DOI article:
Domin, Maria [Oth.]: Dary papieskie dla Jana III Sobieskiego i Marii Kazimiery
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19892#0114
Miecz nie nadawał się do wysłania do Polski. Na
głowni miecza było wygrawerowane („scolpite eon let-
tere di rilievo”) imię poprzedniego papieża, a na mie-
czu znajdowały sięjego herby. Napis na awersie brzmiał:
CLEMENS X P[ONTIFEX] M[AXIMUS] R[OMA-
NUS], na rewersie: PONTIFICATVS SVI ANNO II2 * * 128.
Ponieważ Michał Korybut otrzymał miecz przesłany mu
w listopadzie 1671 (zapewne był na nim napis: Pontifi-
catus sui anno I), w Rzymie wykonano nowy miecz,
który musiał być gotowy na wigilię Bożego Narodze-
nia 1671 (był to drugi rok pontyfikatu). Ten właśnie
miecz Klemens X błogosławił w latach następnych, do-
póki nie wysłał go w roku 1674 Janowi III za pośred-
nictwem opata Gnińskiego. To wyjaśniałoby napis na
mieczu, który znajdował się w ręku Buonvisiego. Na
rękojeści z pozłacanego srebra znajdował się herb ro-
dziny Altierich, a głowica zwieńczona była tiarą papie-
ską (Buonvisi opisując uszkodzenia zaznaczył, że krzy-
żyk tiary był skrzywiony, uszkodzona też była śruba
(yite) łącząca głownię z rękojeścią)129.
Jak wynika z porównania opisu rękojeści z zacho-
waną w mieczu otrzymanym przez Sobieskiego od In-
nocentego XI, były one bardzo podobne. Na pasie był
wyhaftowany (w czterech miejscach) herb papieża, na
jednej z pozłacanych blaszek (.borchia) znajdowało się
imię Klemensa X130.
Kapelusz ozdobiony był gronostajami. W nimbie
Gołębicy Ducha Świętego brakowało trzech pereł, któ-
l2S AV, Segr. Stato-Germania 207, f. 894r.
129 AV, Segr. Stato-Germania 207, f. 875r. Tej tiary brak na gło-
wicy rękojeści zachowanego miecza Sobieskiego.
130 AV, Segr. Stato-Germania 207, f. 1018 r.
131 AV, Segr. Stato-Germania 207, f. 875r, 1018r.
132 W liście do kard. Cybo z 3 XII 1684 Buomósi pisał, że zgod-
nie z otrzymanym poleceniem miecz i kapelusz wyśle do Rzymu
najbliższą nadarzającą się okazją; zob. AV, Segr. Stato-Germania
208, f. 951 r. 4 VIII 1685 intemuncjusz w Wenecji A. Borghi zawia-
domi) kardynała Cybo o wysłaniu do niego dwóch skrzynek: 1) dłu-
ga skrzynka z mieczem papieskim, 2) skrzynka kwadratowa z po-
chwą i głowicą rękojeści (z pozłacanego srebra) do wymienionego
miecza i pasem z herbami papieża Klemensa X. Ponadto w skrzyn-
ce tej znajdował się kapelusz, ozdobiony perłami, a także wielka
chorągiew zdobyta przez Węgrów' na Turkach [„Nota delle robę eon-
tenute nelle due cassette eon la diretione alk Em[inentissi]mo
re odpadły już w czasie przewozu z Włoch. Na obydwu
opadających wstęgach znajdowały się herby131. Ten ka-
pelusz, jak i miecz na polecenie sekretariatu stanu nun-
cjusz Buonvisi wysłał do Rzymu, gdzie (przez Wenecję
i Pesaro) dotarły w roku 1 6 8 5132.
