DOI article:
Sborōnos, Iōannēs N.: Asklēpiaka mnēmeia kai kionolatreia en Athēnais
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14278#0103
αε 1917 Ασκληπιακά μνημεία και
1 ·τε το πρώτον προ 8 ετών έμελέτησα το θέμα
τοΟτο, μη εννόησα; τήν μεταςύ τοΰ γέροντος και
τ/; αιτούσης το μήλον παιοίσκης τεχνικήν και
μυΟολογικήν σ/έσιν ύπέθεσα £τι δυνατόν νά πρό-
κειται περί καλλίστου τινός αγάλματος ή άνδριάν-
τος εικονιστικού" διασήμου τινός γέροντος, τόσον
στενώς συνδεομένου προς τον Ασκληπιδν και τω
έν Κω ιερόν αύτου, ώστε νά τύ/η της τιμής της
παο' αυτόν τον βωμόν του θεοΰ άνιδρύσεως. Εοε-
οΟτος δΐ γέρων εύρισκον ότι ήτο Ιπποκράτης ό
Κωος, ό άπ αύτου τού ΑσχληκιοΟ κατάγων τό
γένος πατήρ της ιατρικής, δ έν ήλικία δγοοήκοντα
βλων ετών θανών, πάντοτε ο ώς γέρων φαλακρός
εικονιζόμενος χα) ώς θεός έν Αθήναις και Κω τι
αηΟει'ς.Νον όμως, δτε άνεγνωρίσαμεν τήν τε/νικήν
σύνδεσιν τού εν λόγω γέροντος μετά Ουγατρίου
αύτού τού προπάτορο: τοΰ Ιπποκράτους Ασκλη-
πιοΟ, βλέπω ότι δέν είναι δυνατόν νά πρόκειται
περί τοΟ Ιπποκράτους, άφοΰ ούτος έλέγετο από-
γονος του Ασκληπιού. Τουναντίον πρόκειται άσφα
λώς περί ανδρός γέροντος ήδη οτε Ό Ασκληπιός
ήτο τόσον ακμαίος άνηρ, ώστε να έ/η τέκνα παι-
δάρια άκομη την ήλικίαν. Κν τοιαύτη δέ περι-
πτώσει, άοοΰ το έν λόγω σύμπλεγμα άπετελεΐτο
κατά τήν όητήν μαρτυρίαν τού Ηρώνοα εκ με-
λών αυτής τής εστίας, δηλαδή τής οικογενείας τοΰ
Ασκληπιού, ή πιΟανωτέρα ύπάθεσις είναι ότι ό έν
λόγω γέρων ήτο πάππος τις τοϋ τεκνίου τοΟ
ΑσχληπιοΟ προχαλών κατά το σύνηθες τοις πάπ-
ποις τήν δρεςΊν αΰτοΟ κα'ι τάς δεήσεις διά τής άφ
υψηλού παρουσιάσεως μήλου. Εύτυ/ώς δ' ευρίσκω
έκ μεμονωμένης τινός μαρτυρίας σ/ολιαστοΰ τής
Ίλιάδος (Α, 198) οτι Μέροψ, ό μυθολογικός βασι-
λεύς τής Κώ, πατήρ οέ τοΟ επωνύμου ήρωος τής
νήσου ταύτης, τής φιλοξενησάσης τον 'Ασκληπιό*,
έλέγετο και πατήρ τής συζύγου τοϋ Ασκληπιού
Ήπιόνης, κατ' άκολουθίαν ήτο πάππος τών ίί
αυτής τέκνων τοΰ Ασκληπιοΰ, ών έν θά ήτο και
τδ φωνή και /ειρ· το μήλον άπαιτοΰν παρά τοΟ
γέροντος κοράσιον. Ούοεμία άρα άμφιβολία δτι
πρόκειται περ'ι τοΰ γέροντος βασιλέως Μέροπος,
πενΟεροΰ τοΟ Ασκληπιού, πάππου δέ τής Ιασοΰς.
