DOI Artikel:
Zengelēs, Kōnstantinos D.: Paratērēseis peri tōn ek brounzou archaiōn antikeimenōn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14363#0100
90
Κωνσταντίνου Ζέγγελη
ΛΕ 1924
διπλασίαν τοις % ποσότητα θείου. Τό κράμα ε'ις τοιούτον λεπτόν επίχρισμα και με
ύπόβαθρον γαιώδους ουσίας βεβαίως ήλλοιώθη, έκ τούτου δε εξηγείται ή επί έλαττον
αναλογία τοΰ κασσιτέρου, ουχί δμως και ή επί πλέον τοΰ θείου. Ή έκ τούτου μάλιστα
αρχική περιεκτικότης θα ήτο ανωτέρα, καθ' δσον αί θειούχοι ενώσεις όξειδούμεναι
μεταβάλλονται εις θειικάς, αύται δέ εις την περίπτωσιν αυτήν ώς εύδιάλυτοι θά διε-
λύθησαν έν μέρει. "Ωστε συμπέρασμα έκ τούτων προκύπτει προφανές δτι τό μέλαν αυτό
επίχρισμα άπετελεϊτο έκτου αύτοΰ κράματος, ούτινος δμως ή επιφάνεια είχε προσβληθή κατά
τινα τρόπον τεχνητώς ύπό' θείου. Τον λόγον άλλως τε της τοιαύτης παρασκευής μελανοϋ
έπιχρίσματος μαρτυρεί ή αναλλοίωτος αύτοΰ διατήρησις μέχρι σήμερον εις τά ολίγα
μέρη τοΰ αγάλματος τοΰ μείρακος τοΰ Μαραθώνος, δπου τούτο ακόμη σώζεται. Και
δπου δμοος δεν σφζεται, δεν έξηφανίσθη δι' αλλοιώσεως ή φθοράς, άλλ' άπεκολλήθη, ώς
είνε φανερόν έκ τοΰ δτι και το υπάρχον δεν επίκειται αμέσως τοΰ μετάλλου τοΰ αγάλ-
ματος, ά..λά μεταξύ αυτών παρεντίθεται λεπτυτατον στρώμα έξ άμμου και γαιωδών
ούσιών. Τό θαλάσσιον ΰδωρ τουτέστι, δπου τό επίχρισμα τοΰτο μηχανικώς έφθάρη και
έρράγη κατεισχωρήσαν προσέβαλε τον βροΰνζον και άπεκόλλησε βαθμηδόν τον δια τών
θειούχοτν ύδάτ<χ>ν σχηματισθέντα λεπτόν έπίπαγον, άσυγκρίτως άνθεκτικώτερον εις χημικάς
προσβολάς, πλήρωσαν τύ κενόν και άποφλοιώσαν βαθμηδόν τό επίχρισμα.
II. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΤΑΤΙΝΑΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΚ ΒΡΟΥΝΖΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ.
Τό ζήτημα της υπάρξεως και τεχνητής πατίνας παρά τοις άρχαίοις έθεσε πρώτος
ό Γάλλος άρχαιο?αίγος Ι>βοη Ηβαζβγ τω 1878. 1 Ούτος περιγράφουν τά άπειροπληθή έκ
βρούνζου άντικείμενα άτινα ευρέθησαν έν Δοίδώνη λέγει.
«Τό πλήθος τών ευρεθέντων έν Δωδώνη αντικειμένων είναι άξια θαυμασμού προ
παντός διά την στιλπνότητα, την λεπτότητα και τον ώοαϊον χρωματισμόν της πράσινης
πατίνας, ήτις τά επικαλύπτει. Ταύτα έλκύου\ την προσοχήν διά τών ώς από σμαράγδου ή
Ίάσπιδος άποχρο')σεων, δι' ών άποστίλβουν».