Jeszcze kilka słów o głowni miecza Klemensa X
znajdującego się w zbiorach wawelskich, opisanego
przez Petrusa i Żygulskiego oraz w katalogu wystawy
wiedeńskiej133. Z napisu na głowni: CLEMENS-X-
P[ONTIFEX] M[AXIMUS] AN[NO] IUB[ILAEI]
MDCLXXV-PONT[IFICATUS] SVI AN[NO] V wy-
nika, że musiał zostać wykonany przed 11 V 1675 roku
(tego dnia bowiem papież rozpoczął szósty rok swego
pontyfikatu). Wykonany jednak został wcześniej, za-
pewne przed Bożym Narodzeniem roku 1674, by za-
stąpić miecz wysłany za pośrednictwem opata Gnińskie-
go Sobieskiemu. Ten miecz musiał pobłogosławić Kle-
mens X w wigilię Bożego Narodzenia w roku 1674 i by
upamiętnić jubileuszowy rok 1675 wygrawerowano na
nim powyższy napis. Uroczystość otwarcia roku jubi-
leuszowego 1675 odbyła się w wigilię Bożego Naro-
dzenia 1674. Być może miecz ten nie został nikomu
wręczony. Do II wojny światowej przechowywali go
Potoccy w Krzeszowicach. Z ich zbiorów wypożycza-
ny był na obydwie „odsieczowe” wystawy w Krakowie
w latach 1883 i 1933l34. Nie jest wiadome, w jakich
okolicznościach znalazł się na Śląsku, skąd przekazano
go na Wawel135.
Card[ina]le Cybo per servitio di N[ostro] S[ignore]- 1. una cassetta
longa eon dentro uno spadone Pontificio, 2. una cassetta ąuadrata
eon dentro la guardia e porno d’argento massiccio dorato per detto
spadone, e eon la Centura peTmedesimo eon Armi di Papa Clemente
X. In oltre un Berettone Pontificio guamito di perle in sua custodia.
E pi u una gran bandiera co’suo porno dorato, presa Panno passato
a Turchi, che li Ungari mandano a N[ostro] S[ignore]”; zob. AV,
Segr. Stato-Venezia 128, f. 486r-487r.
133 Petrus, o.c., s. 159-162; Żygu 1 ski, o.c., s. 345, 356; Od-
siecz wiedeńska 1683, kat. 1/223 [oprać. J. T. Petrus],
134 Katalog wystawy zabytków' z czasów króla Jana 111 i jego
wieku, Kraków 1883, s. 66, poz. 360; S. Swierz-Zaleski, Prze-
wodnik po jubileuszowej wystawie epoki króla Jana III w Zamku
Królewskim na Waw>elu..., Kraków 1933, s. 14, poz. 51; Odsiecz
wiedeńska 1683, kat. 1/223 [oprać. J. T. Petrus],
135 Petrus, o.c., s. 161.
104
głowni miecza było wygrawerowane („scolpite eon let-
tere di rilievo”) imię poprzedniego papieża, a na mie-
czu znajdowały sięjego herby. Napis na awersie brzmiał:
CLEMENS X P[ONTIFEX] M[AXIMUS] R[OMA-
NUS], na rewersie: PONTIFICATVS SVI ANNO II2 * * 128.
Ponieważ Michał Korybut otrzymał miecz przesłany mu
w listopadzie 1671 (zapewne był na nim napis: Pontifi-
catus sui anno I), w Rzymie wykonano nowy miecz,
który musiał być gotowy na wigilię Bożego Narodze-
nia 1671 (był to drugi rok pontyfikatu). Ten właśnie
miecz Klemens X błogosławił w latach następnych, do-
póki nie wysłał go w roku 1674 Janowi III za pośred-
nictwem opata Gnińskiego. To wyjaśniałoby napis na
mieczu, który znajdował się w ręku Buonvisiego. Na
rękojeści z pozłacanego srebra znajdował się herb ro-
dziny Altierich, a głowica zwieńczona była tiarą papie-
ską (Buonvisi opisując uszkodzenia zaznaczył, że krzy-
żyk tiary był skrzywiony, uszkodzona też była śruba
(yite) łącząca głownię z rękojeścią)129.
Jak wynika z porównania opisu rękojeści z zacho-
waną w mieczu otrzymanym przez Sobieskiego od In-
nocentego XI, były one bardzo podobne. Na pasie był
wyhaftowany (w czterech miejscach) herb papieża, na
jednej z pozłacanych blaszek (.borchia) znajdowało się
imię Klemensa X130.
Kapelusz ozdobiony był gronostajami. W nimbie
Gołębicy Ducha Świętego brakowało trzech pereł, któ-
l2S AV, Segr. Stato-Germania 207, f. 894r.
129 AV, Segr. Stato-Germania 207, f. 875r. Tej tiary brak na gło-
wicy rękojeści zachowanego miecza Sobieskiego.
