DOI Artikel:
Bersakēs, Friderikos: To en tē technē tetragōnon
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0049
42 Το έν χύ\ τέχντ) τετράγωνον νπδ Φ. Βερσάκη.
ΑΕ 1914
τήν άλήθειαν, έπανελάμβανεν έπι εκάστου νέου
έργου κατά τήν αύτήν διαδοχικήν σειράν, άλλ
έφ' άπαξ πλέον, οσα δια χρόνου μακρού και βα-
θμιαίως επετεύχθησαν. Και ή μέθοδος αυτή διε-
φυλάχθη καθ' όλους τους χρόνους της αρχαίας γλυ-
πτικής, κατ' άντίΟεσιν προς τους νυν έφαρμοζομέ-
νους τεχνικούς τρόπους [ΗίΙάβύναηά ε.ά. 98 κε.).
Και επί των ύπό του Οανάηβν (ΙΗ8 1890 132)
δημοσιευομένων ημιτελών γλυπτών πάντως ή αύτή
πως έφηρμόσθη μέθοδος. Ούτω δε εξηγείται και
το φαινόμενον τοΟ μέχρι της Δ' πΧ έκατονταετη-
ρίδος παρατηρουμένου γωνιώδους ή τετραγώνου
τών γλυπτών, και ουχί ώς εκθέτει δ Ι<θθ\νγ (ε.ά.
30).
Ή καταγωγή τών αρχαϊκών γλυπτών εκ της
κατά τήν ύπ' έμου έξενεχθεΐσαν ένθάοε θεωρίαν
έγχαράκτου μορφής διακρίνεται κυρίως έπ'ι πάντων
τών προ τής Ε'έκατονταετηρίδος έργων τής Ακρο-
πόλεως, της Μικράς Ασίας /.αί άλλων μερών,
προς δέ και έπι πάντων τών Λακωνικών γλυπτών.
Πλην τών λεπτομερώς ύπό του Ι,θοίι&ί (ε. ά.)
αναφερομένων τεχνικών ίοιοτήτων, και ή εγχάρα-
κτος διακόσμησις μερών του υφάσματος και άλ-
λων τινών σημείων τών αγαλμάτων και λοιπών
γλυπτών, τών άρχιτεκτονικών μερών του (γείσου)
Έκατομπέδου κτλ. έπικυροϊ τήν προέλευσιν τής
έγχαράξεως και ενισχύει τήν ύπ' έμου προτεινομέ-
νην θεωρίαν.
Το έκ τής αρχικής έγχαράκτου μορφής κατα-
γόμενον έπίπεδον διατηρείται και διαφαίνεται ευ-
κρινώς και έπι τών γλυπτών τής Ακροπόλεως και
τών άλλων μερών, άλλ' ή Αττική και ή Ιωνική
τέχνη κατώρθωσαν νά έπιβάλωσιν επί τών έργων
αυτών τήν σφραγίδα έλευθερωτέρας και μάλλον
ΐυσικωτέρας τεχνοτροπίας. Έπι τών γλυπτών ό'μως
τής Κερκύρας και επί πάντων τών Λακωνικών ή
έπίδρασις τής πρώτης τέχνης παραμένει εισέτι ζω-
ηρά, επί τών δευτέρων ίδια διαφυλάττεται καθ' ό-
λους τούς χρόνους, καθ'ούς έγλύφησαν ανάγλυφα.
'Αρκεΐ νά έπισκοπήση τις όλόκληρον τήν σειράν
τών Λακωνικών άναγλύφων και γλυπτών παντός
χρόνου, ίνα διακρίνη τήν πιστώς διαφυλαττομένην
καϊ ώς έκ παραδόσεως διαβιβαζομένην τεχνικήν
έξιν του επιπέδου. Ή τεχνική μέθοδος τών άνα-
γλύφων τούτων (ΑΜ 1877 443 κέ. και πι'ν. I-
XV), ων ή οψις είναι μία συνεχής ή διάφοροι ύπερ-
κείμεναι επίπεδοι έπιφάνειαι μετά γωνιωδών ή ολί-
γον άπεστρογγυλωμένων ακμών και έγχαράκτων
το πλείστον εσωτερικών λεπτομερειών, είναι απόρ-
ροια τής πρώτης έγχαράκτου μορφής και τής κα-
τ όλίγον γεννηθείσης άνελίξεως πρός το δίκην ίχνο-
γραφήματος έκτυπον. Και ή μέθοδος αύτη διατη-
ρείται έν πολλοίς σχεδόν αναλλοίωτος έν χρόνοις,
καθ' ους άλλαχοΰ παράγονται τά τελειότερα γλυ-
πτά έργα.
Αναφέρω κατά χρονολογικήν σειράν τινά τών
έν τω μουσείω Σπάρτης Λακωνικών άναγλύφων
πρός εύχερεστέραν κατάληψιν τών γραφομένων.
