DOI Artikel:
Euangelidēs, Dēmētrios E.: Epitymbioi stēlai tēs Samou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14363#0090
Δημ. Εναγγελίδον
Α Ε 1924
ματος των ελίκων. Εντελώς έπιπεδόγλυφοι ή μάλλον γραμμικά! είναι και αί έλικες της
αρχαϊκής μαρμάρινης σαρκοφάγου της Σάμου (\ΥΊο»';ιιΐ(!, Α.Μ. 1 !>()() σ. 210), ης ή δια-
κόσμησις κυρίως ύπελόγιζεν επί τοϋ χρώματος, ούτινος ίχνη έσώΟησαν. Ό Ρίοοίίΐχη' κατα-
τάσσοη' (ενθ' άν. σ. 230) τάς έλικας γεωγραφικώς διακρίνει τον πρώτον αυτών τύπον ως
άνατολικδν Ίωνικόν, τον δέ δεύτερον ως δυτικόν Ίωνικόν, ων το δνομα ύποδηλοϊ και την
καταγωγή ν εκάστου.
Αλλά καΐ εν τή εσωτερική αυτών διαμορφώσει αί κοϊλαι έλικες τών Σαμίων
στηλών παρουσιάζουσι ποικιλίαν. Έπί τών στηλών 10 και 11 ή έ'λιξ είναι αυτοτελής
ταινία ελαφρώς κοίλη έχουσα οξείας άκμάς διακρινομένας δια στενωτάτης αύλακος κατά
τήν συνάντησιν. Εις όξεϊαν άκμήν επίσης λήγουσι και τά κοίλα φύλλα. Τουναντίον αί
άκμαι τών ελίκων τοϋ άνΟεμίου 12 λήγουσιν εις έπιφάνειαν ως και τά φύλλα αύτοΰ-
Όμοιάζουσι κατά τοϋτο προς τάς ραβδώσεις τοϋ Ίωνικοϋ κίονος, αΐτινες άρχαιότερον
μεν εν τω Ήραίφ συνηντώντο εις όξεϊαν άκμήν, εν δέ τω νεωτέρω ναφ τοϋ τέλους τοϋ
έκτου ή τών αρχών τοϋ πέμπτου αιώνος σχηματίζουσιν έπίπεδον έπιφάνειαν (νΥΊν^ηΐΗΐ,
Εΐ'δίθΓ νοιΊ. ΒθπΌΙιΙ σ. 23-24). Είναι δέ πάντως αξιοσημείωτος ή λεπτεπίλεπτος εργασία,
τοϋ άνΟεμίου τούτου και ή διαμόρφωσις αύτοϋ έξικνουμένη μέχρι έπιτηδεύσεως. Ή κοίλη
επιφάνεια τών ελίκων και τών φύλλων έσκάφη ούτως ώστε τδ βάθος αυτών να άποτελή
έπίπεδον έπιφάνειαν.
Τήν τελευταίαν διαμόρφωσιν ελαβεν ή ελιξ έν τή μαρμάρινη στήλη 1. Έν αυτή
αί αύλακες τών σπειρών λήγουσιν εις μίαν μόνην όξεϊαν άκμήν, τής έτέρας συγχωνευό-
μενης κατά τήν συνάντησιν προς τήν τής επιστρεφόμενης συνεχείας τής ελικος. Τήν
μεγαλυτέραν ομοιότητα προς τήν στήλην ταύτην παρουσιάζει τό έξ Αίγίνης άκρωτήριον
(Αβ^ΐπΗ I εικ. 2X4 = 11 πίν. 24, 1). Έν αύτώ αί έ'λικες άπτονται τής βάσεως και οιονεί
βαρεΐαι στηρίζονται έπ' αύτής, έν ώ έν τή Σαμία στήλη ανέρχονται προς τά άνω έλευθε-
ρώτεραι και με μείζονα άνάτασιν. Έν τω Αίγιναίω άκρωτηρίω πάλιν είναι ελαφρώς κοϊ-
λαι και έχουσιν ωσαύτως τήν αύτήν μορφήν τών ακμών. Τά φύλλα τοϋ άνθεμίου δεικνύου-
σιν όμοίαν έργασίαν, έχουσι δέ μεταξύ και λεπτότερα λ,ογχωτά, άτινα δι' δλου τοϊ3 στελέχους:
αυτών είσδύουσι μέχρι τοϋ πυρήνος τοϋ άνΟεμίου, ώς έπι τοϋ άνθεμίου 12. Ούτω πρέπει νά
φαντασΟώμεν και τδ άνθέμιον τής Σαμίας στή/ν,ης 1, ού ή συγγένεια προς τδ έξ Αίγίνης:
άκρωτήριον είναι οφθαλμοφανής, δικαάος δέ δ ΡιιιΊ\ν&Θη§ΐ6ΐ·, Αθο,ΐη& I σ. .')42 έσχέτισε
τήν τέχνην τής Σάμου προς τήν τής Αίγίνης κατά τάς άρχάς τοϋ πέμπτου αιώνος.
