DOI Artikel:
Sborōnos, Iōannēs N.: Asklēpiaka mnēmeia kai kionolatreia en Athēnais
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14278#0115
Ασκληπιακά μνημεία και. κιονολατρεια έν Αθήναις ύπο I Σβορώνου. 103
Α Κ 1917
νονσοι δ' άν&ρώποισι,ν εφ ή/^9ΐΙ ή° ννκτι
αντόματοι φοιτώοι, κακά &νητοΐσι φέρονααι.
ώς χαί την έπίσης άρχαίαν άθηναϊχήν πρόληψιν
περί τοΰ άθικτου τών τάφων, «βν οίς τα σωτήρια
τής πόλεως κείται» (ϊδε κατωτέρω).
Οδτως εις τό βόρειον μέρος της πόλεως ό "Αγιο;
Ιωάννη; Κολόννας φρουρεί την μεταξύ τήςθριασίας
κα'ι Αχαρνικής κειμένην Ηρίαν πύλην τοΟ θεμι-
στοχλείου περιβόλου, συμπίπτουσαν χα; προς πύλην
τοΟενετει I ιΙΗ ανεγερθέντος Τουρκικού περιβόλου.
Προς νότον ή κολόννα του στρατιωτικού νοσοκομείου
παράχειται τη Διομεία πύλη του αύτού θεμιστο-
κλει'ου περιβόλου. Προς δυσμάς ή κολόνα τοΟ Πλα-
τέος φρέατος προΐστατο της Πειραϊκής πύλης. Τέ-
λος προς Ανατολάς ή Σωτείρα τοΟ χρησμολόγου
Λυκοδημου φρουρεί τήν θέσιν της μεταξύ τής Διο-
χάρους χαΐ Διομείας πύλης κειμένης Ιππάδος πύ-
λης της προς το Αύκειον χαΐ τήν Αγρύλην άγού-
σης. Εκ της θέσεως αυτών ταύτης, εις τα τέσ-
σαρα αντίθετα σημεία τοΟ θεμιστοκλει'ου περιβό-
λου, δύναται τις να είκάση οτι είναι τοπικά λείψανα
άρχαιοτέρας τουλάχιστον των κλασσικών ήδη χρό-
νων κιονολατρείας, σχετιζόμενης προς τήν κατά πα-
νάρχαιον δοςασίαν — σύγχρονον εκείνης του φρου-
ροΟντος τήν -ύλην τών Μυκηνών περίφημου κίο-
νος— προστασίαν της πόλεως. "Οσον δ' άφορα τάς
δύο επίλοιπους θέσεις της συγχρόνου ήμΐν κιονο-
λατρείας, δηλαδή τους κίονας του Άγ. Ιωάννου
'ς της κολόνναις (δεσπόζοντος και τούτου της παρά
το Πύθιον πύλης του θεμιστοκλει'ου περιβόλου)
και τοΟ μακράν τών άρχαίων περιβόλων της πό-
λεως παρά τήν ΔεΕαμενήν Κολοννακίον, της έξ αυ-
τής όνομασΟεισης νυν συνοικίας Κολοννάκι της πό-
λεως, δυνατόν τήν γέννησιν αυτών νά όφείλωσιν ιδίως
εις τήν ίλονοσίαν,διότι άκριβώς τά δύο ταΟτα μέρη
τής πόλεως είναι τά κατά προτίμησιν δεινώς καϊ
συνεχώς προσβαλλόμενα ύπο τών επιδημιών τών
έλειογενών πυρετών, ώς σαφώς δεικνύει ό επόμενος
κατάλογος (ΰπό τοΰ ιατρού κ. I. Π. Καρδαμάτη
εν Κ. Γ. Σάβα, 'Η ελονοσία έν Ελλάδι. Ετος Α'
και Β' [1907! σ. 12ο) τών ΰπό τών έπιδημιών
έλειογενών πυρετών προσβληθεισών συνοικιών άπά-
σης τής πόλεως:
α) Βατραχονησίου (τής περί τήν νήσον του Ίλι-
σοΰ συνοικίας) 1835., 1840, 1850, 1835, 1859,
1860, 1864, 1868, 1870, 1885, 1886, 1901,
1902, 1903, 190ο
β) Κολωνακίου 1835, 1849,1855, 1860, 1864,
1865, 1866, 1868, 1869, 1870, 1901, 1905,
1906
γ) Νεαπόλεως | Καρατζά I 1 858
δ) » (Τσακαγιάννή) 1895, 1896
ε) Αμπελοκήπων, Γουδί, Παγκράτι, Κανδρε-
βιώτου 1901, 190-2, 1903, 1903 '
?) Πετραλώνων, 'Ρούφου, Γχαζο/ωρίου 1885,
1886
ζ) Γερανίου, Μεταξουργείου 1865, 1866, 1 «69,
1872 καϊ 187:;.
