DOI issue:
Varia
DOI article:Czyżewski, Krzysztof J.: Konserwacja oltarza i tabernakulum w kaplicy Batorego w katedrze na Wawelu
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19894#0202
2. Święty Mateusz, fragment dekoracji tabernakulum
w kaplicy Batorego, stan po konserwacji
(fot. S. Michta)
Niewykluczone, że miało ono kształt podobny do ta-
bernakulum ufundowanego dla kolegiaty w Sandomierzu
przez ks. Wojciecha Lipnickiego w 1639 roku. Tabernaku-
lum sandomierskie wykonane jest ze srebra i ma formę
okrągłego tempietta ozdobionego sceną Ukrzyżowania oraz
postaciami śś. Stanisława, Wojciecha i Hieronima, zwień-
czonego kopułą z figurką pelikana na szczycie8.
Tabernakulum Serebryskiego zostało zrabowane przez
Szwedów podczas grabieży katedry dokonanej 2 marca
M. Rożek, Straty kulturalne i artystyczne Krakowa w
okresie pierwszego najazdu szwedzkiego (1655-1657) (Biuletyn
HS, 36: 1974, s. 150, 156); Idem, Katedra..., s. 27-28 (tam
powołanie na źródła). Mimo podania zgodnie z przekazem
źródłowym informacji o rabunku srebrnego cyborium M. Rożek
nie łączył jej z tabernakulum Serebryskiego. Warto dodać, że
istnieje jeszcze jedno źródło mówiące o tym fakcie - AKK,
Regest rum. Retentorum RR: DD: Mansionarii Ec: Ca: Cr: scriptum
per R. Martinufrn) Wroblewicz protunc Seniorem. A.D. 1658 (b.
sygn.), s. 8 (pod nagłówkiem: „Kościoły zburzone od Swedow na
przedmieściach krakowskich A.D. 1655): „In Cathedrali wielką
trumnę srebrną S. Stanisława, Ołtarz wielki srebrny Sigis.
3. Święty Jan Ewangelista, fragment dekoracji tabernaku-
lum w kaplicy Batorego, stan po konserwacji
(fot. S. Michta)
1657 pod przewodem komisarzy: Knuta Anderssona i
Henryka Gaua9.
Powstaje w takim razie pytanie - z jakiego czasu
pochodzi obecne tabernakulum. Odpowiedź znajdujemy
w Liber fabricae, gdzie na przełomie lat 1659 i 1660
zapisano kwoty zapłacone stolarzowi i złotnikowi za
wykonanie i dekorację nowego tabernakulum (Kapituła
dostarczyła większość potrzebnego kruszcu w postaci
złomu srebrnego)10.
Primiy ciborium wielkie srebrne [podkreślenie -K.J.Cz.l
Swędzi wzięli".
10 AKK, Liber fabricae, 2 (sygn. Kat. 8), k. 183 v. (wydatki
w okresie 11 X 1658-31 IX 1659): „Za ciborium nowe gruszkowe
300 fi. Za zamek i zawiaski smelcowanie do niego 4 fi.", k.
185v (wydatki w okresie 1 X 1659-31 IX 1660): „Za zrobienie
sedis pod ciboriu(m) stolarzowi 12 fi.", k. 186 r.: „Na ciborium
dało się srebra łamanego grzywien No 31 Lott 4. Od grzywny
per fi. 5 za robotę złotnikowi fi. 156 - 7 172 Przyłożył swego
srebra złotnik grzywien dwie lot jeden grzywna bez roboty fi.
16 a od roboty p(er) fi. 5. In summa tak za robotę i z
przyłożeniem srebra 199, 7 1/5 fi. Item krzyż na wierzchu
200
w kaplicy Batorego, stan po konserwacji
(fot. S. Michta)
Niewykluczone, że miało ono kształt podobny do ta-
bernakulum ufundowanego dla kolegiaty w Sandomierzu
przez ks. Wojciecha Lipnickiego w 1639 roku. Tabernaku-
lum sandomierskie wykonane jest ze srebra i ma formę
okrągłego tempietta ozdobionego sceną Ukrzyżowania oraz
postaciami śś. Stanisława, Wojciecha i Hieronima, zwień-
czonego kopułą z figurką pelikana na szczycie8.
Tabernakulum Serebryskiego zostało zrabowane przez
Szwedów podczas grabieży katedry dokonanej 2 marca
M. Rożek, Straty kulturalne i artystyczne Krakowa w
okresie pierwszego najazdu szwedzkiego (1655-1657) (Biuletyn
HS, 36: 1974, s. 150, 156); Idem, Katedra..., s. 27-28 (tam
powołanie na źródła). Mimo podania zgodnie z przekazem
źródłowym informacji o rabunku srebrnego cyborium M. Rożek
nie łączył jej z tabernakulum Serebryskiego. Warto dodać, że
istnieje jeszcze jedno źródło mówiące o tym fakcie - AKK,
Regest rum. Retentorum RR: DD: Mansionarii Ec: Ca: Cr: scriptum
per R. Martinufrn) Wroblewicz protunc Seniorem. A.D. 1658 (b.
sygn.), s. 8 (pod nagłówkiem: „Kościoły zburzone od Swedow na
przedmieściach krakowskich A.D. 1655): „In Cathedrali wielką
trumnę srebrną S. Stanisława, Ołtarz wielki srebrny Sigis.
3. Święty Jan Ewangelista, fragment dekoracji tabernaku-
lum w kaplicy Batorego, stan po konserwacji
(fot. S. Michta)
1657 pod przewodem komisarzy: Knuta Anderssona i
Henryka Gaua9.
Powstaje w takim razie pytanie - z jakiego czasu
pochodzi obecne tabernakulum. Odpowiedź znajdujemy
w Liber fabricae, gdzie na przełomie lat 1659 i 1660
zapisano kwoty zapłacone stolarzowi i złotnikowi za
wykonanie i dekorację nowego tabernakulum (Kapituła
dostarczyła większość potrzebnego kruszcu w postaci
złomu srebrnego)10.
Primiy ciborium wielkie srebrne [podkreślenie -K.J.Cz.l
Swędzi wzięli".
10 AKK, Liber fabricae, 2 (sygn. Kat. 8), k. 183 v. (wydatki
w okresie 11 X 1658-31 IX 1659): „Za ciborium nowe gruszkowe
300 fi. Za zamek i zawiaski smelcowanie do niego 4 fi.", k.
185v (wydatki w okresie 1 X 1659-31 IX 1660): „Za zrobienie
sedis pod ciboriu(m) stolarzowi 12 fi.", k. 186 r.: „Na ciborium
dało się srebra łamanego grzywien No 31 Lott 4. Od grzywny
per fi. 5 za robotę złotnikowi fi. 156 - 7 172 Przyłożył swego
srebra złotnik grzywien dwie lot jeden grzywna bez roboty fi.
16 a od roboty p(er) fi. 5. In summa tak za robotę i z
przyłożeniem srebra 199, 7 1/5 fi. Item krzyż na wierzchu
200