DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Suchocki, Wojciech: Poznań artystyczny: tezy do geografii artystycznej Dwudziestolecia
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27012#0152
122
W. SUCHOCKI
Aby uchwycić miejscową specyfikę, odtworzyć swoisty, hierarchiczny
system konwencji właściwych dla danego miejsca — trzeba je wyodręb-
nić. Stajemy przed drugim podstawowym zagadnieniem geografii arty-
stycznej — określeniem jednostek przestrzennych. Stawiamy tym sa-
mym sprawę zarysowania ich granic i wewnętrznej organizacji,
a w związku z tym — współistnienia owych jednostek, wchodzenia
w związki, grupowania, budowy jednostek wyższego rzędu, z drugiej
zaś strony — ich wewnętrznych podziałów; ich problematyki wewnętrz-
nej i zewnętrznej. Nie wchodząc w rozważania biorące początek od spre-
cyzowania zawartości pojęcia miejsca33, wolno chyba rozpocząć ogólną
charakterystykę od wskazania, że w dziedzinie opisu przestrzeni poszu-
kiwaną jednostkę odróżnić trzeba przede wszystkim od obszaru i gra-
nicy, a z drugiej strony, że poszukujemy niejako „atomu” społecznej
przestrzeni, a więc jednostki elementarnej, która jest wewnętrznie po-
dzielna, ale tylko jako całość ma znaczenie dla związków, większych
całości, które są definiowane przez układ tych jednostek, choć — z dru-
giej strony — o możliwościach tych związków decyduje wewnętrzny
skład, budowa jednostek.
Na całość zalg'adnfeindla składa się ziairówtnio ,wßkiaEiainiiie owych jednostek,
określenie zasady ich wyodrębnienia, a także wewnętrznej organizacji,
jak i możliwości ich istnienia w większych całościach przestrzennych —
możliwości ściśle związanych z wewnętrzną organizacją. Wiąże się z tym
próba określenia powtarzalnego zróżnicowania tych miejsc, uchwytnej
odmienności funkcji, a z drugiej strony — rodzajów łączących je współ-
zależności. Ustalenie podstawowej jednostki geograficznej pozwala, jak
sądzę, wyznaczyć trzy niejako poziomy: obok podstawowego — poziom
makro jednostek geograficznych (łączących jednostki podstawowe) — i mi-
krojednostek (będących elementami struktury jednostek podstawowych).
Podstawową jednostkę, której granice wytyczać będą zasięg prze-
strzenny badanego systemu konwencji czy też wyodrębniać związane
z nią dzieła, tradycja dyscypliny zwykła określać mianem artystycz-
nego ośrodka lub środowiska. Na określenie typowych relacji między
nimi dysponuje ona choćby kategoriami centrum i prowincji. Pomiędzy
często zamiennie używanymi terminami pierwszej pary pożytecznie jest
wprowadzić rozróżnienie. Podstawowe będzie dla nas określenie „ośrodek
artystyczny”, przy czym pierwszą cechą jego rozumienia będzie związa-
as ,Rozważania problematyki wywoływanej przez proste pytania, jaik: co jest
miejscem, Co mam na myśli mówiąc „w tym miejscu”, kiedy używam tego pojęcia,
a dalej — czy zakłada ono określoną wielkość tego, co określa, co zapewnia temu
wewnętrzną jednorodność czy też jata wewnętrzna zasada organizacji pozwala wy-
odrębnić je jaiko całość, wreszcie — co pozwala je dodkreślić na zasadzie prze-
ciwieństwa bądź synlonimii.
W. SUCHOCKI
Aby uchwycić miejscową specyfikę, odtworzyć swoisty, hierarchiczny
system konwencji właściwych dla danego miejsca — trzeba je wyodręb-
nić. Stajemy przed drugim podstawowym zagadnieniem geografii arty-
stycznej — określeniem jednostek przestrzennych. Stawiamy tym sa-
mym sprawę zarysowania ich granic i wewnętrznej organizacji,
a w związku z tym — współistnienia owych jednostek, wchodzenia
w związki, grupowania, budowy jednostek wyższego rzędu, z drugiej
zaś strony — ich wewnętrznych podziałów; ich problematyki wewnętrz-
nej i zewnętrznej. Nie wchodząc w rozważania biorące początek od spre-
cyzowania zawartości pojęcia miejsca33, wolno chyba rozpocząć ogólną
charakterystykę od wskazania, że w dziedzinie opisu przestrzeni poszu-
kiwaną jednostkę odróżnić trzeba przede wszystkim od obszaru i gra-
nicy, a z drugiej strony, że poszukujemy niejako „atomu” społecznej
przestrzeni, a więc jednostki elementarnej, która jest wewnętrznie po-
dzielna, ale tylko jako całość ma znaczenie dla związków, większych
całości, które są definiowane przez układ tych jednostek, choć — z dru-
giej strony — o możliwościach tych związków decyduje wewnętrzny
skład, budowa jednostek.
Na całość zalg'adnfeindla składa się ziairówtnio ,wßkiaEiainiiie owych jednostek,
określenie zasady ich wyodrębnienia, a także wewnętrznej organizacji,
jak i możliwości ich istnienia w większych całościach przestrzennych —
możliwości ściśle związanych z wewnętrzną organizacją. Wiąże się z tym
próba określenia powtarzalnego zróżnicowania tych miejsc, uchwytnej
odmienności funkcji, a z drugiej strony — rodzajów łączących je współ-
zależności. Ustalenie podstawowej jednostki geograficznej pozwala, jak
sądzę, wyznaczyć trzy niejako poziomy: obok podstawowego — poziom
makro jednostek geograficznych (łączących jednostki podstawowe) — i mi-
krojednostek (będących elementami struktury jednostek podstawowych).
Podstawową jednostkę, której granice wytyczać będą zasięg prze-
strzenny badanego systemu konwencji czy też wyodrębniać związane
z nią dzieła, tradycja dyscypliny zwykła określać mianem artystycz-
nego ośrodka lub środowiska. Na określenie typowych relacji między
nimi dysponuje ona choćby kategoriami centrum i prowincji. Pomiędzy
często zamiennie używanymi terminami pierwszej pary pożytecznie jest
wprowadzić rozróżnienie. Podstawowe będzie dla nas określenie „ośrodek
artystyczny”, przy czym pierwszą cechą jego rozumienia będzie związa-
as ,Rozważania problematyki wywoływanej przez proste pytania, jaik: co jest
miejscem, Co mam na myśli mówiąc „w tym miejscu”, kiedy używam tego pojęcia,
a dalej — czy zakłada ono określoną wielkość tego, co określa, co zapewnia temu
wewnętrzną jednorodność czy też jata wewnętrzna zasada organizacji pozwala wy-
odrębnić je jaiko całość, wreszcie — co pozwala je dodkreślić na zasadzie prze-
ciwieństwa bądź synlonimii.