DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Grzelczak, Piotr: Sprawa Ks. Szczęsnego Dettloffa, UAM 1953
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29070#0100
98
PIOTR GRZELCZAK
Podsumowując rozważania na temat „sprawy" ks. Dettloffa, należa-
łoby stwierdzić, iż z całą pewnością jest ona świadectwem niespotykanej
histerii wywołanej po śmierci Stalina. Musimy bowiem pamiętać, że pod-
stawowym zadaniem gigantycznej kampanii polityczno-propagandowej,
którą wzorem ZSRS zaaranżowano wówczas w PRL, było publiczne de-
monstrowanie żałoby. Jednocześnie władze partyjne oraz aparat bez-
pieczeństwa doskonale zdawały sobie sprawę, że nie wszyscy obywatele
podzielają ońcjalny smutek i cierpienie z powodu zgonu „mądrego i ko-
chanego Wodza i Nauczyciela całej postępowej ludzkości Wielkiego Przy-
jaciela Narodu Polskiego"^. Niemniej jednak każdy, kto ośmielał się
„zakłócić powagę chwili przez nieodpowiednie zachowanie się jak: śmie-
chy, podszepty itp."69, musiał się liczyć z poważnymi konsekwencjami: od
usunięcia z pracy poprzez „rozmowę profilaktyczną", zatrzymanie, do
aresztowania ze skierowaniem sprawy do prokuratury włącznie. Siedząc
rozwój i zakończenie przytoczonej sprawy ks. Dettloffa, należy również
pamiętać, że niecodzienne działania podjęte z inspiracji KU PZPR przez
władze Uniwersytetu Poznańskiego wobec jednego ze swoich profesorów
były z jednej strony rezultatem utraty autonomii uczelni i jej całkowitego
podporządkowania partii komunistycznej, z drugiej zaś miały wpływać
w sposób dyscyplinujący na tych, którzy usiłowaliby ten stan rzeczy
zmienić.
THE "DETTLOFF CASE OF 1953"
Summary
On March 20, 1953, Adam Rapacki, Minister of Higher Education of the
communist Poland, discontinued the contract with the Rev. Professor Szczęsny
Dettloff. That decision resulted from an unprecedented "investigation" and eąually
unusual "trial" conducted at the University of Poznań under the pressure of the
University Committee of the communist party. The chief objective was to find
Professor Dettloff guilty of a "crime," condemn him, and then remove him from the
university. His "crime" consisted in making a few witty remarks on the news about
Stalin's death at the Poznań Democratic Faculty Club over a cup of coffee. Most
ss Informacja z prac przygotowawczych w organizowaniu masówek i zebrań otwar-
tych POP [Podstawowych Organizacji Partyjnych] i OOP [Oddziałowych Organizacji Par-
tyjnych] dla uczczenia pamięci tow. STALINA, opracowana przez Wydział Organizacyjny
KM PZPR w Poznaniu, Poznań, 11 III 1953 r., APP, KM PZPR w Poznaniu, sygn. 40, bp.
69 Sprawozdanie z przebiegu dni żałoby po śmierci tow. Stalina na terenie Wojewódz-
twa poznańskiego przesłane przez ppłk. J. Góreckiego szefa WUBP w Poznaniu do dyrek-
tora gabinetu Ministra Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, AIPN Po, sygn. IPN Po
06/71/28, k. 84.
PIOTR GRZELCZAK
Podsumowując rozważania na temat „sprawy" ks. Dettloffa, należa-
łoby stwierdzić, iż z całą pewnością jest ona świadectwem niespotykanej
histerii wywołanej po śmierci Stalina. Musimy bowiem pamiętać, że pod-
stawowym zadaniem gigantycznej kampanii polityczno-propagandowej,
którą wzorem ZSRS zaaranżowano wówczas w PRL, było publiczne de-
monstrowanie żałoby. Jednocześnie władze partyjne oraz aparat bez-
pieczeństwa doskonale zdawały sobie sprawę, że nie wszyscy obywatele
podzielają ońcjalny smutek i cierpienie z powodu zgonu „mądrego i ko-
chanego Wodza i Nauczyciela całej postępowej ludzkości Wielkiego Przy-
jaciela Narodu Polskiego"^. Niemniej jednak każdy, kto ośmielał się
„zakłócić powagę chwili przez nieodpowiednie zachowanie się jak: śmie-
chy, podszepty itp."69, musiał się liczyć z poważnymi konsekwencjami: od
usunięcia z pracy poprzez „rozmowę profilaktyczną", zatrzymanie, do
aresztowania ze skierowaniem sprawy do prokuratury włącznie. Siedząc
rozwój i zakończenie przytoczonej sprawy ks. Dettloffa, należy również
pamiętać, że niecodzienne działania podjęte z inspiracji KU PZPR przez
władze Uniwersytetu Poznańskiego wobec jednego ze swoich profesorów
były z jednej strony rezultatem utraty autonomii uczelni i jej całkowitego
podporządkowania partii komunistycznej, z drugiej zaś miały wpływać
w sposób dyscyplinujący na tych, którzy usiłowaliby ten stan rzeczy
zmienić.
THE "DETTLOFF CASE OF 1953"
Summary
On March 20, 1953, Adam Rapacki, Minister of Higher Education of the
communist Poland, discontinued the contract with the Rev. Professor Szczęsny
Dettloff. That decision resulted from an unprecedented "investigation" and eąually
unusual "trial" conducted at the University of Poznań under the pressure of the
University Committee of the communist party. The chief objective was to find
Professor Dettloff guilty of a "crime," condemn him, and then remove him from the
university. His "crime" consisted in making a few witty remarks on the news about
Stalin's death at the Poznań Democratic Faculty Club over a cup of coffee. Most
ss Informacja z prac przygotowawczych w organizowaniu masówek i zebrań otwar-
tych POP [Podstawowych Organizacji Partyjnych] i OOP [Oddziałowych Organizacji Par-
tyjnych] dla uczczenia pamięci tow. STALINA, opracowana przez Wydział Organizacyjny
KM PZPR w Poznaniu, Poznań, 11 III 1953 r., APP, KM PZPR w Poznaniu, sygn. 40, bp.
69 Sprawozdanie z przebiegu dni żałoby po śmierci tow. Stalina na terenie Wojewódz-
twa poznańskiego przesłane przez ppłk. J. Góreckiego szefa WUBP w Poznaniu do dyrek-
tora gabinetu Ministra Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, AIPN Po, sygn. IPN Po
06/71/28, k. 84.