ΙΙόσον δέ διάσημον ήτο έν τη αρχαία τέχνη τό
πραςιτέλειον θέμα τής ύπο γαλαΟηνοΰ παιδιού
άπαιτησεως ποθητού τ-.νος αντικειμένου, βλέπομεν
κιονολατρεία έν Αϋήναις ύπο I. Σβορώνου 91
ές άλλου αγάλματος μικροΟ Ασκληπιού ή ένός
τών μικρών παιδιών αύτού, ευρεθέντος μέν
έν αύτη τη Κπιδαύρω (ΆριΟ. Έθν. Μουσείου
300 = Σβορώνος έν Α Ε 1909 σ. 164 είκ. 14),
εΐκονίζοντος οε το παιδίον ομοίως δλόγυμνον, χα-
μα'ι χαθήμενον, άναβλέπον, φωνή και άνατετα-
μένη δεςια απαιτούν ποΟητόν τι άντικείμενον, ένώ
έν τώ άριστερώ βραχίονι φέρει άρτίτοκον κυνάριον,
ζώον ίερόν τοΟ Ασκληπιού. Κα'ι τούτου όμως
πολύ ώραιοτέρα κα'; σηααντιχωτέρα δ'.ά τδ Οέαα
ΓΙ (ι ι ι
ήμών είναι ή μεγάλη σειρά τών προμνημονευ-
Οέν των άγαλματίων του χαμαί ομοίως καθήμενου
γυμνού Ίανίσκου έκείνου, όν είδομεν (σελ. 80.
είκ. δ), καθ ην στιγμήν συγκρατεί επί του εδά-
φους υπό τήν άριστεράν χηνάριον, νά ζητη
φωνή χαϊ άνατεταμένη δεξιοί '/ειρί μετά ζωηροτά
του όλοψύ/ου πόθου άντικείμενον τι, βεβαίως μή-
λον, ώ: έκεϊνο, οπερ λαμβάνει παρά τοΰ γέροντος
Αύ τολάου ό μικρός Ασκληπιός τοΰ έν τω Λατε-
ρανώ ελληνικής έπο/ής άναγλύφου.
Οτι οέ πάντα τά τοΰ τύπου τούτου αγαλμάτια
του άρτιτοκου Ασκληπιού κα'ι τών διαφόρων παι-
δαοίων αϋτοΰ πρωτότυπον είν/ον πραξιτελειόν τι
καλλιτέχνημα, οίον ήτο τό έν τω Λσκληπιείω τής
Κώ ποιηΟέν ύπο τών υιών τοΰ Πραξιτέλους σύμ-
πλεγμα τής παρά του" τροφοΰ αύτής ζητούσης μή-
λον παιδίσκης τοΰ Άσκληπιοΰ, δεικνύει ή /ρονο-
λογία και ή πραςιτελειος αληθώς τεχνοτροπία τών
άγαλματίιον τουτιον, ή ζωηρώς ύπενΟυμίζουσά μοι
την τε/νοτροπι'αν και έπεςεργασίαν τών γαλα.Οηνών
μελών τοΰ ύπο τοΰ διάσημου νΰν Ερμου τού ΙΙρα-
ςιτέλους φερομένου παιδαρίου Διονύσου και έκείνην
τοΟ μικρού Πλούτου, τοΰ φερομένου ύπο τής Ειρή-
νης τοΟ Κηοισοδότου, πατρός τού Πραξιτέλους. Ια
παιδία ταύτα αποτελούντα θέμα, ιδιαιτέρως άγα-
πώμενον άπό γενεάς εις γενεάν έν τή οικογένεια τοϋ
Πραξιτέλους, άντιγράφουσι σνεοδν άλληλα διαρ-
κώς τελειοποιούμενα, κοινόν δέ /αρακτηριστικόν
έχοντα τδ τρυφερόν, εύτραοές κα'ι γαλαθηνδν τών
με/ ών αύτών, τον λαίμαργον πόΟον, τήν άνάτα-
σιν τής δεςιας κα'ι τήν αύτονοουμένην έντασιν τής
απαιτούσης ποΟητόν τι άντικείμενον φωνής.