Ίαΰτα πάντα μελετών κα'ι ιδία τον ΰπό του Βε-
νιζέλου διασωθέντα Αρχαιοπρεπή τρόπον τής τοπο-
θετήσεως τών κιόνων άνελογίσθην τήν πανάρ/αιον
κα'ι παρά πολλοίς τών συγχρόνων ήμϊν λαών (Πο-
λίτου, Αί άσθένειαι κλπ. ε. ά.) λίαν διαδεδομένην
δεισιδαιμονίαν τής προστασίας τών πόλεων κατ'
ασθενειών κα'ι παντός κάκου διά τής δι' άοότρου
χαράξεως αύλακος πέριξ αυτών. Το παμπάλαιον
τής δεισιδαιμονίας ταύτης δεικνύει ό ύπο τών "Ρω-
μαίων κατά τυρρηνικόν, δηλαδή πελασγικόν —
κατ άκολουθίαν κα'ι Άθηναϊκόν ώς τών ύπο τόν
Υμηττον Πελασγών διδαξάντο^ν τά λατρευτικά τοϊς
Αθηναίοις * —Ορησκευτικόν έ'Οος δι' αρότρου, συ-
ρομένου ύπο ζεύγους βοών, άφορισμός τοΰ τεί/ους,
ίνα τό έντός έδαφος, το πομήριον, άποβή ιερόν,
άσυλον κα'ι άπρόσβλητον άπό παντός κακού (Πλου-
τάρχου, Κεφαλ. καταγρ. ρωμ. 27 — Ρωμύλος 11.
— Ονϊά. ΡηβΙ. IV 825). Τήν έν Ελλάδι συ/νήν
έν τοϊς Ιστορικοί; χρόνοις έφαρμογήν του θρησκευ-
τικού τούτου έ'Οους δεικνύουσι τά άρ/αϊα νομί-
σματα τών ρωμαϊκών έν Ελλάδι αποικιών. Δεύ-
τερον δέ άνελογίσΟην οτι κα'ι ή περί τά τεί/η περι-
φορά αύτη τών συρόντων τό άροτρον μόσ/ων, δα-
μάλεων, βοών, ώς κα'ι ή έν τέλει ταφή αύτών
ζώντων εις λάκκους, ή επίσης παρά πολλοίς τών
συγχρόνων λαών άπαντώσα, έχει έν τή έλλη-
νική άρχαιότητι, ώς έσημειώΟη ήδη ύπο του Ν.
Πολίτου (ε. ά.), το προηγούμενον τών έκ πολλών
λαμπρών μνημείων γνωστών ήμϊν μοσχοφόρων κα'ι
κριοφόρων θεών (όρ. ,ΙοιιγπβΙ ΙιιΙθπι. (ΙΆιόΗθοΙ.
1 ΔΕΝΑ τό*. XVIII (1917).
Α Κ 1917
νονσοι δ' άν&ρώποισι,ν εφ ή/^9ΐΙ ή° ννκτι
αντόματοι φοιτώοι, κακά &νητοΐσι φέρονααι.
ώς χαί την έπίσης άρχαίαν άθηναϊχήν πρόληψιν
περί τοΰ άθικτου τών τάφων, «βν οίς τα σωτήρια
τής πόλεως κείται» (ϊδε κατωτέρω).
Οδτως εις τό βόρειον μέρος της πόλεως ό "Αγιο;
Ιωάννη; Κολόννας φρουρεί την μεταξύ τήςθριασίας
κα'ι Αχαρνικής κειμένην Ηρίαν πύλην τοΟ θεμι-
στοχλείου περιβόλου, συμπίπτουσαν χα; προς πύλην
τοΟενετει I ιΙΗ ανεγερθέντος Τουρκικού περιβόλου.