Συνοι|)ίζοντες τάς κατά μέρος ταύτας παρατηρήσεις περί τών Σαμίων στηλών
βλέπομεν δτι αύται άποτε/νΟϋσιν ιδίαν έντε/.ώς διακεκριμένην δμάδα και δτι κατά τον
ρυΟμδν αυτών παρουσιάζουσιν έξειλιγμένας πλαστικάς μορφάς, ών τήν μεν αρχήν έκπρο-
σωπεΐ ή στήλη τοϋ Διαγόρου, τδ δέ τέλος ή μαρμαρίνη τοϋ ... θέμιος. Ή τοϋ Διαγυρου
στήλη έχει ακόμη έλαχίστην κοίλανσιν τών ελίκων και φύλλων, βαρύ τι και συγκεκρατη-
μένον έν τώ σχήματι και ταΐς άναλογίαις και χαλαρότητα εις τήν σύνδεσιν έλίκων και
οριζοντίου κανόνος, ένθα υπάρχει μικρόν μεσολαβούν διάστημα νεκρόν. Έν γένει παρα-
τηρεί τις μεγάλην άπ?νότητα τών πλαστικών μορφών, άπλοΰν μόλις εξέχοντα δριζόντιον
κανόνα, άτμητον τον πυρήνα τοϋ άνΟεμίου και τδν ρόδακα τών οφθαλμών τών έλίκων,
άτινα κατελείποντο εις τήν γλώσσαν τοϋ χρώματος. Εις τήν βαθμίδα ταύτην ανήκει και
τδ τεμάχιον στήλης 4.
10 9 26
Α Ε 1924
ματος των ελίκων. Εντελώς έπιπεδόγλυφοι ή μάλλον γραμμικά! είναι και αί έλικες της
αρχαϊκής μαρμάρινης σαρκοφάγου της Σάμου (\ΥΊο»';ιιΐ(!, Α.Μ. 1 !>()() σ. 210), ης ή δια-
κόσμησις κυρίως ύπελόγιζεν επί τοϋ χρώματος, ούτινος ίχνη έσώΟησαν. Ό Ρίοοίίΐχη' κατα-
τάσσοη' (ενθ' άν. σ. 230) τάς έλικας γεωγραφικώς διακρίνει τον πρώτον αυτών τύπον ως
άνατολικδν Ίωνικόν, τον δέ δεύτερον ως δυτικόν Ίωνικόν, ων το δνομα ύποδηλοϊ και την
καταγωγή ν εκάστου.
Αλλά καΐ εν τή εσωτερική αυτών διαμορφώσει αί κοϊλαι έλικες τών Σαμίων
στηλών παρουσιάζουσι ποικιλίαν. Έπί τών στηλών 10 και 11 ή έ'λιξ είναι αυτοτελής
ταινία ελαφρώς κοίλη έχουσα οξείας άκμάς διακρινομένας δια στενωτάτης αύλακος κατά
τήν συνάντησιν. Εις όξεϊαν άκμήν επίσης λήγουσι και τά κοίλα φύλλα. Τουναντίον αί
άκμαι τών ελίκων τοϋ άνΟεμίου 12 λήγουσιν εις έπιφάνειαν ως και τά φύλλα αύτοΰ-
Όμοιάζουσι κατά τοϋτο προς τάς ραβδώσεις τοϋ Ίωνικοϋ κίονος, αΐτινες άρχαιότερον
μεν εν τω Ήραίφ συνηντώντο εις όξεϊαν άκμήν, εν δέ τω νεωτέρω ναφ τοϋ τέλους τοϋ
έκτου ή τών αρχών τοϋ πέμπτου αιώνος σχηματίζουσιν έπίπεδον έπιφάνειαν (νΥΊν^ηΐΗΐ,
Εΐ'δίθΓ νοιΊ. ΒθπΌΙιΙ σ. 23-24). Είναι δέ πάντως αξιοσημείωτος ή λεπτεπίλεπτος εργασία,
τοϋ άνΟεμίου τούτου και ή διαμόρφωσις αύτοϋ έξικνουμένη μέχρι έπιτηδεύσεως. Ή κοίλη
επιφάνεια τών ελίκων και τών φύλλων έσκάφη ούτως ώστε τδ βάθος αυτών να άποτελή
έπίπεδον έπιφάνειαν.