Βεβαιωθέντος ούτως δτι τά δυο τούλάριστον τών
έκ τού Ασκληπιείου τής Αγρας προερχομένων κο-
ρασιών και δη τά χαμαΐ καθήμενα (πίν. 1α κα'ι
1 ·τε το πρώτον προ 8 ετών έμελέτησα το θέμα
τοΟτο, μη εννόησα; τήν μεταςύ τοΰ γέροντος και
τ/; αιτούσης το μήλον παιοίσκης τεχνικήν και
μυΟολογικήν σ/έσιν ύπέθεσα £τι δυνατόν νά πρό-
κειται περί καλλίστου τινός αγάλματος ή άνδριάν-
τος εικονιστικού" διασήμου τινός γέροντος, τόσον
στενώς συνδεομένου προς τον Ασκληπιδν και τω
έν Κω ιερόν αύτου, ώστε νά τύ/η της τιμής της
παο' αυτόν τον βωμόν του θεοΰ άνιδρύσεως. Εοε-
οΟτος δΐ γέρων εύρισκον ότι ήτο Ιπποκράτης ό
Κωος, ό άπ αύτου τού ΑσχληκιοΟ κατάγων τό
γένος πατήρ της ιατρικής, δ έν ήλικία δγοοήκοντα
βλων ετών θανών, πάντοτε ο ώς γέρων φαλακρός
εικονιζόμενος χα) ώς θεός έν Αθήναις και Κω τι
αηΟει'ς.Νον όμως, δτε άνεγνωρίσαμεν τήν τε/νικήν
σύνδεσιν τού εν λόγω γέροντος μετά Ουγατρίου
αύτού τού προπάτορο: τοΰ Ιπποκράτους Ασκλη-
πιοΟ, βλέπω ότι δέν είναι δυνατόν νά πρόκειται
περί τοΟ Ιπποκράτους, άφοΰ ούτος έλέγετο από-
γονος του Ασκληπιού. Τουναντίον πρόκειται άσφα
λώς περί ανδρός γέροντος ήδη οτε Ό Ασκληπιός
ήτο τόσον ακμαίος άνηρ, ώστε να έ/η τέκνα παι-
δάρια άκομη την ήλικίαν. Κν τοιαύτη δέ περι-
πτώσει, άοοΰ το έν λόγω σύμπλεγμα άπετελεΐτο
κατά τήν όητήν μαρτυρίαν τού Ηρώνοα εκ με-
λών αυτής τής εστίας, δηλαδή τής οικογενείας τοΰ
Ασκληπιού, ή πιΟανωτέρα ύπάθεσις είναι ότι ό έν
λόγω γέρων ήτο πάππος τις τοϋ τεκνίου τοΟ
ΑσχληπιοΟ προχαλών κατά το σύνηθες τοις πάπ-
ποις τήν δρεςΊν αΰτοΟ κα'ι τάς δεήσεις διά τής άφ
υψηλού παρουσιάσεως μήλου. Εύτυ/ώς δ' ευρίσκω
έκ μεμονωμένης τινός μαρτυρίας σ/ολιαστοΰ τής
Ίλιάδος (Α, 198) οτι Μέροψ, ό μυθολογικός βασι-
λεύς τής Κώ, πατήρ οέ τοΟ επωνύμου ήρωος τής
νήσου ταύτης, τής φιλοξενησάσης τον 'Ασκληπιό*,
έλέγετο και πατήρ τής συζύγου τοϋ Ασκληπιού
Ήπιόνης, κατ' άκολουθίαν ήτο πάππος τών ίί
αυτής τέκνων τοΰ Ασκληπιοΰ, ών έν θά ήτο και
τδ φωνή και /ειρ· το μήλον άπαιτοΰν παρά τοΟ
γέροντος κοράσιον. Ούοεμία άρα άμφιβολία δτι
πρόκειται περ'ι τοΰ γέροντος βασιλέως Μέροπος,
πενΟεροΰ τοΟ Ασκληπιού, πάππου δέ τής Ιασοΰς.