Και περαιτέρο}. «είναι πλάνη νά νομίζωμεν δτι ή ώραία πάτινα τών άρχαίων
βρούνζων—σημειώ εδώ δτι ώραίαν πάτιναν καλεί αυτήν την λείαν και άποστίλ6ουσαν —
έσχηματίσθη έκ τής μακράς διαμονής αυτών έν τή γη. Ή άλλοίωσις αυτη τής έ;αφανείας
τοΰ (ΐετάλλου έγένετο [ΐακρόν χρόνον προ τής καταχώσεως αυτών έν τω έδάφει».
Ή θέα τών ώραίων αυτών αντικειμένων τών συλλογών Καραπάνου, τήν οποίαν
άποθαυμάζουν οί έπισκέπται τοΰ Μουσείου τών Αθηνών ενθυμίζει δμοιον Οαυμασμόν
τών άρχαίων επισκεπτών τών Λελφών ώς περιγράφει αυτόν ό Πλούταρχος. Τήν περιγρα-
φήν ταύτην αναφέρει ακριβώς ό Ηβιιζβν προς έπίρρωσιν τής γνώμης του δτι ή πάτινα
αυτη τών άρχαίων βρούνζων τής Δο^δώνης ήτο τεχνητή. Ή περιγραφή αυτη άφορα τάς
έντυπώσεις ξένου περιηγητοΰ, πολλά Ίδόντος, φιλολόγου και φιλοσόφου,ώς λέγει ό Πλού-
ταρχος, τοΰ οποίου τήν προσοχήν κατά τήν έπίσκεψιν τών Δελφών έπέσπασαν ουχί τά
λοιπά έργα τέχνης, άλλ' ειδικώς άγάλματά τινα τών ναυάρχων, τών νικητών τής έν Αι-
γός ποταμοΐς ναυμαχίας, καλυπτόμενα υπό ώραίας, τής θαλάσσης, προς περιποίησιν αυτών,
τό χρώμα έχούσης, λείας, στιλπνής πατίνας.
«Γόν ξένον» λέγει ό Πλούταρχος, ή μεν ιδέα και τό τεχνικ~όν τών ανδριάντων
1 Όοάοηο εί 8β3 Πΐϊηθδ σελ. 217.
Κωνσταντίνου Ζέγγελη
ΛΕ 1924
διπλασίαν τοις % ποσότητα θείου. Τό κράμα ε'ις τοιούτον λεπτόν επίχρισμα και με
ύπόβαθρον γαιώδους ουσίας βεβαίως ήλλοιώθη, έκ τούτου δε εξηγείται ή επί έλαττον
αναλογία τοΰ κασσιτέρου, ουχί δμως και ή επί πλέον τοΰ θείου. Ή έκ τούτου μάλιστα
αρχική περιεκτικότης θα ήτο ανωτέρα, καθ' δσον αί θειούχοι ενώσεις όξειδούμεναι
μεταβάλλονται εις θειικάς, αύται δέ εις την περίπτωσιν αυτήν ώς εύδιάλυτοι θά διε-
λύθησαν έν μέρει. "Ωστε συμπέρασμα έκ τούτων προκύπτει προφανές δτι τό μέλαν αυτό
επίχρισμα άπετελεϊτο έκτου αύτοΰ κράματος, ούτινος δμως ή επιφάνεια είχε προσβληθή κατά
τινα τρόπον τεχνητώς ύπό' θείου. Τον λόγον άλλως τε της τοιαύτης παρασκευής μελανοϋ
έπιχρίσματος μαρτυρεί ή αναλλοίωτος αύτοΰ διατήρησις μέχρι σήμερον εις τά ολίγα
μέρη τοΰ αγάλματος τοΰ μείρακος τοΰ Μαραθώνος, δπου τούτο ακόμη σώζεται. Και
δπου δμοος δεν σφζεται, δεν έξηφανίσθη δι' αλλοιώσεως ή φθοράς, άλλ' άπεκολλήθη, ώς
είνε φανερόν έκ τοΰ δτι και το υπάρχον δεν επίκειται αμέσως τοΰ μετάλλου τοΰ αγάλ-
ματος, ά..λά μεταξύ αυτών παρεντίθεται λεπτυτατον στρώμα έξ άμμου και γαιωδών
ούσιών. Τό θαλάσσιον ΰδωρ τουτέστι, δπου τό επίχρισμα τοΰτο μηχανικώς έφθάρη και
έρράγη κατεισχωρήσαν προσέβαλε τον βροΰνζον και άπεκόλλησε βαθμηδόν τον δια τών
θειούχοτν ύδάτ<χ>ν σχηματισθέντα λεπτόν έπίπαγον, άσυγκρίτως άνθεκτικώτερον εις χημικάς
προσβολάς, πλήρωσαν τύ κενόν και άποφλοιώσαν βαθμηδόν τό επίχρισμα.
II. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΤΑΤΙΝΑΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΚ ΒΡΟΥΝΖΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ.
Τό ζήτημα της υπάρξεως και τεχνητής πατίνας παρά τοις άρχαίοις έθεσε πρώτος
ό Γάλλος άρχαιο?αίγος Ι>βοη Ηβαζβγ τω 1878. 1 Ούτος περιγράφουν τά άπειροπληθή έκ
βρούνζου άντικείμενα άτινα ευρέθησαν έν Δοίδώνη λέγει.
«Τό πλήθος τών ευρεθέντων έν Δωδώνη αντικειμένων είναι άξια θαυμασμού προ
παντός διά την στιλπνότητα, την λεπτότητα και τον ώοαϊον χρωματισμόν της πράσινης
πατίνας, ήτις τά επικαλύπτει. Ταύτα έλκύου\ την προσοχήν διά τών ώς από σμαράγδου ή
Ίάσπιδος άποχρο')σεων, δι' ών άποστίλβουν».
Και περαιτέρο}. «είναι πλάνη νά νομίζωμεν δτι ή ώραία πάτινα τών άρχαίων
βρούνζων—σημειώ εδώ δτι ώραίαν πάτιναν καλεί αυτήν την λείαν και άποστίλ6ουσαν —
έσχηματίσθη έκ τής μακράς διαμονής αυτών έν τή γη. Ή άλλοίωσις αυτη τής έ;αφανείας
τοΰ (ΐετάλλου έγένετο [ΐακρόν χρόνον προ τής καταχώσεως αυτών έν τω έδάφει».
Ή θέα τών ώραίων αυτών αντικειμένων τών συλλογών Καραπάνου, τήν οποίαν
άποθαυμάζουν οί έπισκέπται τοΰ Μουσείου τών Αθηνών ενθυμίζει δμοιον Οαυμασμόν
τών άρχαίων επισκεπτών τών Λελφών ώς περιγράφει αυτόν ό Πλούταρχος. Τήν περιγρα-
φήν ταύτην αναφέρει ακριβώς ό Ηβιιζβν προς έπίρρωσιν τής γνώμης του δτι ή πάτινα
αυτη τών άρχαίων βρούνζων τής Δο^δώνης ήτο τεχνητή. Ή περιγραφή αυτη άφορα τάς
έντυπώσεις ξένου περιηγητοΰ, πολλά Ίδόντος, φιλολόγου και φιλοσόφου,ώς λέγει ό Πλού-
ταρχος, τοΰ οποίου τήν προσοχήν κατά τήν έπίσκεψιν τών Δελφών έπέσπασαν ουχί τά
λοιπά έργα τέχνης, άλλ' ειδικώς άγάλματά τινα τών ναυάρχων, τών νικητών τής έν Αι-
γός ποταμοΐς ναυμαχίας, καλυπτόμενα υπό ώραίας, τής θαλάσσης, προς περιποίησιν αυτών,
τό χρώμα έχούσης, λείας, στιλπνής πατίνας.
«Γόν ξένον» λέγει ό Πλούταρχος, ή μεν ιδέα και τό τεχνικ~όν τών ανδριάντων
1 Όοάοηο εί 8β3 Πΐϊηθδ σελ. 217.