Τήν τελευταίαν διαμόρφωσιν ελαβεν ή ελιξ έν τή μαρμάρινη στήλη 1. Έν αυτή
αί αύλακες τών σπειρών λήγουσιν εις μίαν μόνην όξεϊαν άκμήν, τής έτέρας συγχωνευό-
μενης κατά τήν συνάντησιν προς τήν τής επιστρεφόμενης συνεχείας τής ελικος. Τήν
μεγαλυτέραν ομοιότητα προς τήν στήλην ταύτην παρουσιάζει τό έξ Αίγίνης άκρωτήριον
(Αβ^ΐπΗ I εικ. 2X4 = 11 πίν. 24, 1). Έν αύτώ αί έ'λικες άπτονται τής βάσεως και οιονεί
βαρεΐαι στηρίζονται έπ' αύτής, έν ώ έν τή Σαμία στήλη ανέρχονται προς τά άνω έλευθε-
ρώτεραι και με μείζονα άνάτασιν. Έν τω Αίγιναίω άκρωτηρίω πάλιν είναι ελαφρώς κοϊ-
λαι και έχουσιν ωσαύτως τήν αύτήν μορφήν τών ακμών. Τά φύλλα τοϋ άνθεμίου δεικνύου-
σιν όμοίαν έργασίαν, έχουσι δέ μεταξύ και λεπτότερα λ,ογχωτά, άτινα δι' δλου τοϊ3 στελέχους:
αυτών είσδύουσι μέχρι τοϋ πυρήνος τοϋ άνΟεμίου, ώς έπι τοϋ άνθεμίου 12. Ούτω πρέπει νά
φαντασΟώμεν και τδ άνθέμιον τής Σαμίας στή/ν,ης 1, ού ή συγγένεια προς τδ έξ Αίγίνης:
άκρωτήριον είναι οφθαλμοφανής, δικαάος δέ δ ΡιιιΊ\ν&Θη§ΐ6ΐ·, Αθο,ΐη& I σ. .')42 έσχέτισε
τήν τέχνην τής Σάμου προς τήν τής Αίγίνης κατά τάς άρχάς τοϋ πέμπτου αιώνος.
Συνοι|)ίζοντες τάς κατά μέρος ταύτας παρατηρήσεις περί τών Σαμίων στηλών
βλέπομεν δτι αύται άποτε/νΟϋσιν ιδίαν έντε/.ώς διακεκριμένην δμάδα και δτι κατά τον
ρυΟμδν αυτών παρουσιάζουσιν έξειλιγμένας πλαστικάς μορφάς, ών τήν μεν αρχήν έκπρο-
σωπεΐ ή στήλη τοϋ Διαγόρου, τδ δέ τέλος ή μαρμαρίνη τοϋ ... θέμιος. Ή τοϋ Διαγυρου
στήλη έχει ακόμη έλαχίστην κοίλανσιν τών ελίκων και φύλλων, βαρύ τι και συγκεκρατη-
μένον έν τώ σχήματι και ταΐς άναλογίαις και χαλαρότητα εις τήν σύνδεσιν έλίκων και
οριζοντίου κανόνος, ένθα υπάρχει μικρόν μεσολαβούν διάστημα νεκρόν. Έν γένει παρα-
τηρεί τις μεγάλην άπ?νότητα τών πλαστικών μορφών, άπλοΰν μόλις εξέχοντα δριζόντιον
κανόνα, άτμητον τον πυρήνα τοϋ άνΟεμίου και τδν ρόδακα τών οφθαλμών τών έλίκων,
άτινα κατελείποντο εις τήν γλώσσαν τοϋ χρώματος. Εις τήν βαθμίδα ταύτην ανήκει και
τδ τεμάχιον στήλης 4.
10 9 26