DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.23702#0095
92 Niedojrzałość refleksji nad dopiero co minioną chwilą stwarza jedno więcej ograniczenie tego opracowania. Na zakończenie
warto by się jeszcze zastanowić nad zmieniającą się poprzez wieki funkcją rzemiosła artystycznego w Polsce.
W średniowieczu i renesansie rzemiosło artystyczne w swych najdoskonalszych osiągnięciach służyło utrwaleniu, a następ-
nie uświetnianiu władzy duchownej i świeckiej — Kościoła i Państwa. Produkty artystycznego kunsztu, jak korony i mitry,
berła i pastorały, pierścienie i szaty ceremonialne, a także broń używana przy koronacjach, były nosicielami symboliki najwyż-
szego rzędu, niekiedy utożsamiane z tymi wartościami, które dla narodu i państwa miały znaczenie podstawowe. Niezliczona
ilość przedmiotów wykonywana była dla potrzeb kultu religijnego i dla ozdoby świątyń.
W baroku i sarmatyzmie, zatrzymując poprzednie funkcje, dzieła rzemiosła artystycznego głównie przyczyniły się do okre-
ślenia narodowej tożsamości polskiej, stając się wyrazem rodzimego gustu, stylu, a nawet swoistego ducha, przede wszystkim
zaś wspólnoty stanu szlacheckiego, objawiającej się najpełniej w ubiorze, uzbrojeniu, oporządzeniu jeździeckim, w wystro-
ju wnętrz i zastawie biesiadnych stołów, wreszcie w przedmiotach towarzyszących pogrzebowej pompie.
Schyłek wieku XVIII i wiek XIX przynosiły w tej dziedzinie zmianę orientacji. Obiekty rzemiosła artystycznego (z wyjąt-
kiem tych, które służyły kultowi religijnemu) straciły teraz znaczenie jako zmaterializowanie określonych symbolik, nadal zaś
służyły ozdobie życia codziennego. Natomiast stary zasób obiektów poddany został prawom nowej, muzealnej koncepcji
i otrzymał w ten sposób odmienne funkcje społeczne, estetyczne, poznawcze i wychowawcze, emocjonalność zaś przez nie
ewokowana zyskała głównie patriotyczny charakter.
U samego progu XX stulecia niebywały zryw artystyczny zwany Młodą Polską doprowadził również do odrodzenia
rzemiosła artystycznego. W znacznej mierze twórcy przyjmowali modną wówczas secesję, dobierając formy i motywy ze
świata natury, w niemniejszym jednak stopniu zwrócono się do inspiracji ludowej. Doszło nawet do prawdziwej fascynacji
folklorem, zwłaszcza krakowskim, zakopiańskim, huculskim i łowickim. Mimo nieustannie wzbierających tendencji industriali-
stycznych i poszukiwań form czysto funkcjonalnych w okresie międzywojennym, nadal lubowano się w rodzimej tradycji.
Styl ten podtrzymywano również po drugiej wojnie światowej nie szczędząc nakładów finansowych i wysiłków organizacyj-
nych dla rozwinięcia ludowego przemysłu artystycznego bądź przemysłu miejskiego opartego na motywach narodowych.
Starano się nie tylko zaspokoić w tej dziedzinie potrzeby szerokich mas społeczeństwa, ale część produkcji przeznaczano na zbyt
za granicą, mając też na względzie propagandę polskości. Szerokość tej akcji nie wpłynęła pozytywnie na poziom wytworów.
W latach sześćdziesiątych znaleźli się wszelako wybitni twórcy indywidualni, którzy otworzyli przed rzemiosłem artystycznym
nowe możliwości, zwłaszcza w tkaninie, ceramice i szkle, dokonując ich niebywałej transgresji w stronę sztuki „czystej".
Stało się to w sposób niemal rewolucyjny, nie tylko zresztą w Polsce, ale nasz kraj odegrał w tym procesie ważną rolę.
warto by się jeszcze zastanowić nad zmieniającą się poprzez wieki funkcją rzemiosła artystycznego w Polsce.
W średniowieczu i renesansie rzemiosło artystyczne w swych najdoskonalszych osiągnięciach służyło utrwaleniu, a następ-
nie uświetnianiu władzy duchownej i świeckiej — Kościoła i Państwa. Produkty artystycznego kunsztu, jak korony i mitry,
berła i pastorały, pierścienie i szaty ceremonialne, a także broń używana przy koronacjach, były nosicielami symboliki najwyż-
szego rzędu, niekiedy utożsamiane z tymi wartościami, które dla narodu i państwa miały znaczenie podstawowe. Niezliczona
ilość przedmiotów wykonywana była dla potrzeb kultu religijnego i dla ozdoby świątyń.
W baroku i sarmatyzmie, zatrzymując poprzednie funkcje, dzieła rzemiosła artystycznego głównie przyczyniły się do okre-
ślenia narodowej tożsamości polskiej, stając się wyrazem rodzimego gustu, stylu, a nawet swoistego ducha, przede wszystkim
zaś wspólnoty stanu szlacheckiego, objawiającej się najpełniej w ubiorze, uzbrojeniu, oporządzeniu jeździeckim, w wystro-
ju wnętrz i zastawie biesiadnych stołów, wreszcie w przedmiotach towarzyszących pogrzebowej pompie.
Schyłek wieku XVIII i wiek XIX przynosiły w tej dziedzinie zmianę orientacji. Obiekty rzemiosła artystycznego (z wyjąt-
kiem tych, które służyły kultowi religijnemu) straciły teraz znaczenie jako zmaterializowanie określonych symbolik, nadal zaś
służyły ozdobie życia codziennego. Natomiast stary zasób obiektów poddany został prawom nowej, muzealnej koncepcji
i otrzymał w ten sposób odmienne funkcje społeczne, estetyczne, poznawcze i wychowawcze, emocjonalność zaś przez nie
ewokowana zyskała głównie patriotyczny charakter.
U samego progu XX stulecia niebywały zryw artystyczny zwany Młodą Polską doprowadził również do odrodzenia
rzemiosła artystycznego. W znacznej mierze twórcy przyjmowali modną wówczas secesję, dobierając formy i motywy ze
świata natury, w niemniejszym jednak stopniu zwrócono się do inspiracji ludowej. Doszło nawet do prawdziwej fascynacji
folklorem, zwłaszcza krakowskim, zakopiańskim, huculskim i łowickim. Mimo nieustannie wzbierających tendencji industriali-
stycznych i poszukiwań form czysto funkcjonalnych w okresie międzywojennym, nadal lubowano się w rodzimej tradycji.
Styl ten podtrzymywano również po drugiej wojnie światowej nie szczędząc nakładów finansowych i wysiłków organizacyj-
nych dla rozwinięcia ludowego przemysłu artystycznego bądź przemysłu miejskiego opartego na motywach narodowych.
Starano się nie tylko zaspokoić w tej dziedzinie potrzeby szerokich mas społeczeństwa, ale część produkcji przeznaczano na zbyt
za granicą, mając też na względzie propagandę polskości. Szerokość tej akcji nie wpłynęła pozytywnie na poziom wytworów.
W latach sześćdziesiątych znaleźli się wszelako wybitni twórcy indywidualni, którzy otworzyli przed rzemiosłem artystycznym
nowe możliwości, zwłaszcza w tkaninie, ceramice i szkle, dokonując ich niebywałej transgresji w stronę sztuki „czystej".
Stało się to w sposób niemal rewolucyjny, nie tylko zresztą w Polsce, ale nasz kraj odegrał w tym procesie ważną rolę.