącą, że zmarłym jest Zabda syn 'Oga
wyryto w rogu obok głowy. Twarz Zabdy o pełnych policzkach, ciężkim pod-
bródku, prostym nosie, którego linia łączy się z lukami brwi i nieco wydętycłi
ustach, otoczona puklami włosów, których końce przywarły do czoła, wynurza
się w głębokim reliefie z płaskiego tła. Wielkie otwarte oczy opracowane
starannie. Wyryta tęczówka i wypukła źrenica tworzą dwa koncentryczne
koła. Całun utrzymywany przez dwie fibule z rozetami i gałązkami palmo-
wymi rozmieszczonymi po obu stronach głowy układa się w tle za postacią.
Na szyi widoczne dwa sfałdowania. Młody mężczyzna ubrany jest w tunikę
typu wschodniego, o długich, obcisłych rękawach, ramiona osłania płaszczem
ułożonym w szczególny sposób. Jeden jego koniec owija szyję i nie zakry-
wając prawego ramienia spada na plecy, drugi — spowija lewe ramię i opada
na lewą rękę. Rąbek widoczny wokół szyi zinterpretowany został przez autora
publikacji jako zbroja. Zgięte w łokciach ręce spoczywają na piersi, złączone
wyprostowanymi palcami. Lewa — z pierścionkiem na małym palcu — dzierży
rękojeść miecza ozdobioną trzema guzami2.
Portret na podstawie zespołu zabytków z tego grobu i cech stylistycznych
wydatowano na ok. 150 r.n.e. Już pierwszy rzut oka na interesujący nas
zabytek wystarcza, by zauważyć, że portretowany mężczyzna nie jest odziany
w żaden z dwóch najbardziej rozpowszechnionych strojów ceremonialnych —
partyjski czy grecki. Setki portretów odsłoniętych w Palmyrze przypominają,
że mieszczanin palmyreński wolał być uwieczniony w szatach świadczących
o jego rozeznaniu w modzie panującej na wschód i zachód od rodzinnego
1 K. Michałowski, Palmyre. Fouilles polonaises 1959, Warszawa 1960, s. 147,
2 K. Michałowski, o.c., s. 182.
137
BOGOWIE I MEHARYŚCI
Podczas kampanii 1959 r. polska ekspedycja archeologiczna natrafiła
na portret nagrobny o dość szczególnym charakterze. Na płycie z białego,
miękkiego wapienia, odsłoniętej w hypogeum Zabdy syna Moąimo (przy
drugim pilastrze na prawo, obok prawej eksedry)1 przedstawione było popiersie
młodego mężczyzny. Inskrypcję głoszącą, że zmarłym jest Zabda syn 'Oga
wyryto w rogu obok głowy. Twarz Zabdy o pełnych policzkach, ciężkim pod-
bródku, prostym nosie, którego linia łączy się z lukami brwi i nieco wydętycłi
ustach, otoczona puklami włosów, których końce przywarły do czoła, wynurza
się w głębokim reliefie z płaskiego tła. Wielkie otwarte oczy opracowane
starannie. Wyryta tęczówka i wypukła źrenica tworzą dwa koncentryczne
koła. Całun utrzymywany przez dwie fibule z rozetami i gałązkami palmo-
wymi rozmieszczonymi po obu stronach głowy układa się w tle za postacią.
Na szyi widoczne dwa sfałdowania. Młody mężczyzna ubrany jest w tunikę
typu wschodniego, o długich, obcisłych rękawach, ramiona osłania płaszczem
ułożonym w szczególny sposób. Jeden jego koniec owija szyję i nie zakry-
wając prawego ramienia spada na plecy, drugi — spowija lewe ramię i opada
na lewą rękę. Rąbek widoczny wokół szyi zinterpretowany został przez autora
publikacji jako zbroja. Zgięte w łokciach ręce spoczywają na piersi, złączone
wyprostowanymi palcami. Lewa — z pierścionkiem na małym palcu — dzierży
rękojeść miecza ozdobioną trzema guzami2.
Portret na podstawie zespołu zabytków z tego grobu i cech stylistycznych
wydatowano na ok. 150 r.n.e. Już pierwszy rzut oka na interesujący nas
zabytek wystarcza, by zauważyć, że portretowany mężczyzna nie jest odziany
w żaden z dwóch najbardziej rozpowszechnionych strojów ceremonialnych —
partyjski czy grecki. Setki portretów odsłoniętych w Palmyrze przypominają,
że mieszczanin palmyreński wolał być uwieczniony w szatach świadczących
o jego rozeznaniu w modzie panującej na wschód i zachód od rodzinnego
1 K. Michałowski, Palmyre. Fouilles polonaises 1959, Warszawa 1960, s. 147,
2 K. Michałowski, o.c., s. 182.
137