Έν τω αναγλύφω τής Χρυσάφας άριθ. 3 [Τοά-
Ψ'αββ Ο&ίίΐΐοβ'αθ ο£ ϊήβ ΒραιΊει Μυββαπι άριθ. 3
είκ. 2) αί χείρες και το σώμα, πλήν τής κεφαλής,
είναι εύθεΤαι εντελώς έπιφάνειαι, το δέ περίγραμμα
σχηματίζει πρός το βάθος μίαν άμβλεΐαν γωνίαν,
ώς το κάτω μέρος πως τής μορφής είκ. 23 (έν-
θάδε' πρβ. και είκ. 4) και ή ράχις τής είκ. 22.
Μόνον το κάτω περίγραμμα του προσώπου τής γυ-
ναικός, το περίγραμμα τής δεξιάς χειρός του αν-
δρός και τι του στήθους άπεστρογγυλώθησαν όλί-
γον καθ' ομοιότητα πρός τήν γραμμήν του ίππου
είκ. 24 (ένθάδε), τήν κάτω τοΰ ετέρου είκ. 22 καϊ
τήν ράχιν τής είκ. 23 (πρβ. και είκ. 9), τά δέ
πρόσωπα έξειργάσθησαν πλαστικώς, αλλά μετ'έπι-
πέδου μορφής (πρβ. πρόσωπον σφιγγός είκ. 27 έν-
θάδε).
Αί λεπτομέρειαι ή πτυχώσεις τοΰ ύφάσματος
δηλούνται διά παραλλήλων έγχαράκτων γραμμών
καϊ διά μιας ετέρας ή Οέσις τής κόμης, ώς καϊ έν
τοις οστείνοις άναθήμασι.
Τό περίγραμμα τής έδρας είναι γωνιώδες ώς έν
έν ταΐς μορ^αΐς, αί οέ φολίδες τών οφεων ώς έν
τοις γλυπτοΐς τής Κερκύρας και οί δάκτυλοι τής
δεξιάς χειρός τοΟ άνδρός είναι σχεδόν εγχάρακτοι.
Κατά φυσικήν ιδιότητα τής κατά τούς χρό-
νους τούτους ξυλογλυφικής τά διάφορα μέλη τών
μορφών, ώς και πλείονες έν ταύτώ μορφαϊ έξεργά-
ζονται ενίοτε ώς ύπεοκείμεναι επίπεδα. Ούτω και
έν τή προκειμένη μορφή (πρβ. ύπερκειμένας πτέ-
ρυγας σφιγγος είκ. 27).
Άβαθες και έπίπεδον είναι καϊ το έτερον έκ Χρυ-
σάφας άνάγλυφον άριθ. θ05 είκ. 10). Αί άνατο-
ΑΕ 1914
τήν άλήθειαν, έπανελάμβανεν έπι εκάστου νέου
έργου κατά τήν αύτήν διαδοχικήν σειράν, άλλ
έφ' άπαξ πλέον, οσα δια χρόνου μακρού και βα-
θμιαίως επετεύχθησαν. Και ή μέθοδος αυτή διε-
φυλάχθη καθ' όλους τους χρόνους της αρχαίας γλυ-
πτικής, κατ' άντίΟεσιν προς τους νυν έφαρμοζομέ-
νους τεχνικούς τρόπους [ΗίΙάβύναηά ε.ά. 98 κε.).
Και επί των ύπό του Οανάηβν (ΙΗ8 1890 132)
δημοσιευομένων ημιτελών γλυπτών πάντως ή αύτή
πως έφηρμόσθη μέθοδος. Ούτω δε εξηγείται και
το φαινόμενον τοΟ μέχρι της Δ' πΧ έκατονταετη-
ρίδος παρατηρουμένου γωνιώδους ή τετραγώνου
τών γλυπτών, και ουχί ώς εκθέτει δ Ι<θθ\νγ (ε.ά.
30).
Ή καταγωγή τών αρχαϊκών γλυπτών εκ της
κατά τήν ύπ' έμου έξενεχθεΐσαν ένθάοε θεωρίαν
έγχαράκτου μορφής διακρίνεται κυρίως έπ'ι πάντων
τών προ τής Ε'έκατονταετηρίδος έργων τής Ακρο-
πόλεως, της Μικράς Ασίας /.αί άλλων μερών,
προς δέ και έπι πάντων τών Λακωνικών γλυπτών.
Πλην τών λεπτομερώς ύπό του Ι,θοίι&ί (ε. ά.)
αναφερομένων τεχνικών ίοιοτήτων, και ή εγχάρα-
κτος διακόσμησις μερών του υφάσματος και άλ-
λων τινών σημείων τών αγαλμάτων και λοιπών
γλυπτών, τών άρχιτεκτονικών μερών του (γείσου)
Έκατομπέδου κτλ. έπικυροϊ τήν προέλευσιν τής
έγχαράξεως και ενισχύει τήν ύπ' έμου προτεινομέ-
νην θεωρίαν.