Προς νότον ή κολόννα του στρατιωτικού νοσοκομείου
παράχειται τη Διομεία πύλη του αύτού θεμιστο-
κλει'ου περιβόλου. Προς δυσμάς ή κολόνα τοΟ Πλα-
τέος φρέατος προΐστατο της Πειραϊκής πύλης. Τέ-
λος προς Ανατολάς ή Σωτείρα τοΟ χρησμολόγου
Λυκοδημου φρουρεί τήν θέσιν της μεταξύ τής Διο-
χάρους χαΐ Διομείας πύλης κειμένης Ιππάδος πύ-
λης της προς το Αύκειον χαΐ τήν Αγρύλην άγού-
σης. Εκ της θέσεως αυτών ταύτης, εις τα τέσ-
σαρα αντίθετα σημεία τοΟ θεμιστοκλει'ου περιβό-
λου, δύναται τις να είκάση οτι είναι τοπικά λείψανα
άρχαιοτέρας τουλάχιστον των κλασσικών ήδη χρό-
νων κιονολατρείας, σχετιζόμενης προς τήν κατά πα-
νάρχαιον δοςασίαν — σύγχρονον εκείνης του φρου-
ροΟντος τήν -ύλην τών Μυκηνών περίφημου κίο-
νος— προστασίαν της πόλεως. "Οσον δ' άφορα τάς
δύο επίλοιπους θέσεις της συγχρόνου ήμΐν κιονο-
λατρείας, δηλαδή τους κίονας του Άγ. Ιωάννου
'ς της κολόνναις (δεσπόζοντος και τούτου της παρά
το Πύθιον πύλης του θεμιστοκλει'ου περιβόλου)
και τοΟ μακράν τών άρχαίων περιβόλων της πό-
λεως παρά τήν ΔεΕαμενήν Κολοννακίον, της έξ αυ-
τής όνομασΟεισης νυν συνοικίας Κολοννάκι της πό-
λεως, δυνατόν τήν γέννησιν αυτών νά όφείλωσιν ιδίως
εις τήν ίλονοσίαν,διότι άκριβώς τά δύο ταΟτα μέρη
τής πόλεως είναι τά κατά προτίμησιν δεινώς καϊ
συνεχώς προσβαλλόμενα ύπο τών επιδημιών τών
έλειογενών πυρετών, ώς σαφώς δεικνύει ό επόμενος
κατάλογος (ΰπό τοΰ ιατρού κ. I. Π. Καρδαμάτη
εν Κ. Γ. Σάβα, 'Η ελονοσία έν Ελλάδι. Ετος Α'
και Β' [1907! σ. 12ο) τών ΰπό τών έπιδημιών
έλειογενών πυρετών προσβληθεισών συνοικιών άπά-
σης τής πόλεως:
α) Βατραχονησίου (τής περί τήν νήσον του Ίλι-
σοΰ συνοικίας) 1835., 1840, 1850, 1835, 1859,
1860, 1864, 1868, 1870, 1885, 1886, 1901,
1902, 1903, 190ο
β) Κολωνακίου 1835, 1849,1855, 1860, 1864,
1865, 1866, 1868, 1869, 1870, 1901, 1905,
1906
γ) Νεαπόλεως | Καρατζά I 1 858
δ) » (Τσακαγιάννή) 1895, 1896
ε) Αμπελοκήπων, Γουδί, Παγκράτι, Κανδρε-
βιώτου 1901, 190-2, 1903, 1903 '
?) Πετραλώνων, 'Ρούφου, Γχαζο/ωρίου 1885,
1886
ζ) Γερανίου, Μεταξουργείου 1865, 1866, 1 «69,
1872 καϊ 187:;.
Ίαΰτα πάντα μελετών κα'ι ιδία τον ΰπό του Βε-
νιζέλου διασωθέντα Αρχαιοπρεπή τρόπον τής τοπο-
θετήσεως τών κιόνων άνελογίσθην τήν πανάρ/αιον
κα'ι παρά πολλοίς τών συγχρόνων ήμϊν λαών (Πο-
λίτου, Αί άσθένειαι κλπ. ε. ά.) λίαν διαδεδομένην
δεισιδαιμονίαν τής προστασίας τών πόλεων κατ'
ασθενειών κα'ι παντός κάκου διά τής δι' άοότρου
χαράξεως αύλακος πέριξ αυτών. Το παμπάλαιον
τής δεισιδαιμονίας ταύτης δεικνύει ό ύπο τών "Ρω-
μαίων κατά τυρρηνικόν, δηλαδή πελασγικόν —
κατ άκολουθίαν κα'ι Άθηναϊκόν ώς τών ύπο τόν
Υμηττον Πελασγών διδαξάντο^ν τά λατρευτικά τοϊς
Αθηναίοις * —Ορησκευτικόν έ'Οος δι' αρότρου, συ-
ρομένου ύπο ζεύγους βοών, άφορισμός τοΰ τεί/ους,
ίνα τό έντός έδαφος, το πομήριον, άποβή ιερόν,
άσυλον κα'ι άπρόσβλητον άπό παντός κακού (Πλου-
τάρχου, Κεφαλ. καταγρ. ρωμ. 27 — Ρωμύλος 11.
— Ονϊά. ΡηβΙ. IV 825). Τήν έν Ελλάδι συ/νήν
έν τοϊς Ιστορικοί; χρόνοις έφαρμογήν του θρησκευ-
τικού τούτου έ'Οους δεικνύουσι τά άρ/αϊα νομί-
σματα τών ρωμαϊκών έν Ελλάδι αποικιών. Δεύ-
τερον δέ άνελογίσΟην οτι κα'ι ή περί τά τεί/η περι-
φορά αύτη τών συρόντων τό άροτρον μόσ/ων, δα-
μάλεων, βοών, ώς κα'ι ή έν τέλει ταφή αύτών
ζώντων εις λάκκους, ή επίσης παρά πολλοίς τών
συγχρόνων λαών άπαντώσα, έχει έν τή έλλη-
νική άρχαιότητι, ώς έσημειώΟη ήδη ύπο του Ν.
Πολίτου (ε. ά.), το προηγούμενον τών έκ πολλών
λαμπρών μνημείων γνωστών ήμϊν μοσχοφόρων κα'ι
κριοφόρων θεών (όρ. ,ΙοιιγπβΙ ΙιιΙθπι. (ΙΆιόΗθοΙ.
1 ΔΕΝΑ τό*. XVIII (1917).