ΙΙόσον δέ διάσημον ήτο έν τη αρχαία τέχνη τό
πραςιτέλειον θέμα τής ύπο γαλαΟηνοΰ παιδιού
άπαιτησεως ποθητού τ-.νος αντικειμένου, βλέπομεν
κιονολατρεία έν Αϋήναις ύπο I. Σβορώνου 91
ές άλλου αγάλματος μικροΟ Ασκληπιού ή ένός
τών μικρών παιδιών αύτού, ευρεθέντος μέν
έν αύτη τη Κπιδαύρω (ΆριΟ. Έθν. Μουσείου
300 = Σβορώνος έν Α Ε 1909 σ. 164 είκ. 14),
εΐκονίζοντος οε το παιδίον ομοίως δλόγυμνον, χα-
μα'ι χαθήμενον, άναβλέπον, φωνή και άνατετα-
μένη δεςια απαιτούν ποΟητόν τι άντικείμενον, ένώ
έν τώ άριστερώ βραχίονι φέρει άρτίτοκον κυνάριον,
ζώον ίερόν τοΟ Ασκληπιού. Κα'ι τούτου όμως
πολύ ώραιοτέρα κα'; σηααντιχωτέρα δ'.ά τδ Οέαα
ΓΙ (ι ι ι
ήμών είναι ή μεγάλη σειρά τών προμνημονευ-
Οέν των άγαλματίων του χαμαί ομοίως καθήμενου
γυμνού Ίανίσκου έκείνου, όν είδομεν (σελ. 80.
είκ. δ), καθ ην στιγμήν συγκρατεί επί του εδά-
φους υπό τήν άριστεράν χηνάριον, νά ζητη
φωνή χαϊ άνατεταμένη δεξιοί '/ειρί μετά ζωηροτά
του όλοψύ/ου πόθου άντικείμενον τι, βεβαίως μή-
λον, ώ: έκεϊνο, οπερ λαμβάνει παρά τοΰ γέροντος
Αύ τολάου ό μικρός Ασκληπιός τοΰ έν τω Λατε-
ρανώ ελληνικής έπο/ής άναγλύφου.
Οτι οέ πάντα τά τοΰ τύπου τούτου αγαλμάτια
του άρτιτοκου Ασκληπιού κα'ι τών διαφόρων παι-
δαοίων αϋτοΰ πρωτότυπον είν/ον πραξιτελειόν τι
καλλιτέχνημα, οίον ήτο τό έν τω Λσκληπιείω τής
Κώ ποιηΟέν ύπο τών υιών τοΰ Πραξιτέλους σύμ-
πλεγμα τής παρά του" τροφοΰ αύτής ζητούσης μή-
λον παιδίσκης τοΰ Άσκληπιοΰ, δεικνύει ή /ρονο-
λογία και ή πραςιτελειος αληθώς τεχνοτροπία τών
άγαλματίιον τουτιον, ή ζωηρώς ύπενΟυμίζουσά μοι
την τε/νοτροπι'αν και έπεςεργασίαν τών γαλα.Οηνών
μελών τοΰ ύπο τοΰ διάσημου νΰν Ερμου τού ΙΙρα-
ςιτέλους φερομένου παιδαρίου Διονύσου και έκείνην
τοΟ μικρού Πλούτου, τοΰ φερομένου ύπο τής Ειρή-
νης τοΟ Κηοισοδότου, πατρός τού Πραξιτέλους. Ια
παιδία ταύτα αποτελούντα θέμα, ιδιαιτέρως άγα-
πώμενον άπό γενεάς εις γενεάν έν τή οικογένεια τοϋ
Πραξιτέλους, άντιγράφουσι σνεοδν άλληλα διαρ-
κώς τελειοποιούμενα, κοινόν δέ /αρακτηριστικόν
έχοντα τδ τρυφερόν, εύτραοές κα'ι γαλαθηνδν τών
με/ ών αύτών, τον λαίμαργον πόΟον, τήν άνάτα-
σιν τής δεςιας κα'ι τήν αύτονοουμένην έντασιν τής
απαιτούσης ποΟητόν τι άντικείμενον φωνής.
Βεβαιωθέντος ούτως δτι τά δυο τούλάριστον τών
έκ τού Ασκληπιείου τής Αγρας προερχομένων κο-
ρασιών και δη τά χαμαΐ καθήμενα (πίν. 1α κα'ι