DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45254#0104
Przypisy
1 Już pierwsze monografie z początku XX wieku (Aubert 1911, Aubert 1915,
Hartlaub 1916) określiły Friedricha jako twórcę patriotycznego.
2 Zob. K. Wolbert, »Deutsche Innerlichkeit«. Die Wiederentdeckung im deut-
schen Imperialismus, w. Hofmana (red.) 1974, s. 34; zob. też przedmowa
W. Hofmanna, s. 7nn.
3 Po drugiej wojnie światowej w Niemczech Zachodnich nurt ten wyraźnie
osłabł; zob. Ch. Ursular-Thiele/K. Wolbert, Asthethische und óko-
nomische Verwertung irt der BRD, w: Hofmann (red.) 1974, s. 64. Nato-
miast w Niemczech Wschodnich do momentu zjednoczenia pozostawał w dal-
szym ciągu dominujący; zob. Gartner 1974, Gartner 1977, Gartner 1981,
Geismeier 1973, Hoch 1987.
4 Zob. Hinz 1966, Marker 1974, Marker 1976, s. 54nn., Hoch 1985,
s. 86nn., Hoch 1986, s. 72nn.
5 Jedynie Bórsch-Supan w swej dysertacji (Bórsch-Supan 1960), a przede
wszystkim Brótje 1974, próbowali spojrzeć na obrazy poprzez ich malars-
ką strukturę.
6 Chodzi tu głównie o serię replik dzieł własnych, których powstawanie nasiliło
się w tym samym czasie, kiedy Friedrich dążył do stworzenia własnej teorii
sztuki; zob. Ohara 1983, s. 70nn. oraz I. Fleischer / B. Hinz/ I.Schip-
per/R. Ma tt a u s ch, Friedrich in seiner Zeit, w: Hofmann (red.) 1974,
s. 17.
7 Najdokładniejszy życiorys podaje BS/J, s. 1 Inn.
8 Zob. ib. oraz G. Klieme, Caspar David Friedrichs Beziehungen zu den
Romantikern in Dresden, w; Konferencja 1974, s. 28n.; zob. także prowo-
kacyjny referat R . Z e i 11 e r a , Ein Versuch iiber Caspar David Friedrichs
Werdegartg, s. 50.
9 Oczywiście obok Jeny; zob. ib. oraz Neidhardt 1976, s. 7nn., De Paz 1986,
s. 86nn.; zob. też Kat. Drezno 1974, s. 15n.
10 Bardzo dobry przegląd prezentuje Kat. Hamburg 1977; zob. też Żuchowski
1986 Artium Questiones, s. 62.
u Pierwsza zajmowała się tym problemem szczegółowo Hinz 1966, passim,
która zebrała rysunki Friedricha oraz przypisała je do poszczególnych
obrazów. Na temat samej techniki stwierdziła co następuje (s. 96): „Wenn
er skizzerete, besalS er meistens noch keine Vorstellung von einer fertigen
Bildkomposition”; Waldmann 1941, s. 30, powołując się na opinie współ-
czesnych Friedrichowi, tak omawiał jego technikę „[...] ware es am besten,
Figuren zu zeichen, sie ausschneiden und dann alle móglichen Stellen zu
legen [...]”. Problemem figury u Friedricha, w tym również przerysowaniami
z papieru przezroczystego, zajmował się W. Geismeier, Die Stąffage bei
C.D. Friedrich, „Forschungen und Berichte”, 7,1965, s. 54 (jest to część
jego dysertacji); zob. też Ohara 1983, s. 5, 245: przyp. 13.
102
1 Już pierwsze monografie z początku XX wieku (Aubert 1911, Aubert 1915,
Hartlaub 1916) określiły Friedricha jako twórcę patriotycznego.
2 Zob. K. Wolbert, »Deutsche Innerlichkeit«. Die Wiederentdeckung im deut-
schen Imperialismus, w. Hofmana (red.) 1974, s. 34; zob. też przedmowa
W. Hofmanna, s. 7nn.
3 Po drugiej wojnie światowej w Niemczech Zachodnich nurt ten wyraźnie
osłabł; zob. Ch. Ursular-Thiele/K. Wolbert, Asthethische und óko-
nomische Verwertung irt der BRD, w: Hofmann (red.) 1974, s. 64. Nato-
miast w Niemczech Wschodnich do momentu zjednoczenia pozostawał w dal-
szym ciągu dominujący; zob. Gartner 1974, Gartner 1977, Gartner 1981,
Geismeier 1973, Hoch 1987.
4 Zob. Hinz 1966, Marker 1974, Marker 1976, s. 54nn., Hoch 1985,
s. 86nn., Hoch 1986, s. 72nn.
5 Jedynie Bórsch-Supan w swej dysertacji (Bórsch-Supan 1960), a przede
wszystkim Brótje 1974, próbowali spojrzeć na obrazy poprzez ich malars-
ką strukturę.
6 Chodzi tu głównie o serię replik dzieł własnych, których powstawanie nasiliło
się w tym samym czasie, kiedy Friedrich dążył do stworzenia własnej teorii
sztuki; zob. Ohara 1983, s. 70nn. oraz I. Fleischer / B. Hinz/ I.Schip-
per/R. Ma tt a u s ch, Friedrich in seiner Zeit, w: Hofmann (red.) 1974,
s. 17.
7 Najdokładniejszy życiorys podaje BS/J, s. 1 Inn.
8 Zob. ib. oraz G. Klieme, Caspar David Friedrichs Beziehungen zu den
Romantikern in Dresden, w; Konferencja 1974, s. 28n.; zob. także prowo-
kacyjny referat R . Z e i 11 e r a , Ein Versuch iiber Caspar David Friedrichs
Werdegartg, s. 50.
9 Oczywiście obok Jeny; zob. ib. oraz Neidhardt 1976, s. 7nn., De Paz 1986,
s. 86nn.; zob. też Kat. Drezno 1974, s. 15n.
10 Bardzo dobry przegląd prezentuje Kat. Hamburg 1977; zob. też Żuchowski
1986 Artium Questiones, s. 62.
u Pierwsza zajmowała się tym problemem szczegółowo Hinz 1966, passim,
która zebrała rysunki Friedricha oraz przypisała je do poszczególnych
obrazów. Na temat samej techniki stwierdziła co następuje (s. 96): „Wenn
er skizzerete, besalS er meistens noch keine Vorstellung von einer fertigen
Bildkomposition”; Waldmann 1941, s. 30, powołując się na opinie współ-
czesnych Friedrichowi, tak omawiał jego technikę „[...] ware es am besten,
Figuren zu zeichen, sie ausschneiden und dann alle móglichen Stellen zu
legen [...]”. Problemem figury u Friedricha, w tym również przerysowaniami
z papieru przezroczystego, zajmował się W. Geismeier, Die Stąffage bei
C.D. Friedrich, „Forschungen und Berichte”, 7,1965, s. 54 (jest to część
jego dysertacji); zob. też Ohara 1983, s. 5, 245: przyp. 13.
102