Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (2.1983)

108

W. SUCHOCKI

w obliczu, pobieżnie zarysowanego, obrazu sieci miejsc, wyróżnionych
ze względu na związek ze sztuką, zaskakującego swą zawartością; przy
wątpliwościach co do dróg jego konstruowania — uderza możliwościami
przeorganizowania struktury tego, co przywykliśmy rozumieć przez geo-
grafię Polski.
Na temat sztuki w Poznaniu Dwudziestolecia wiemy niewiele. Brak
nie tylko historycznoartystycznej monografii ośrodka — żaden jak do-
tąd nie doczekał się takowej — ale i innych podstawowych opracowań:
grup, artystów, instytucji. Uderzający jest brak zainteresowania dzia-
łającymi tu artystami, także tymi, którzy odgrywali czołowe role 5. Ów-
cześnie zaś należeli zapewne do kręgu cenionych na równi z tymi, któ-
rych określić można jako reprezentantów „sztuki oficjalnej” czy „arty-
stycznego centrum”; wystawiali z rozmaitymi ugrupowaniami, brali
udział w wystawach zagranicznych.
Ogólny, synchroniczny obraz Poznania jako ośrodka artystycznego
w Dwudziestoleciu określa kilka cech, takich jak prowincjonalność, prze-
ciętność, stagnacja, brak twórczych inicjatyw, wybitnych dzieł i indy-
widualności. W ujęciu drachronicznym przedstawia się on jako „wklę-
sły”. Najpierw start z wysokiego pułapu, zapewnionego przez „Bunt”.
Potem kontynuacja, ale i stopniowe wygasanie tej tradycji w „Świcie”.
Od roku mniej więcej 1925 do 1933 — okres największego obniżenia
lotów (a zarazem jakoby najbardziej charakterystyczny). W tym wła-
śnie okresie rozwija działalność (kontynuowaną aż do wojny) „Plastyka”.
Członkowie jej nieprzerwanie „reprezentują” artystyczny Poznań na
wystawach w innych ośrodkach, uobecniają go w obszarze „wysokiej”
sztuki i — są akceptowani „u siebie” 6 * 8. Czyżby więc ich sztuka wyzna-

6 Podstawowy, acz wyrywkowy, o zróżnicowanym poziomie i — siłą rzeczy —
ograniczonym zakresie problematyki, zespół opracowań dotyczących sztuki w Po-
znaniu twoirzą wciąż prace magisterskie napisane w Instytucie Historii Sztuki UAM,
jak np.: H. Cichocki, Twórczość graficzna Karola Mondrala, 1059; L. Wil-
kowa, Marcin Rożek {monografia), 1959; M. Dźwikowfska, Twórczość malarska
Adama H a n n ytfei ewic za, I960; A. Ławniczak, Twórczość Jana Spychalskiego
(opracowanie monograficzne), I960; J. Skoczyńskt, Rzeź/ba poznańska okresu
dwudziestolecia międzywojennego. Próba porównania z głównymi kierunkami roz-
woju, 1963; T. Ratajski, Państwowa Szkoła Sztuk Zdobniczych i Przemysłu
Artystycznego w Poznaniu. Zarys dziejów 1919- 1936, 1964; M. Przybyła, Wy-
brane zagadnienia krytyki artystycznej w „Kurierze Poznańskim” w latach 1918 -
- H932, 197,8; I. Folaron, Twórczość artystyczna Leona Dołżyokiego, 1980; J. Ze-
ra, Twórczość Wiktora Gosienieckiego, 1981; M. Bryl, Grupa artystów plastyków
„Świt” jako wielofunkcyjna instytucja życia artystycznego Poznania w latach
11921 - 1927, 1982, a także napisane w ostatnich latach na seminarium Jana Skuca-
towicza w Studium Wychowania Plastycznego PWSSP w Poznanku
* Więcej — programowo wiążą się z tym miejscem, jeśli wierzyć np. zdaniu:
„«Plastyka» ma być wyrazem artystycznych odczuć i potrzeb społeczeństwa wielko-