130 AV, Segr. Stato-Germania 207, f. 1018 r.
131 AV, Segr. Stato-Germania 207, f. 875r, 1018r.
132 W liście do kard. Cybo z 3 XII 1684 Buomósi pisał, że zgod-
nie z otrzymanym poleceniem miecz i kapelusz wyśle do Rzymu
najbliższą nadarzającą się okazją; zob. AV, Segr. Stato-Germania
208, f. 951 r. 4 VIII 1685 intemuncjusz w Wenecji A. Borghi zawia-
domi) kardynała Cybo o wysłaniu do niego dwóch skrzynek: 1) dłu-
ga skrzynka z mieczem papieskim, 2) skrzynka kwadratowa z po-
chwą i głowicą rękojeści (z pozłacanego srebra) do wymienionego
miecza i pasem z herbami papieża Klemensa X. Ponadto w skrzyn-
ce tej znajdował się kapelusz, ozdobiony perłami, a także wielka
chorągiew zdobyta przez Węgrów' na Turkach [„Nota delle robę eon-
tenute nelle due cassette eon la diretione alk Em[inentissi]mo
re odpadły już w czasie przewozu z Włoch. Na obydwu
opadających wstęgach znajdowały się herby131. Ten ka-
pelusz, jak i miecz na polecenie sekretariatu stanu nun-
cjusz Buonvisi wysłał do Rzymu, gdzie (przez Wenecję
i Pesaro) dotarły w roku 1 6 8 5132.
Jeszcze kilka słów o głowni miecza Klemensa X
znajdującego się w zbiorach wawelskich, opisanego
przez Petrusa i Żygulskiego oraz w katalogu wystawy
wiedeńskiej133. Z napisu na głowni: CLEMENS-X-
P[ONTIFEX] M[AXIMUS] AN[NO] IUB[ILAEI]
MDCLXXV-PONT[IFICATUS] SVI AN[NO] V wy-
nika, że musiał zostać wykonany przed 11 V 1675 roku
(tego dnia bowiem papież rozpoczął szósty rok swego
pontyfikatu). Wykonany jednak został wcześniej, za-
pewne przed Bożym Narodzeniem roku 1674, by za-
stąpić miecz wysłany za pośrednictwem opata Gnińskie-
go Sobieskiemu. Ten miecz musiał pobłogosławić Kle-
mens X w wigilię Bożego Narodzenia w roku 1674 i by
upamiętnić jubileuszowy rok 1675 wygrawerowano na
nim powyższy napis. Uroczystość otwarcia roku jubi-
leuszowego 1675 odbyła się w wigilię Bożego Naro-
dzenia 1674. Być może miecz ten nie został nikomu
wręczony. Do II wojny światowej przechowywali go
Potoccy w Krzeszowicach. Z ich zbiorów wypożycza-
ny był na obydwie „odsieczowe” wystawy w Krakowie
w latach 1883 i 1933l34. Nie jest wiadome, w jakich
okolicznościach znalazł się na Śląsku, skąd przekazano
go na Wawel135.
Card[ina]le Cybo per servitio di N[ostro] S[ignore]- 1. una cassetta
longa eon dentro uno spadone Pontificio, 2. una cassetta ąuadrata
eon dentro la guardia e porno d’argento massiccio dorato per detto
spadone, e eon la Centura peTmedesimo eon Armi di Papa Clemente
X. In oltre un Berettone Pontificio guamito di perle in sua custodia.
E pi u una gran bandiera co’suo porno dorato, presa Panno passato
a Turchi, che li Ungari mandano a N[ostro] S[ignore]”; zob. AV,
Segr. Stato-Venezia 128, f. 486r-487r.
133 Petrus, o.c., s. 159-162; Żygu 1 ski, o.c., s. 345, 356; Od-
siecz wiedeńska 1683, kat. 1/223 [oprać. J. T. Petrus],
134 Katalog wystawy zabytków' z czasów króla Jana 111 i jego
wieku, Kraków 1883, s. 66, poz. 360; S. Swierz-Zaleski, Prze-
wodnik po jubileuszowej wystawie epoki króla Jana III w Zamku
Królewskim na Waw>elu..., Kraków 1933, s. 14, poz. 51; Odsiecz
wiedeńska 1683, kat. 1/223 [oprać. J. T. Petrus],
135 Petrus, o.c., s. 161.
104