Το έκ τής αρχικής έγχαράκτου μορφής κατα-
γόμενον έπίπεδον διατηρείται και διαφαίνεται ευ-
κρινώς και έπι τών γλυπτών τής Ακροπόλεως και
τών άλλων μερών, άλλ' ή Αττική και ή Ιωνική
τέχνη κατώρθωσαν νά έπιβάλωσιν επί τών έργων
αυτών τήν σφραγίδα έλευθερωτέρας και μάλλον
ΐυσικωτέρας τεχνοτροπίας. Έπι τών γλυπτών ό'μως
τής Κερκύρας και επί πάντων τών Λακωνικών ή
έπίδρασις τής πρώτης τέχνης παραμένει εισέτι ζω-
ηρά, επί τών δευτέρων ίδια διαφυλάττεται καθ' ό-
λους τούς χρόνους, καθ'ούς έγλύφησαν ανάγλυφα.
'Αρκεΐ νά έπισκοπήση τις όλόκληρον τήν σειράν
τών Λακωνικών άναγλύφων και γλυπτών παντός
χρόνου, ίνα διακρίνη τήν πιστώς διαφυλαττομένην
καϊ ώς έκ παραδόσεως διαβιβαζομένην τεχνικήν
έξιν του επιπέδου. Ή τεχνική μέθοδος τών άνα-
γλύφων τούτων (ΑΜ 1877 443 κέ. και πι'ν. I-
XV), ων ή οψις είναι μία συνεχής ή διάφοροι ύπερ-
κείμεναι επίπεδοι έπιφάνειαι μετά γωνιωδών ή ολί-
γον άπεστρογγυλωμένων ακμών και έγχαράκτων
το πλείστον εσωτερικών λεπτομερειών, είναι απόρ-
ροια τής πρώτης έγχαράκτου μορφής και τής κα-
τ όλίγον γεννηθείσης άνελίξεως πρός το δίκην ίχνο-
γραφήματος έκτυπον. Και ή μέθοδος αύτη διατη-
ρείται έν πολλοίς σχεδόν αναλλοίωτος έν χρόνοις,
καθ' ους άλλαχοΰ παράγονται τά τελειότερα γλυ-
πτά έργα.
Αναφέρω κατά χρονολογικήν σειράν τινά τών
έν τω μουσείω Σπάρτης Λακωνικών άναγλύφων
πρός εύχερεστέραν κατάληψιν τών γραφομένων.
Έν τω αναγλύφω τής Χρυσάφας άριθ. 3 [Τοά-
Ψ'αββ Ο&ίίΐΐοβ'αθ ο£ ϊήβ ΒραιΊει Μυββαπι άριθ. 3
είκ. 2) αί χείρες και το σώμα, πλήν τής κεφαλής,
είναι εύθεΤαι εντελώς έπιφάνειαι, το δέ περίγραμμα
σχηματίζει πρός το βάθος μίαν άμβλεΐαν γωνίαν,
ώς το κάτω μέρος πως τής μορφής είκ. 23 (έν-
θάδε' πρβ. και είκ. 4) και ή ράχις τής είκ. 22.
Μόνον το κάτω περίγραμμα του προσώπου τής γυ-
ναικός, το περίγραμμα τής δεξιάς χειρός του αν-
δρός και τι του στήθους άπεστρογγυλώθησαν όλί-
γον καθ' ομοιότητα πρός τήν γραμμήν του ίππου
είκ. 24 (ένθάδε), τήν κάτω τοΰ ετέρου είκ. 22 καϊ
τήν ράχιν τής είκ. 23 (πρβ. και είκ. 9), τά δέ
πρόσωπα έξειργάσθησαν πλαστικώς, αλλά μετ'έπι-
πέδου μορφής (πρβ. πρόσωπον σφιγγός είκ. 27 έν-
θάδε).
Αί λεπτομέρειαι ή πτυχώσεις τοΰ ύφάσματος
δηλούνται διά παραλλήλων έγχαράκτων γραμμών
καϊ διά μιας ετέρας ή Οέσις τής κόμης, ώς καϊ έν
τοις οστείνοις άναθήμασι.
Τό περίγραμμα τής έδρας είναι γωνιώδες ώς έν
έν ταΐς μορ^αΐς, αί οέ φολίδες τών οφεων ώς έν
τοις γλυπτοΐς τής Κερκύρας και οί δάκτυλοι τής
δεξιάς χειρός τοΟ άνδρός είναι σχεδόν εγχάρακτοι.
Κατά φυσικήν ιδιότητα τής κατά τούς χρό-
νους τούτους ξυλογλυφικής τά διάφορα μέλη τών
μορφών, ώς και πλείονες έν ταύτώ μορφαϊ έξεργά-
ζονται ενίοτε ώς ύπεοκείμεναι επίπεδα. Ούτω και
έν τή προκειμένη μορφή (πρβ. ύπερκειμένας πτέ-
ρυγας σφιγγος είκ. 27).
Άβαθες και έπίπεδον είναι καϊ το έτερον έκ Χρυ-
σάφας άνάγλυφον άριθ. θ05 είκ. 10). Αί άνατο-